Adam Michał Zamoyski
Adam Michał Ludwik Gonzaga Marek Zamoyski (ur. 18 czerwca 1873 w Podzamczu, zm. 23 października 1940) – hrabia, ziemianin, II ordynat kozłowiecki, wojskowy, działacz społeczno-polityczny.
 Adam Zamoyski w mundurze prezesa ZTG „Sokół” (1923-1936) | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
ziemianin, działacz społeczno-polityczny |
| Odznaczenia | |
                 
| |
Życiorys
edytujW 1892 ukończył Stand-Gimnazjum w Rydze. Podczas pobytu w Rydze zetknął się z niemiecką szlachtą nadbałtycką, poznał jej zwyczaje oraz pragmatyczne podejście do życia. W l. 1893/1894 odbył służbę wojskową w 39. Narwskim Pułku Dragonów. Naukę kontynuował jako wolny słuchacz w „Szkole Leśnej” (Królewskiej Saskiej Akademii Leśnej w Tharandt k. Drezna). W początkowym okresie wojny rosyjsko-japońskiej Zamoyski organizował w Warszawie szpital dla powracających z wojny zmobilizowanych Polaków, za to był odznaczony przez Rosyjski Czerwony Krzyż. Następnie wziął udziału w ekspedycji sanitarnej na Daleki Wschód do Mandżurii i Wschodniej Syberii, na terenie objętym działaniami wojennymi przebywał od 8 IV do XII 1904[1]. W czasie I wojny światowej kornet Lejb-Gwardyjskiego Pułku Ułanów Jego Wysokości (z 30.12.1914) i adiutant wielkiego księcia Mikołaja Mikołajewicza Romanowa, później rotmistrz i fligel-adiutant cara Mikołaja II Romanowa[2], a następnie łącznik z attaché wojskowymi innych państw. Współdziałał przy tworzeniu Armii Polskiej we Francji i podczas organizacji plebiscytu na Warmii i Mazurach. Uczestnik powstań na Górnym Śląsku[3][4][5].
W 1922 roku posiadał majątki ziemskie o powierzchni 13 660 ha[6].
Adam Zamoyski był założycielem i prezesem wielu organizacji i stowarzyszeń, m.in. prezesem Zjednoczenia Polskich Stowarzyszeń w Rzeczypospolitej (1918–1924), prezesem Resursy Obywatelskiej, prezesem Warszawskiego Towarzystwa Wioślarskiego, wiceprezesem Ligi Obrony Powietrznej Państwa, prezesem Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce (1923–1936), prezesem Międzynarodowej Federacji Gimnastycznej (1935–1940)[3][7][4][5], wiceprezesem Związku Sokolstwa Słowiańskiego[8]. Od 1919 piastował prezesurę Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Angielskiej, funkcja, ze względu na negatywny stosunek rządu brytyjskiego wobec polskich aspiracji terytorialnych i opowiedzenie się Londynu w po stronie Ukraińców w toczącym się konflikcie zbrojnym o Małopolskę Wschodnią, nie przynosiła mu splendoru, raczej stała się źródłem problemów i ironicznych komentarzy[9], zasiadał także w pierwszym zarządzie Polskiego Białego Krzyża, był członkiem Towarzystwa Resursy Kupieckiej[10]
Rodzina
edytujSyn Stanisława Kostki i Róży Marii z hr. Potockich, mąż Marii Pelagii z hr. Potockich, ojciec Aleksandra Leszka, Michała[7]i Heleny
Odznaczenia
edytuj- Krzyż Walecznych[3][4]
- Krzyż Powstańczy za Górny Śląsk[7]
- Odznaka Honorowa I Polskiego Legionu w Rosji[4]
- Odznaka I Korpusu Polskiego w Rosji (nr 2714)[4]
- Odznaka Ofiarnych O.K.O.P. (nr 1216)[4]
- Odznaka Miecze Hallerowskie[7]
- Order Świętego Włodzimierza IV klasy z mieczami i kokardą (Rosja)[4]
- Order Świętej Anny II klasy z mieczami (Rosja)[4]
- Order Świętego Stanisława II klasy (Rosja)[4]
- Medal za wojnę rosyjsko-japońską 1905 (Rosja)[4]
- Medal Rosyjskiego Czerwonego Krzyża 1905 (Rosja)[4]
- Odznaka Rosyjskiego Czerwonego Krzyża (Rosja)[4]
- Krzyż Oficerski Orderu Legii Honorowej (Francja)[3][4]
- Krzyż Wojenny z Palmą (Francja)[3][4]
- Krzyż Wojskowy (Wielka Brytania)[3][4]
- Krzyż Oficerski Orderu Orła Białego z mieczami (Serbia)[3][4]
- Krzyż Oficerski Orderu Gwiazdy z mieczami (Rumunia)[3][4]
- Krzyż Oficerski Orderu Lwa i Słońca (Persja)[4]
- Wielka Wstęga Orderu Portretu Władcy (Persja)[4]
- Wielka Wstęga Orderu Świętego Sawy (Jugosławia)[3]
- Wielka Wstęga Orderu Zasługi Cywilnej (Bułgaria)[3]
- Krzyż Komandorski I Klasy Orderu Białej Róży (Finlandia)[3]
Przypisy
edytuj- ↑ Rafał Dobrowolski, Adam Michał Ludwik Gonzaga Marek Zamoyski (1873–1940), [w:] Słownik Biograficzny Polskiego Obozu Narodowego, t.6, red. K. Kawęcki, Warszawa 2024.
- ↑ Военный дневник великого князя Андрея Владимировича Романова, w: «Октябрь» №4, 1998 (ros.).
- ↑ a b c d e f g h i j k Czy wiesz kto to jest?. Stanisław Łoza (red.). Wyd. II popr. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 834.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Sławomir Grzechnik: Adam Hrabia Zamoyski (1873–1940). muzeumzamoyskich.pl. [dostęp 2016-11-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-04)].
- ↑ a b Sławomir Grzechnik: Adam Zamoyski. Na rosyjskim froncie w czasie I wojny. muzeumzamoyskich.pl. [dostęp 2016-11-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-04)].
- ↑ Wojciech Roszkowski: Lista największych właścicieli ziemskich w Polsce w 1922 r., w: „Przegląd Historyczny”, 1983, T. 74, Nr 2, s. 285.
- ↑ a b c d Stanica. Jednodniówka poświęcona prezesowi Związku Sokolstwa Polskiego, druhowi Adamowi Zamoyskiemu w dniu jego imienin 24 grudnia 1929 roku. Katowice: Księgarnia i Drukarnia Katolicka, 1929, s. 5.
- ↑ 40 lat Sokoła w Toruniu 1894-1934. Toruń: Towarzystwo Gimnastyczne Sokół, 1934, s. 3.
- ↑ Rafał Dobrowolski, Adam Michał Ludwik Gonzaga Marek Zamoyski (1873–1940), [w:] Słownik Biograficzny Polskiego Obozu Narodowego, t.6, red. K. Kawęcki, Warszawa 2024.
- ↑ Rafał Dobrowolski, Adam Michał Ludwik Gonzaga Marek Zamoyski (1873–1940), [w:] Słownik Biograficzny Polskiego Obozu Narodowego, t.6, red. K. Kawęcki, Warszawa 2024.