Adolf Schimmelpfennig
Adolf Wilhelm Schimmelpfennig (Schimelfening) (ur. 8 lutego 1834 w Płocku, zm. 29 czerwca 1896 w Warszawie) – polski architekt ze spolszczonej rodziny holenderskiej.
| Data i miejsce urodzenia |
8 lutego 1834 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
29 czerwca 1896 |
| Miejsce spoczynku |
cmentarz Powązkowski w Warszawie |
| Zawód, zajęcie |
architekt |
.JPG)
Życiorys
edytujAdolf Schimmelpfennig urodził się w 1834 roku w Płocku w luterańskiej, osiadłej w Polsce rodzinie Schimmelpenninck van der Oye o holenderskich korzeniach[1]. Jego ojciec, Jan Wilhelm, był nadrachmistrzem w wydziale skarbowym Komisji Województwa Płockiego[1][2]. Matką była Karolina z Bironów. Swoją edukację rozpoczął w płockim gimnazjum klasycznym, po którego ukończeniu kontynuował naukę w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie. Po studiach rozpoczął pracę jako aplikant budowniczy Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych, gdzie pracował pod kierunkiem Władysława Marconiego. Po pewnym czasie rozpoczął również praktykę prywatną. Po zrealizowaniu pierwszych zleceń (szczególnie projekt pałacu w Krasnem) za zarobione w ten sposób pieniądze pojechał na krótkie studia do Włoch. Po powrocie złożył w dniu 2 lipca 1861 roku egzamin przed Radą Budowniczą i otrzymał patent wolno praktykującego budowniczego II klasy.
Adolf Schimmelpfennig – wraz z Edwardem Cichockim, Janem K. Heurichem i Zygmuntem Kiślańskim – wygrał w 1864 roku konkurs na projekt odbudowy spalonego w powstaniu styczniowym warszawskiego ratusza (Pałac Jabłonowskich) na Placu Teatralnym. Miał to być wielki, neogotycki kompleks, zajmujący prawie całą północną pierzeję placu. Ingerencje wojskowych władz rosyjskich uniemożliwiły realizację tego projektu.
Rodzina
edytujW 1860 roku – realizując zlecenie przebudowy dworu Eugeniusza Rykowskiego (zm. 1861) w Krzynowłodze Wielkiej – poznał żonę właściciela, Walerię z Klickich (1833–1880), córkę bratanka generała Stanisława Klickiego. Po śmierci jej męża zamieszkali razem w Warszawie przy ul. Smolnej 7. W 1865 roku wziął ślub w obrządku rzymskokatolickim. Wraz z żoną wychował troje dzieci z jej pierwszego małżeństwa: Paulinę, zamężną Dębską (1858–1923), prababkę Ewy Nowackiej, Kazimierę, zamężną Kłoczowską (1859–1929), babkę Jerzego Kłoczowskiego, oraz Stanisława (1860–1928), męża Bronisławy z Żórawskich, córki Juliusza Żórawskiego.
Po małżeństwie z Walerią osiadł w Krzynowłodze Wielkiej i projektował głównie kościoły i dwory w okolicy, choć wiele z jego projektów było realizowanych aż do końca XIX wieku.
Pochowany został na cmentarzu Ewangelicko-Augsburskim w Warszawie[2] lub w grobie rodzinnym Rykowskich na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 178-1-28/29)[3].
Ważniejsze dzieła
edytuj- dworzec kolejowy w Radomiu
- pałac w Krasnem dla Elizy z Branickich Krasińskiej, wdowy po Zygmuncie Krasińskim i jej drugiego męża – Ludwika Krasińskiego (pałac został zburzony po 1939 roku)
- dworzec Łódź Fabryczna (1868)
- dworzec kolejowy stacji Koluszki
- budynki przy linii z Dęblina do Dąbrowy Górniczej
- kościół parafialny (bazylika neoromańska) w Chorzelach w latach 1872–1878, do której dostawił wieżę w 1889 roku
- synagoga cmentarna w Warszawie (1877)
- neorenesansowa kaplica grobowa (fundacja jego żony) przy kościele parafialnym w Krzynowłodze Wielkiej, połączona z kościołem - w latach 1886–1889 przebudowanym w stylu neoromańskim
- eklektyczny pałacyk Rykowskich w Krzynowłodze Wielkiej z wieżą i asymetrycznym portykiem (w miejscu wcześniejszego dworu)[4]
- dwór w Bogdanach Wielkich dla pasierbicy Kazimiery Rykowskiej (między 1886 a 1890)[4]
- teatr letni w Ciechocinku (1890)
- neogotyckie sanktuarium św. Stanisława Kostki w Rostkowie (realizacja w latach 1895–1900 przez Antoniego Wójcickiego)
- neogotycka bazylika kolegiacka Trójcy Przenajświętszej w Myszyńcu (projekt zrealizowany przez Franciszka Przecławskiego w latach 1909–1922)
- reprezentacyjne kamienice przy Nowym Świecie i ul. Chmielnej w Warszawie.
Działalność społeczna i publicystyczna
edytujSchimmelpfennig był w latach 1875–1878 członkiem Komitetu Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych (TZSP) i kasjerem jego zarządu w 1875 i 1876 roku.
Brał udział w wielu konkursach architektonicznych, wystawiając swoje prace m.in. w TZSP w latach 1871–1873 i dwukrotnie uzyskując jego nagrody: w 1872 roku za projekt Domu Zabawy Publicznej i w 1873 roku za projekt kościoła. Później był również sędzią w konkursach architektonicznych.
Publikował artykuły fachowe i recenzje projektów innych architektów (m.in. Stefana Szyllera i Józefa Dziekońskiego) w „Przeglądzie Technicznym” i „Gazecie Przemysłowo-Rzemieślniczej”.
Przypisy
edytuj- ↑ a b Wojciech Ostrowski, Projektował i łączył [online], Gość Płocki, 13 lutego 2014 [dostęp 2023-01-08].
- ↑ a b Robert M. Kunkel, Adolf Wilhelm Schimmelpfennig, [w:] Internetowy Polski Słownik Biograficzny [online], Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny [dostęp 2023-01-08]. Wersja drukowana: Polski Słownik Biograficzny, t. XXXV, Instytut Historii PAN, 1994, s. 492–493.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: Juljanna Klicka, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-02-22].
- ↑ a b Eugeniusz Kłoczowski, Wspomnienia mazowieckiego ziemianina z lat 1897–1951, Artur K.F. Wołosz (red.), Ciechanów 2006.
Bibliografia
edytuj- Robert M. Kunkel, Adolf Wilhelm Schimmelpfennig, [w:] Internetowy Polski Słownik Biograficzny [online], Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny [dostęp 2023-01-08]. Wersja drukowana: Polski Słownik Biograficzny, t. XXXV, Instytut Historii PAN, 1994, s. 492–493.
- Stanisław Łoza: Architekci i budowniczowie w Polsce, Budownictwo i Architektura, Warszawa 1954.
- Eugeniusz Kłoczowski: Wspomnienia mazowieckiego ziemianina z lat 1897–1951, Ciechanów 2006, noty biograficzne autorstwa Adama Pszczółkowskiego.