Adam Strzałkowski
Adam Strzałkowski (ur. 26 listopada 1923 w Tenczynku, zm. 25 lipca 2020) – polski fizyk jądrowy, specjalista w badaniach reakcji i oddziaływań jądrowych. Jeden z polskich pionierów obserwacji obiektów astronomicznych z wykorzystaniem fal radiowych za pomocą radioteleskopów. Absolwent i profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek Polskiej Akademii Umiejętności.
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| profesor nauk fizycznych | |
| Specjalność: doświadczalna fizyka jądrowa | |
| Alma Mater | |
| Doktorat | |
| Habilitacja | |
| Profesura | |
| Nauczyciel akademicki | |
| Uczelnia | |
| Odznaczenia | |
     
| |
Życiorys
edytujUrodził się 26 listopada 1923 r. w Tenczynku[1]. W 1948 r. ukończył studia w zakresie fizyki na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, jednak pracownikiem tej uczelni był już od 1945 r., gdy zatrudniony został w Zakładzie Fizyki Jądra Atomowego, gdzie stał się najważniejszym współpracownikiem prof. Henryka Niewodniczańskiego[2]. W 1960 r. uzyskał stopień doktora nauk fizycznych za badania w zakresie rozpraszania deuteronów[1], które prowadził w czasie stażu naukowego w Laboratorium Fizyki Jądrowej w Liverpoolu. Po powrocie do Polski brał udział w organizacji Instytutu Fizyki Jądrowej w Krakowie. Jego prace obejmujące pomiary elastycznego rozpraszania deuteronów na jądrach atomowych przyniosły mu międzynarodowe uznanie i były podstawą dla rozprawy habilitacyjnej[2]. Habilitację otrzymał w 1963 r., a tytuł profesora w 1971[1].
Zawodowo związany był na początku z Obserwatorium Astronomicznym na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie wraz z Olegiem Czyżewskim i Jerzym de Mezerem zbudował pierwszy w Polsce radioteleskop do obserwacji Słońca. Ponadto razem z Janem Wesołowskim i Jerzym Janikiem wznowił pomiary promieniowania kosmicznego w kopalni soli w Wieliczce prowadzone przed wojną przez Mieczysława Jeżewskiego. Pod koniec lat 40. XX w. zaczął pracę w Zakładzie Fizyki Jądra Atomowego, a także zajmował się budową cyklotronu oraz akceleratora elektrostatycznego w Instytucie Fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1963 r. zorganizował Studium Fizyki w Katowicach, które z czasem stało się częścią Filii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Katowicach (późniejszego Uniwersytetu Śląskiego), za co otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Śląskiego. Ponadto był dyrektorem Instytutu Fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, wicedyrektorem Instytutu Fizyki Jądrowej i prorektorem Uniwersytetu Jagiellońskiego[1].
Członek Polskiej Akademii Umiejętności, Polskiego Towarzystwa Fizycznego, Europejskiego Towarzystwa Fizycznego, komitetu Physics Letters. Autor ponad 160 prac naukowych[1], promotor 17 doktoratów z fizyki jądrowej[2].
Zmarł 25 lipca 2020 r.[3] i został pochowany 31 lipca na cmentarzu Bronowickim w Krakowie[1].
Publikacje
edytujAutor książek popularnonaukowych i podręczników, m.in.[2]:
Odznaczenia
edytuj- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2000)[6]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski[1]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski[1]
- Medal Komisji Edukacji Narodowej[2]
- Medal Zasłużonego Nauczyciela[2]
- Krzyż Zasługi I klasy Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec[1]
- Nagroda Państwowej Rady ds. Pokojowego Wykorzystania Energii Jądrowej[2]
- Nagroda Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki[2]
- Nagroda Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej[2]
- Odznaka Zasłużony dla Województwa Katowickiego[1]
- Medal Uniwersytetu Śląskiego[1] (1995)[2]
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k Zmarł prof. Adam Strzałkowski, pionier radioastronomii w Polsce [online], Nauka w Polsce [dostęp 2020-07-31] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j k Prof. ADAM STRZAŁKOWSKI doktorem honoris causa Uniwersytetu Śląskiego [online], Gazeta Uniwersytecka UŚ [dostęp 2020-07-31] (pol.).
- ↑ Zmarł prof. dr hab. Adam Strzałkowski. Instytut Fizyki im. Mariana Smoluchowskiego UJ. [dostęp 2020-07-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-07-29)].
- ↑ a b Wiadomości - Uniwersytet Jagielloński [online], www.uj.edu.pl [dostęp 2020-07-31].
- ↑ O siłach rządzących światem. Rzecz o podstawowych oddziaływaniach - grawitacyjnych, elektromagnetycznych, silnych i słabych [online], Lubimyczytać.pl [dostęp 2020-07-31].
- ↑ M.P. z 2000 r. nr 39, poz. 755
Linki zewnętrzne
edytuj- Prof. dr hab. Adam Strzałkowski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2010-05-28].
- Adam Strzałkowski – publikacje w bibliotece Polona