Adamówka (województwo podkarpackie)
Adamówka – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie przeworskim, w gminie Adamówka[5], na Płaskowyżu Tarnogrodzkim. Leży przy drodze wojewódzkiej nr 835.
| wieś | |
 Kościół filialny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
1175[2] |
| Strefa numeracyjna |
16 |
| Kod pocztowy |
37-534[3] |
| Tablice rejestracyjne |
RPZ |
| SIMC |
0598569[4] |
Położenie na mapie gminy Adamówka  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu przeworskiego  | |
 50°15′30″N 22°41′45″E/50,258333 22,695833[1]
| |
Miejscowość jest siedzibą gminy Adamówka.
Kościół w Adamówce jest kościołem filialnym rzymskokatolickiej parafii św. Judy Tadeusza w Krasnem[6].
Dobra tabularne ordynacji Czartoryskich, położone w 1905 roku w powiecie jarosławskim Królestwa Galicji i Lodomerii[7].
W latach 1853–1975 Adamówka administracyjnie należała do powiatu jarosławskiego.
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Adamówka. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa przemyskiego.
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0598575 | Bednarze | część wsi |
| 0598581 | Folwark | część wsi |
| 0598598 | Gancarze | część wsi |
| 0598606 | Nowiny | część wsi |
| 0598612 | Zapolek | część wsi |
Historia
edytujWieś została założona przez Adama Sieniawskiego – właściciela dóbr sieniawskich. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z 1668. Źródła podają, że we wsi znajdował się duży folwark, była też karczma i młyn. Podczas I wojny światowej w okolicy Adamówki toczyły się ciężkie walki. Pamiątką po nich jest cmentarz wojenny[8].
W 1934 roku powstała Gmina (zbiorowa) Adamówka, w której skład weszły dotychczasowe gminy jednostkowe: Adamówka, Cieplice, Dobcza, Dobra, Krasne, Majdan Sieniawski, Pawłowa i Słoboda[9].
W 1897 roku wybrano zwierzchność gminną, której naczelnikiem został Mikołaj Szegda. W 87 domach było 489 mieszkańców, a w obszarze dworskim było w 8 domach 79 mieszkańców[10]. W 1921 roku w Adamówce było 101 domów. W latach 1943–1945 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali tutaj 30 Polaków[11]. W 1945 roku na Ukrainę wysiedlono 185 osób z 46 domów.
7 października 1974 roku odsłonięto we wsi pomnik ku czci 4 funkcjonariuszy MO z Adamówki, którzy w latach 1944–1947 zginęli w walkach z UPA[12].
Kościół
edytujAdamówka najpierw należała do parafii w Majdanie Sieniawskim, a od 1957 roku należy do parafii Krasne. W 1909 roku zbudowano drewnianą kaplicę pw. "Matki Bożej Różańcowej", która została rozbudowana w 1978 roku. Od 1967 roku nabożeństwa były odprawiane w każdą niedzielę. W latach 2002–2008 zbudowano murowany kościół filialny, który został 9 listopada 2008 roku konsekrowany przez abp metropolitę Przemyskiego Józefa Michalika i otrzymał wezwanie: Matki Bożej Królowej Rodzin.
Oświata
edytujPoczątki szkolnictwa w Adamówce są datowane na 1889 rok, gdy powstała szkoła "niezorganizowana", która nie posiadała stałego nauczyciela. Szkoła została reskryptem Rady szkolnej krajowej 1 września 1891 roku zorganizowana jako publiczna[13]. W latach 1891–1892 szkoła była filialna, a od 1892 roku była 1-klasowa. W latach 1889–1905 szkoła nie posiadała stałego nauczyciela (posada opróżniona; posada nieobsadzona).
27 sierpnia 1959 została oddana do użytku w Adamówce szkoła-pomnik tysiąclecia, wybudowana jako piąta w kraju i pierwsza w województwie rzeszowskim[14].
Patronem szkoły podstawowej jest św. Jan Paweł II.
W 1999 roku podjęto decyzję o budowie budynku gimnazjum, który wybudowano w latach 2000-2001. 24 sierpnia 2001 roku na podstawie uchwały Rady Gminy w Adamówce patronem gimnazjum została sł. boża Anna Jenke. 3 września 2001 roku odbyło się poświęcenie gimnazjum, którego dokonał abp Józef Michalik. 18 listopada 2007 roku oddano do użytku Halę Sportową.
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 201
- ↑ Wieś Adamówka w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2022-12-29], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 3 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Parafia na stronie diecezji. [dostęp 2017-01-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-25)].
- ↑ Skorowidz dóbr tabularnych w Galicyi z W. Ks. Krakowskiem, Kraków, 1905, s. 2
- ↑ Strona gminy, miejsca pamięci
- ↑ Dz.U. z 1934 r. nr 69, poz. 646
- ↑ Skorowidz Powiatu Jarosławskiego na rok 1902 (s. 48) [dostęp 2017-12-18]
- ↑ Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Krzysztof Bulzacki, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 251, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897.
- ↑ Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa ”Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945", Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, str. 590
- ↑ Skorowidz Powiatu Jarosławskiego na rok 1902 (str. 138) [dostęp 2017-12-20]
- ↑ Szkoły pomniki tysiąclecia państwa polskiego na ziemi rzeszowskiej. Rzeszów: Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne RSW „Prasa” w Krakowie.Wojewódzki Komitet Społecznego Funduszu Budowy Szkół i Internatów w Rzeszowie, 1966, s. 11.
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1890 (s. 436) [dostęp 2017-12-20]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1906 (s. 591) [dostęp 2017-12-20]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1907 (s. 591) [dostęp 2017-12-20]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1908 (s. 591) [dostęp 2017-12-20]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1909 (s. 642) [dostęp 2017-12-20]
Linki zewnętrzne
edytuj- Adamówka 2(1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 22.
- Opis sołectwa na stronie urzędu gminy
- Mapa katastralna wsi Adamówka z 1854 roku