Wikipedia

Acadèmia Valenciana de la Llengua

instytucja naukowa

Acadèmia Valenciana de la Llengua (wym. [akaˈðɛmia valensiˈana ðe la ˈʎeŋɡwa], oficjalny skrót AVL[2], z kat. Walencka Akademia Języka) – instytucja samorządowa Generalitat Valenciana regulująca stosowanie języka walenckiego (katalońskiego) na terytorium Wspólnoty Walenckiej. Swoją siedzibę ma w gmachu klasztoru San Miguel de los Reyes w Walencji[1].

Acadèmia Valenciana de la Llengua
Ilustracja
Państwo

 Hiszpania

Wspólnota autonomiczna

 Walencja

Data założenia

23 lipca 2001

Dziedzina

instytucja opiniodawczo-doradcza

Prezes (president)

Ramon Ferrer Navarro

Adres

Avinguda de la Constitució, 284
46019 València[1]

Położenie na mapie Walencji
Mapa konturowa Walencji, u góry znajduje się punkt z opisem „Acadèmia Valenciana de la Llengua”
Położenie na mapie Hiszpanii
Mapa konturowa Hiszpanii, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Acadèmia Valenciana de la Llengua”
Położenie na mapie Wspólnoty Walencji
Mapa konturowa Wspólnoty Walencji, w centrum znajduje się punkt z opisem „Acadèmia Valenciana de la Llengua”
Ziemia39°29′56″N 0°22′09″W/39,498889 -0,369167
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Siedziba AVL, klasztor San Miguel de los Reyes

Tło historyczne

edytuj

Przyjęty w 1982 roku Statut Autonomii w swoim pierwotnym brzmieniu stanowił, że Wspólnota Walencka posiada dwa języki urzędowe: walencki i kastylijski, zaś samorząd autonomiczny zapewnia możliwość normalnego korzystania z obu z nich oraz będzie wspierać znajomość obydwu. Jednocześnie przewidziano konieczność specjalnej ochrony i poszanowania języka walenckiego[3]. Współistnienie dwóch formalnie równoważnych języków urzędowych doprowadziło do eskalacji konfliktu językowego[4], który równolegle występował na dwóch obszarach. Z jednej strony dotyczył dominującej roli języka państwowego wobec języka regionalnego, z drugiej zaś – relacji pomiędzy językiem walenckim a katalońskim, ich tożsamości bądź odrębności[5].

W 1997 roku Corts Valencianes zwróciły się do innej instytucji Generalitat, Walenckiej Rady Kultury (Consell Valencià de Cultura, CVC) o wydawanie rozstrzygnięć z zakresu języka. Rada po wielomiesięcznych obradach poleciła powołanie odrębnej, niezależnej instytucji mogącej w sposób wiążący rozstrzygać sporne kwestie[6]. Po burzliwej debacie na forum parlamentu regionalnego oraz po zawarciu porozumienia pomiędzy dwiema największymi partiami (Partią Ludową oraz Partią Socjalistyczną)[7] stosowna ustawa wspólnoty autonomicznej została przyjęta 16 września 1998 r.[8] Ostatecznie „za” zagłosowało 73 parlamentarzystów, zaś 12 było przeciwnych. Wśród tych ostatnich znaleźli się przedstawiciele Zjednoczonej Lewicy-Zielonych, Unii Walenckiej i Inicjatywy Postępu[9]. Unia Walencka zajęła stanowisko, zgodnie z którym w świetle opinii CVC powołanie Acadèmii nie będzie w dostateczny sposób chroniło odrębności języka walenckiego i doprowadzi do jego faktycznego zrównania z katalońskim[10].

Walencki parlament ostateczną listę pierwszych członków Acadèmii zatwierdził 15 czerwca 2001 r. większością 83 głosów przy sześciu wstrzymujących się[11]. Zgodnie z przepisami przejściowymi ustawy o utworzeniu AVL następnie prezydent Generalitat w ciągu 15 dni zobowiązany był do wydania stosownego dekretu powołującego akademików[12], co Eduardo Zaplana uczynił 27 czerwca 2001 r.[13] Instytucja ukonstytuowała się ostatecznie z upływem 15 dni od ogłoszenia dekretu w dzienniku urzędowym Wspólnoty Walenckiej[14]. Oficjalna inauguracja prac nastąpiła 23 lipca 2001 r.[4]

Status i kompetencje

edytuj

Powołanej na mocy ustawy z 1998 roku Acadèmii przyznano osobowość prawną oraz autonomię organizacyjną, funkcjonalną i budżetową. Podlega ona bezpośrednio prezydentowi Generalitat[15]. Po nowelizacji z 2006 roku AVL została wpisana do Statutu Autonomii jako jeden ze podstawowych organów Generalitat Valenciana[16]. Do jej nadrzędnych funkcji zaliczono ustalanie walenckich norm językowych oraz opiekę nad językiem walenckich zarówno w oparciu o jego tradycję leksykograficzną, literacką i rzeczywisty miejscowy dialekt, jak również przy uwzględnieniu ustandaryzowanej formy języka katalońskiego zawartej w spisanych w 1932 roku normach z Castelló[17]. Ustalono, że wytyczne przyjęte przez Acadèmię będą miały charakter wiążący dla wszystkich jednostek administracji regionalnej oraz podległych im podmiotów, w tym szkół, mediów publicznych czy przedsiębiorstw[18].

Wśród szczegółowych kompetencji AVL wymieniono: stanowienie prawa językowego, wiążące korygowanie urzędowych nazw geograficznych i własnych (na wniosek Generalitat), wydawanie opinii z zakresu prawodawstwa i nazw własnych (z urzędu lub na wniosek instytucji publicznych Generalitat). Ponadto Acadèmia zobowiązana jest do ochrony języka walenckiego w zakresie jego codziennego użytkowania oraz sprawdzania pod względem poprawności językowej tekstów i materiałów audiowizualnych pochodzących od instytucji publicznych Generalitat. AVL składa Generalitat (Radzie oraz Parlamentowi) sprawozdanie roczne ze swojej działalności oraz zawierające spostrzeżenia w przedmiocie codziennego posługiwania się językiem walenckim[19]. Wskazano, że Rada Generalitat może zwracać się do Acadèmii z wnioskiem o zatwierdzenie projektów aktów prawnych pod kątem językowym[20].

Ustawa nadała AVL uprawnienie do nawiązywania stosunków z innymi instytucjami o podobnym charakterze regulującymi korzystanie z języków pozostałych wspólnot autonomicznych a także z innymi jednostkami akademickimi, naukowymi czy kulturalnymi[21].

Skład i struktura wewnętrzna

edytuj

W skład instytucji wchodzi 21 akademików. Zgodnie z ustawą muszą oni korzystać z praw mieszkańców Wspólnoty Walenckiej, a także bądź to posiadać stosowne kwalifikacje naukowe, bądź też być ekspertami w dziedzinie literatury, lingwistyki, języka walenckiego czy kultury Walencji[22]. Wybierani są przez walencki Parlament na 15-letnią kadencję, z tym jednak zastrzeżeniem, że co pięć lat następuje wymiana trzeciej części składu[23]. Dla zachowania niezależności decyzyjnej AVL, kandydatami nie mogą być: parlamentarzyści (posłowie do Corts Valencianes, parlamentu innej wspólnoty autonomicznej, Kortezów Generalnych, europarlamentu), członkowie rządu (centralnego bądź autonomicznego), wysocy urzędnicy państwowi, samorządowcy czy pracownicy Acadèmii[24]

Przewidziano, że AVL posiadać będzie trzy organy o zróżnicowanych uprawnieniach. Ogół akademików tworzy plenum (El Ple de AVL)[25]. Drugim organem kolegialnym jest Zarząd (Junta de Govern). W jego skład wchodzi pięć osób: prezes, wiceprezes, sekretarz i dwóch członków[26]. Dodatkowo odrębne prerogatywy przekazano prezesowi Acadèmii (El President) jako organowi jednoosobowemu. Jest on wybierany przez i spośród członków plenum na jednokrotnie odnawialną pięcioletnią kadencję[27].

Publikacje

edytuj

Wybrane pozycje:

  • „Diccionari normatiu valencià” (2016, Słownik normatywny języka walenckiego),
  • „Diccionari ortogràfic i de pronunciació del valencià” (2006, Słownik ortograficzny i wymowy języka walenckiego),
  • „Gramàtica normativa valenciana” (2006, Walencka gramatyka normatywna),
  • „Gramàtica valenciana bàsica” (2016, Podstawowa gramatyka walencka),
  • „Corpus toponímic valencià” (2009, Zbiór walenckich nazw geograficznych),
  • „Llibre blanc de l’ús del valencià” (2005, Biała księga stosowania języka walenckiego)[28].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Contacte [online], Acadèmia Valenciana de la Llengua [dostęp 2019-09-01] [zarchiwizowane z adresu 2019-09-01] (kat.).
  2. ↑ Llei… ↓, art. 1.
  3. ↑ Ley Orgánica 5/1982, de 1 de julio, de Estatuto de Autonomía de la Comunidad Valenciana, „Boletín Oficial del Estado” (86), art. 7 ust. 1, 10 lipca 1982, s. 18813–18820 [dostęp 2019-09-01] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-28] (hiszp.).
  4. ↑ a b Joaquín Ferrandis, La Acadèmia de la Llengua se constituye con la misión de 'cerrar definitivamente las heridas', „El País”, 24 lipca 2001 [dostęp 2019-09-01] [zarchiwizowane z adresu 2019-09-01] (hiszp.).
  5. ↑ Hanna Budig, Comunitat lingüística i conflicte lingüístic: revisió d’uns termes sociolingüístics respecte al discurs valencià [PDF], Universidad de Alicante / Otto-Friedrich-Universität Bamberg, Institut für Romanistik, 2015 [dostęp 2019-09-01] [zarchiwizowane z adresu 2019-08-04] (kat.).
  6. ↑ Dictamen sobre la llengua [PDF], Consell Valencià de Cultura, 13 czerwca 1998 [dostęp 2019-09-01] [zarchiwizowane z adresu 2013-07-14] (kat.).
  7. ↑ Juanjo García del Moral, El PSPV intenta hasta el final que el PP acepte enmiendas a la ley de la Acadèmia de la Llengua, „El País”, 1 sierpnia 1998 [dostęp 2019-09-01] [zarchiwizowane z adresu 2019-09-01] (hiszp.).
  8. ↑ Llei… ↓.
  9. ↑ Joaquín Ferrandis, Miguel Olivares, Creada la Academia Valenciana de la Lengua, „El País”, 3 września 1998 [dostęp 2019-09-01] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04] (hiszp.).
  10. ↑ Juanjo García del Moral, Miguel Olivares, UV rechaza la "sibilina forma de reconocer una falsa unidad de la lengua", „El País”, 30 lipca 1998 [zarchiwizowane z adresu 2019-07-03] (hiszp.).
  11. ↑ Juanjo García del Moral, Joaquín Ferrandis, Las Cortes aprueban sin ningún voto en contra la constitución de la Acadèmia de la Llengua, „El País”, 16 czerwca 2001 [dostęp 2019-09-01] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-04] (hiszp.).
  12. ↑ Llei… ↓, Drugie postanowienie przejściowe.
  13. ↑ Decret 8/2001, de 27 de juny, del president de la Generalitat Valenciana, pel qual es nomenen els membres de l'Acadèmia Valenciana de la Llengua [PDF], „Diari Oficial de la Generalitat Valenciana” (4036), 5 lipca 2001, s. 1599–15600 [dostęp 2019-09-01] [zarchiwizowane z adresu 2019-09-01] (kat. • hiszp.).
  14. ↑ Llei… ↓, Pierwsze postanowienie końcowe.
  15. ↑ Llei… ↓, art. 2.
  16. ↑ Ley Orgánica 1/2006, de 10 de abril, de Reforma de la Ley Orgánica 5/1982, de 1 de julio, de Estatuto de Autonomía de la Comunidad Valenciana, „Boletín Oficial del Estado” (164), art. 7, 11 kwietnia 2006, s. 13934–13954 [dostęp 2019-09-01] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-15] (hiszp.).
  17. ↑ Llei… ↓, art. 3.
  18. ↑ Llei… ↓, art. 5.
  19. ↑ Llei… ↓, art. 7.
  20. ↑ Llei… ↓, art. 8.
  21. ↑ Llei… ↓, art. 9.
  22. ↑ Llei… ↓, art. 10.
  23. ↑ Llei… ↓, art. 11.
  24. ↑ Llei… ↓, art. 12.
  25. ↑ Llei… ↓, art. 15, 16.
  26. ↑ Llei… ↓, art. 15, 17.
  27. ↑ Llei… ↓, art. 15, 18.
  28. ↑ Welcome to the Acadèmia Valenciana de la Llengua [online], Acadèmia Valenciana de la Llengua [dostęp 2019-09-01] [zarchiwizowane z adresu 2019-09-01] (ang.).

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Acadèmia_Valenciana_de_la_Llengua&oldid=65854693”