Akagi (1888)
Akagi (jap. 赤城) – kanonierka japońskiej marynarki wojennej, czwarty i ostatni okręt typu Maya. Wziął udział w wojnie chińsko-japońskiej, w trakcie której został uszkodzony, i w wojnie rosyjsko-japońskiej.
 „Akagi” w 1902 | |
| Historia | |
| Stocznia | |
|---|---|
| Położenie stępki |
czerwiec 1886 |
| Wodowanie |
sierpień 1888 |
 Dai-Nippon Teikoku Kaigun
| |
| Wejście do służby |
lipiec 1890 |
| Wycofanie ze służby |
sprzedany 1912 |
| Los okrętu |
zatonął w 1945, podniesiony, zatonął na minie w 1946; ponownie wyremontowany, ostatecznie zezłomowany 1953 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
612 t |
| Długość |
47 m |
| Szerokość |
8,2 m |
| Zanurzenie |
2,95 m |
| Materiał kadłuba |
stal |
| Napęd | |
| 2 maszyny parowe podwójnego rozprężania, 6 kotłów, 2 śruby, 960 ihp | |
| Prędkość |
12 węzłów |
| Uzbrojenie | |
| 4 × 120mm, 6 × 47mm[2] | |
| Załoga |
104 |
Budowane w stoczniach japońskich kanonierki typu Maya były niewielkimi okrętami o mieszanej, żelaznej lub żelazno-stalowej konstrukcji. „Akagi” od swoich poprzedników odróżniał się w pełni stalowym kadłubem i podniesionym forkasztelem[3]. Okręt posiadał także sponsony burtowe dla broni maszynowej, a w przededniu wojny chińsko-japońskiej na fokmaszcie zamontowano mu mars bojowy, na grotmaszcie zaś – bocianie gniazdo. Dla dalszego odróżnienia od innych jednostek swego typu „Akagi” miał namalowany na burcie czarny pas[4].
Okręty napędzały dwie maszyny parowe podwójnego rozprężania o mocy 960 ihp[3] (inne źródło: 700 hp[5]); parę dostarczały dwa cylindryczne kotły a 2 śruby nadawały prędkość 12 węzłów. Zapas węgla wynosił 60 ton; kanonierka miała też pełne ożaglowanie typu szkuner[3].
W 1894 „Akagi” uzbrojony był w cztery armaty 120 mm i sześć działek Hotchkissa kal. 47 mm[2][a]. F.T. Jane pisał o dwóch działach kal. 120 mm, francuskiego typu Hebrieu, unikatowych w skali światowej. Te bardzo potężne działa były nieco zbyt silne dla małej kanonierki i po silnych wstrząsach w czasie testów używano zawsze zmniejszonych ładunków prochowych. Jednak pod Yalu użyto pełnych ładunków, zaś armaty okazały się bardzo użyteczne w czasie walki. Ich wadą było szybkie zużywanie się luf[4].
Przed wojną chińsko-japońską okręt wchodził w skład tzw. Stałej Eskadry floty japońskiej[6]. Tuż przed wybuchem konfliktu wysłany z eskadrą adm. Sukeyukiego Itō na wody koreańskie, gdzie wykonywał w czerwcu 1894 roku zadania patrolowe na wodach Zatoki Asańskiej, a część załogi weszła w skład oddziału osłaniającego lądowanie japońskiego ministra[7]. „Akagi” meldował o lądowaniu chińskich wojsk w zatoce, natomiast po bitwie pod Pungdo i starciach na lądzie kontrolował w lipcu obecność chińskich wojsk w Asanie.
Podczas decydującej bitwy z chińskimi siłami u ujścia Jalu okręt należał do najsłabszych i najwolniejszych jednostek obecnych na polu walki, dlatego adm. Ito nakazał mu, wraz z uzbrojonym transportowcem „Saikio Maru”, pozostanie poza linią sił głównych. Po początkowym starciu, na skutek zmieszania się szyków, wraz z „Hiei” i „Saikio Maru” stał się celem ataku chińskich sił głównych. Pocisk kal. 305 mm ściął grotmaszt i zabił dowódcę, kpt. Hachiroto Sakamotę. Zastępca dowódcy został ranny zaraz potem[8]. Komendę przejął oficer nawigacyjny, Tetsutaro Sato. Ranny odłamkiem pocisku z krążownika „Laiyuan”, został zastąpiony przez kolejnego oficera, by ponownie przejąć komendę, gdy i ten odniósł obrażenia[9]. W pewnym momencie „Akagi” atakowany był przez dużo większe krążowniki „Laiyuan” i „Zhiyuan” oraz kanonierkę „Guangjia”[10]. Ich pociski zdemolowały pokład, ale uszkodzenia nie zagrażały żywotnym częściom okrętu[8]. Groźne było trafienie, które przecięło przewód parowy, dusząc obsadę maszynowni kłębami pary[11] i utrudniając donoszenie amunicji, którą musiano podawać przez kanał wentylacyjny[10]. Podoficer Ichijiro Isobe zdołał jednak szybko zatamować przeciek kocem, dzięki czemu okręt nie stracił na prędkości i zdołał ujść prześladowcom[11]. Ostatecznie kanonierkę i „Saikio Maru” ocaliło przybycie z odsieczą Szybkiej Eskadry adm. Tsuboi[12], którego krążowniki zatopiły „Zhiyuana” i uszkodziły „Laiyuana”, do czego przyczynił się też celny ogień z „Akagi”, wywołując na chińskim krążowniku pożar[13].
„Akagi” należał do najpoważniej uszkodzonych okrętów japońskich, tracąc 2 zabitych i 9 rannych oficerów, oraz 2 zabitych i 15 rannych marynarzy[14]. Uszkodzenia obejmowały maszt, wyposażenie pokładu, mostek i osłonę jednego z dział[8]. Na pamiątkę akcji, przez kilka lat okręt pozbawiony był głównego masztu[15].
Po naprawach, okręt uczestniczył w operacjach przeciw Lüshun, w składzie 4. Eskadry Szybkiej, ostrzeliwując 6 listopada chińskie pozycje pod Dalian[16]. 21 listopada, w dniu szturmu na miasto, kanonierka, wraz z innymi okrętami, atakowała forty na wschód od głównej twierdzy w Lüshun[17].
Podczas oblężeniu Weihaiwei 30 stycznia 1895 wraz z resztą eskadry ostrzeliwał chińskie baterie nadbrzeżne[18]; następnego dnia flotylla prowadziła działania pozoracyjne[19]. 3 lutego jego eskadra prowadziła rozpoznanie skutków ostrzału pozostałych okrętów, a 7 lutego, razem z eskadrami 2. i 3., atakowała fort na wyspie Ji[20].
W czasie wojny rosyjsko-japońskiej „Akagi” wraz z siostrzanym „Chōkai” i torpedowcami eskortował statki, którymi Japończycy próbowali zablokować wejście na wewnętrzną redę Portu Artura (Lüshun) w nocy z 2 na 3 maja 1904 roku[21]. Dwa dni później wspierał lądowanie wojsk japońskich niedaleko Pikouzhen, osłaniając oddziały rozpoznawcze ogniem artylerii, m.in. przepłaszając oddział 100 Kozaków[22]. 15 maja „Akagi” i „Akitsushima”, „Chiyoda”, „Suma”, „Akashi”, „Ōshima” oraz „Uji” prowadziły rozpoznanie wybrzeża wokół Jinzhou[23]. Następnej nocy, w gęstej mgle, podczas odkotwiczania, „Akagi” staranował „Ōshimę”, która zatonęła, szczęśliwie bez strat w ludziach[24]. W kolejnych dniach okręty wspierały wojska atakujące pozycje rosyjskie wokół Jinzhou. Wsparcie to, w szczególności płytko zanurzonych kanonierek „Akagi” i „Chōkai” było bardzo ważne podczas głównego szturmu na przesmyk prowadzący do Portu Artura, 26 maja 1904. Ich stosunkowo ciężkie działa (4 × 120 mm na „Akagi” oraz 1×210 mm i 1 × 120mm na „Chōkai”) były w stanie nieco zrównoważyć przewagę artylerii rosyjskiej, wyposażonej w armaty kalibrów 120 i 150 mm, której japońska armia mogła przeciwstawić tylko lekką artylerię polową. Nieco dalej od brzegu operowały „Tsukushi” i Heien”[25], które jednak musiały się wycofywać, gdy ustępował przypływ, podczas gdy kanonierki zapewniały wsparcie cały czas, atakując rosyjskie baterie koło Nanguanling[26].
Okręt aktywnie wspomagał ataki na główną twierdzę, zwłaszcza we wrześniu, gdy wraz krążownikiem „Saien” przyszło im zastąpić utracony kilka dni wcześniej „Heien”[27]. W listopadzie, gdy toczyły się zaciekłe walki o główną linię obrony, „Akagi” ponownie otrzymał zadanie podejścia jak najbliżej do brzegu i wsparcia wojsk lądowych[28]. W czerwcu 1905 okręt w składzie 9. Flotylli 4. Eskadry uczestniczył w operacjach mających na celu zajęcie Sachalinu[29].
„Akagi” został sprzedany przez flotę w 1912[3]. Przebudowany na statek handlowy, pływał pod nazwą „Akagi Maru” do 1945, gdy zatonął podczas tajfunu. Podniesiony, pływał do 1946, gdy wpadł na minę. Ponownie podniesiony i wyremontowany, służył do 1953, kiedy to został zezłomowany.
Uwagi
edytuj- ↑ Na stronie 52 T. M. Gelewski podaje uzbrojenie w działa 1×210 mm, 1×120 mm, ale jest to błąd, polegający na zacytowaniu projektowego wyposażenia kanonierek typu „Maya”. Wszyscy inni autorzy, w tym sam Gelewski na s. 117 mówią o 4 działach 120 mm, z wyjątkiem cytowanego w artykule F.T. Jane’a.
Przypisy
edytuj- ↑ Jeśli nie podano inaczej, dane za Conway’s...
- ↑ a b Hansgeorg Jentsura, Dieter Jung, Peter Mickel: Warships of the Imperial Japanese Navy, 1869–1945. Naval Institute Press, 1976, s. 115. ISBN 0-87021-893-X. (ang.).
- ↑ a b c d Roger Chesneau, Eugène Kolesnik: Conway’s All the World’s Fighting Ships, 1860–1905. London: Conway Maritime Press, 1979, s. 236. ISBN 0-85177-133-5.
- ↑ a b Jane 1904 ↓, s. 68-71.
- ↑ Jane 1904 ↓, s. 68.
- ↑ Gelewski 1995 ↓, s. 101.
- ↑ Gelewski 1995 ↓, s. 18.
- ↑ a b c Jane 1904 ↓, s. 131-132.
- ↑ Eastlake i Yamada 1904 ↓, s. 95.
- ↑ a b Wilson 1896 ↓, s. 91.
- ↑ a b Eastlake i Yamada 1904 ↓, s. 97.
- ↑ Wilson 1896 ↓, s. 101.
- ↑ Wilson 1896 ↓, s. 95.
- ↑ Jane 1904 ↓, s. 148.
- ↑ Jane 1904 ↓, s. 71.
- ↑ Jukichi i Ogawa 1895 ↓, s. cz.2, s. 7-8.
- ↑ Jukichi i Ogawa 1895 ↓, s. cz.2, s. 18.
- ↑ Jukichi i Ogawa 1895 ↓, s. cz.3, s. 12.
- ↑ Eastlake i Yamada 1904 ↓, s. 317.
- ↑ Eastlake i Yamada 1904 ↓, s. 320.
- ↑ Herbert Wrigley Wilson: Japan’s fight for freedom; the story of the war between Russia and Japan. T. 1. London Amalgamated Press, 1904, s. 392. (ang.).
- ↑ Wilson 1904b ↓, s. 498.
- ↑ Wilson 1904b ↓, s. 554.
- ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 120.
- ↑ Wilson 1904b ↓, s. 570.
- ↑ Wilson 1904b ↓, s. 583.
- ↑ Corbett 1994 ↓, s. 53.
- ↑ Corbett 1994 ↓, s. 93.
- ↑ Corbett 1994 ↓, s. 357.
Bibliografia
edytuj- Józef Dyskant: Port Artur 1904. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1996. ISBN 83-11-08517-X.
- Julian Stafford Corbett: Maritime operations in the Russo-Japanese war: 1904–1905. Naval Institute Press. ISBN 1-55750-129-7. (ang.).
- Fred. T. Jane: The Imperial Japanese Navy. Londyn: W. Thacker & Co., 1904. (ang.).
- Tadeusz Maria Gelewski: Jalu 1894. Warszawa: Bellona, 1995. (pol.).
- Jukichi Inouye, K. Ogawa: The Japan-China war. Yokohama [etc.] Kelly & Walsh, limited, 1895. (ang.).
- Herbert Wrigley Wilson: Ironclads in Action; a Sketch of Naval Warfare from 1855 to 1895. London: S. Low, 1896. (ang.).
- Herbert Wrigley Wilson: Japan’s fight for freedom; the story of the war between Russia and Japan. T. 2. London Amalgamated Press, 1904b. (ang.).
- F. Warrington Eastlake, Yamada Yoshiaki: Heroic Japan: a history of the war between China and Japan. London: S. Low, Marston & Co., Ltd., 1897. (ang.).