Agamia (ptak)

Agamia
	Agamia agami
	(J.F. Gmelin, 1789)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	pelikanowe
Podrząd	czaplowce
Rodzina	czaplowate
Podrodzina	Agamiinae; Sangster, Kushlan, Gregory & Dickinson, 2023
Rodzaj	Agamia; Reichenbach, 1853
Gatunek	agamia
Synonimy
	Podrodziny: Agamiinae Kushlan & Hancock, 2005; Rodzaju: Doryphorus Reichenow, 1877; Doriponus Reichenow, 1890; Gatunku: Ardea Agami J.F. Gmelin, 1789; Doryphorus agami Reichenow, 1877; Doriponus agami Reichenow, 1890;
	Podrodziny: Agamiinae Kushlan & Hancock, 2005; Rodzaju: Doryphorus Reichenow, 1877; Doriponus Reichenow, 1890; Gatunku: Ardea Agami J.F. Gmelin, 1789; Doryphorus agami Reichenow, 1877; Doriponus agami Reichenow, 1890;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; bliski zagrożenia
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Agamia^[10], czapla zielonoskrzydła^[11] (Agamia agami) – gatunek dużego ptaka z podrodziny agamii (Agamiinae) w obrębie rodziny czaplowatych (Ardeidae). W Brazylii jest nazywana soco beija-flor (czapla-koliber) ze względu na żywe barwy upierzenia. Jest bliska zagrożenia wyginięciem.

Zasięg występowania

Agamia występuje od wschodniego Meksyku przez Amerykę Centralną i północną Amerykę Południową do północno-wschodniego Ekwadoru, wschodniej Boliwii oraz północnej i środkowej Brazylii^[12].

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1789 roku niemiecki zoolog Johann Friedrich Gmelin, nadając mu nazwę Ardea Agami^[8]. Okaz typowy pochodził z Kajenny^[8]. Takson monotypowy^[12]^[13]. Jedyny przedstawiciel rodzaju Agamia utworzonego w 1853 roku przez niemieckiego zoologa i systematyka Ludwiga Reichenbacha^[4]. Rodzaj ten jest wydzielany do monotypowej podrodziny Agamiinae^[10].

Etymologia

Agamia: epitet gatunkowy Ardea agami J.F. Gmelin, 1789^[14].
Doryphorus: średniowiecznołac. doryphorus „włócznik”, od gr. δορυφορος doruphoros „włócznik, noszący włócznię”, od δορυ doru, δορατος doratos „włócznia”; -φορος -phoros „noszący”, od φερω pherō „nosić”^[15].
Doriponus: gr. δοριπονος doriponos „dzierżący włócznię, potrząsający włócznią”, od δορυ doru, δορατος doratos „włócznia”; πονος ponos „bitwa, trud”^[16].
agami: nazwa Agami oznaczająca w języku rdzennej ludności z Kajenny „leśnego ptaka”, być może odnosiła się do gruchaczy (Psophia)^[17].

Morfologia

Długość ciała 60–76 cm; masa ciała 475–580 g^[12]. Charakterystyczne kasztanowe upierzenie na szyi (z biała centralną linią) i w dolnych partiach, zielone skrzydła, niebieskie pióra w okolicach głowy i ogona. Krótkie jak na czaplę nogi, długi, cienki dziób i skóra w okolicy oczu są żółte. Samiec i samica podobne.

Ekologia

Ten gatunek wybiera na siedliska leśne bagna lub mokradła. Gniazduje na drzewach, w koloniach, które mogą liczyć nawet do 100 gniazd. Normalny lęg to 2 niebieskawe jaja.

Odżywia się brodząc w płytkiej wodzie, najczęściej w zacienionym miejscu, rzadko zapuszcza się na otwartą wodę. Szukając pożywienia czatuje nieruchomo lub powoli śledzi ofiarę. Poluje na ryby, ale także na żaby, małe gady i ślimaki.

Status zagrożenia

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2023 roku klasyfikuje agamię jako gatunek bliski zagrożenia (NT, Near Threatened); wcześniej, od 2012 roku klasyfikowano ją jako gatunek narażony (VU, Vulnerable), a od 2004 roku jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Liczebność populacji, według szacunków organizacji Wetlands International z 2022 roku, mieści się w przedziale 10–25 tysięcy dorosłych osobników. Głównym zagrożeniem dla gatunku jest przyspieszające wylesianie w dorzeczu Amazonki w celu uzyskania terenów pod hodowlę bydła i produkcję soi, co ułatwia rozbudowa sieci drogowej. Ptak ten może być również narażony na kłusownictwo^[9].

Uwagi

↑ Nazwa błędnie opublikowana^[2].

Przypisy

↑ Agamia agami, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b G. Sangster, J.A. Kushlan, S.M.S. Gregory & E.C. Dickinson. Agamiinae, a new family-group name for the Agami Heron Agamia agami (Ardeidae). „Avian Systematics”. 1 (4), s. 45–49, 2023. (ang.).
↑ Agamia, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2021-04-02] (ang.).
↑ ^a ^b H.G.L. Reichenbach: Avium systema naturale. Das natürliche system der vögel mit hundert tafeln grösstentheils original-abbildungen der bis jetzt entdecken fast zwölfhundert typischen formen. Vorlaüfer einer iconographie der arten der vögel aller welttheile. Dresden und Leipzig: Expedition der vollständigsten naturgeschichte, 1850, s. xvi. (niem.).
↑ J.A. Kushlan & J.A. Hancock: The Herons. Oxford: Oxford University Press, 2005, s. 17–20, seria: Bird Families of the World. ISBN 0-19-854981-4. (ang.).
↑ ^a ^b A. Reichenow. Systematisclie Uebersicht der Schreitvögel (Gressores), einer natürlichen, die Ibidae, Ciconidae, Phoenicopteridae, Scopidae, Balaenicipidae und Ardeidae umfassenden Ordnung. „Journal für Ornithologie”. Vierte Folge. 25, s. 259, 1877. (niem.).
↑ ^a ^b F. Heine & A. Reichenow: Nomenclator Musei Heineani Ornithologici; Verzeichniss der Vogel-Sammlung des Kgl. Oberamtmanns Ferdinand Heine. Berlin: R. Friedländer & Sohn, 1890, s. 308. (łac.).
↑ ^a ^b ^c J.F. Gmelin: Caroli a Linné. Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 13. T. 1. Cz. 2. Lipsiae: impensis Georg. Emanuel. Beer, 1789, s. 629. (łac.).
↑ ^a ^b Agamia agami, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Ardeidae Leach, 1820 – czaplowate - Herons (wersja: 2023-03-12). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-04-20].
↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 29, 1999. ISSN 0550-0842.
↑ ^a ^b ^c A. Martínez-Vilalta, A. Motis, G.M. Kirwan & C.J. Sharpe: Agami Heron (Agamia agami). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2020. [dostęp 2020-05-09]. (ang.).
↑ F. Gill, D. Donsker, P. Rasmussen (red.): Ibis, spoonbills, herons, hamerkop, shoebill, pelicans. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-02-18]. (ang.).
↑ The Key to Scientific Names ↓, Agamia [dostęp 2018-07-17] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Doryphorus [dostęp 2018-07-17] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Doriponus [dostęp 2018-07-17] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Agami [dostęp 2018-07-17] .

Bibliografia

S.L. Hilty: Birds of Venezuela. Princeton University Press, 2002. ISBN 978-0713664188. (ang.).
The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[5] Nazwa błędnie opublikowana^[2].

[itis-1] Agamia agami, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[san&inni-2] G. Sangster, J.A. Kushlan, S.M.S. Gregory & E.C. Dickinson. Agamiinae, a new family-group name for the Agami Heron Agamia agami (Ardeidae). „Avian Systematics”. 1 (4), s. 45–49, 2023. (ang.).

[itis2-3] Agamia, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2021-04-02] (ang.).

[Reichenbach-4] H.G.L. Reichenbach: Avium systema naturale. Das natürliche system der vögel mit hundert tafeln grösstentheils original-abbildungen der bis jetzt entdecken fast zwölfhundert typischen formen. Vorlaüfer einer iconographie der arten der vögel aller welttheile. Dresden und Leipzig: Expedition der vollständigsten naturgeschichte, 1850, s. xvi. (niem.).

[kus&han-6] J.A. Kushlan & J.A. Hancock: The Herons. Oxford: Oxford University Press, 2005, s. 17–20, seria: Bird Families of the World. ISBN 0-19-854981-4. (ang.).

[Reichenowa-7] A. Reichenow. Systematisclie Uebersicht der Schreitvögel (Gressores), einer natürlichen, die Ibidae, Ciconidae, Phoenicopteridae, Scopidae, Balaenicipidae und Ardeidae umfassenden Ordnung. „Journal für Ornithologie”. Vierte Folge. 25, s. 259, 1877. (niem.).

[Reichenowb-8] F. Heine & A. Reichenow: Nomenclator Musei Heineani Ornithologici; Verzeichniss der Vogel-Sammlung des Kgl. Oberamtmanns Ferdinand Heine. Berlin: R. Friedländer & Sohn, 1890, s. 308. (łac.).

[Gmelin-9] J.F. Gmelin: Caroli a Linné. Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 13. T. 1. Cz. 2. Lipsiae: impensis Georg. Emanuel. Beer, 1789, s. 629. (łac.).

[iucn-10] Agamia agami, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-11] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Ardeidae Leach, 1820 – czaplowate - Herons (wersja: 2023-03-12). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-04-20].

[mc-12] P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 29, 1999. ISSN 0550-0842.

[hbwa-13] A. Martínez-Vilalta, A. Motis, G.M. Kirwan & C.J. Sharpe: Agami Heron (Agamia agami). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2020. [dostęp 2020-05-09]. (ang.).

[ioc-14] F. Gill, D. Donsker, P. Rasmussen (red.): Ibis, spoonbills, herons, hamerkop, shoebill, pelicans. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-02-18]. (ang.).

[15] The Key to Scientific Names ↓, Agamia [dostęp 2018-07-17] .

[16] The Key to Scientific Names ↓, Doryphorus [dostęp 2018-07-17] .

[17] The Key to Scientific Names ↓, Doriponus [dostęp 2018-07-17] .

[18] The Key to Scientific Names ↓, Agami [dostęp 2018-07-17] .

[10]

[11]

[1]

[2]

[3]

[4]

[a]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]