8 Brygada Jazdy
8 Brygada Jazdy (8 BJ) – wielka jednostka kawalerii Wojska Polskiego II RP.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
lato 1920 |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
gen. Stefan Suszyński |
| Ostatni | |
| Działania zbrojne | |
| wojna polsko-bolszewicka bitwa nad Wkrą (14–18 VIII 1920) bitwa pod Klewaniem (17 IX 1920) bitwa pod Rudnią Baranowską (11–12 X 1920) | |
| Organizacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość |
DJ („północna”) |
Brygada sformowana została latem 1920, w Ostrołęce, w składzie trzech pułków ułanów (2, 108 i 115), dywizjonu artylerii konnej (8) i szwadronu tatarskiego. Brygada podporządkowana została dowódcy 2 Dywizji Jazdy, która miała przeciwstawić się bolszewickiemu 3 Korpusowi Kawalerii Gaja. Na froncie ukraińskim walczyła w składzie 2 Dywizji Jazdy płk. Dreszera.
Formowanie
edytujW okresie największego nasilenia walk na przedpolach Warszawy generał Józef Haller rozkazem organizacyjnym nr 3826/III z 14 sierpnia 1920 dokonał reorganizacji kawalerii Frontu Północnego i nakazał zorganizowanie dwóch dywizji jazdy. Istniejąca już dywizja północna miała podlegać dowódcy 5 Armii, a jej zadaniem była osłona lewego skrzydła i tyłów ugrupowania obronnego. Tym samym rozkazem wyznaczony został na stanowisko dowódcy dywizji jazdy („północnej”) płk. Gustawa Orlicz-Dreszera[a]. Dysponując 1. i 201. pułkiem szwoleżerów, 2., 108., 115. i 203. pułkiem ułanów, płk Dreszer przydzielił je brygadom: 8. – mjr. Zygmunta Podhorskiego[b] i 9 BJ mjr. Jana Głogowskiego. Większość żołnierzy tych pułków stanowili ochotnicy, słabo wyszkoleni i nie obyci w działaniach bojowych[1].
Działania zbrojne
edytujW Nowogrodzie dwa młode pułki brygady nie obroniły przepraw i uległy korpusowi Gaja. 3 sierpnia 2 i 108 pułki ruszyły na Łomżę, lecz w walce zostały zmuszone do wycofania się w kierunku Ostrołęki. 108 pułk poniósł ciężkie straty. Następnego dnia również i 2 pułk pod Nową Wsią – Suskiem musiał ulec. Korpus Gaja po raz pierwszy poczuł jednak mocny opór polskiego kawalerzysty. 5 sierpnia rozpoczęto wycofywać pułki z walk osłonowych, w których działały w sposób zdecentralizowany rozdzielone między oddziały piechoty. 7 sierpnia brygada spaliła mosty i osłaniając odwrót piechoty – wyszła z Ostrołęki. Wobec oskrzydlającego marszu Rosjan, którzy na północy zajęli Przasnysz i Ciechanów, przeszła do Starego Gołymina. 13 sierpnia we wsi Milewo 2 pułk ruszył do brawurowej szarży, doszczętnie rozbijając sowiecki 29 pp. Zginął dowódca tego pułku, wzięto do niewoli 150 jeńców, zdobyto 3 karabiny maszynowe. Wieczorem sowiecki 30 pp kontratakował w Milewie. Tym razem 203 pułk odrzucił natarcie przeciwnika zabijając 200 ludzi, biorąc 120 jeńców, zdobywając 2 karabiny maszynowe. 14 sierpnia uszczuplona brygada (700 szabel i 8 dział) zaatakowała Glinojeck, niszcząc kompanię piechoty i sztab sowieckiej 18 Dywizji Piechoty. Brygada wzięła 513 jeńców, zdobyła 40 km i 250 wozów amunicji. 115 pułk szarżował na okopany pod wsią Małużyn batalion piechoty, biorąc 200 jeńców i 8 karabinów maszynowych. 16 sierpnia brygada ponownie weszła do Ciechanowa. Dowódca 4 armii sowieckiej uciekł z miasta, a w ręce Polaków wpadły akta sztabu i radiostacja armii. 17 sierpnia 2 pułk odparł w Kraszewie atak batalionu piechoty. W nocy 8 BJ zdobyła Małuszyn, po czym odeszła pod rozkazy dowódcy 2 Dywizji Jazdy płk. Dreszera.
Mapy walk brygady w 1920
edytuj-
bitwa nad Wkrą -
bitwa nad Wkrą -
-
zagon na Korosteń -
bitwa pod Rudnią
Struktura organizacyjna
edytujW październiku 1920[2]:
- dowództwo
- 2 pułk ułanów
- 108 pułk ułanów
- 115 pułk ułanów
Żołnierze brygady
edytujDowódcy brygady:
- gen. Stefan Suszyński (do 5 VIII 1920)
- gen. Aleksander Karnicki (– 17 VIII 1920)[1]
- ppłk Erazm Stablewski (17 VIII 1920[1] – )
- ppłk Stanisław Grzmot-Skotnicki (był 17 IX 1920)[3]
- płk Konstanty Plisowski
- płk Stefan Strzemieński
| Obsada personalna dowództwa brygady w październiku 1920[4] | |
|---|---|
| Stanowisko | Stopień, imię i nazwisko |
| Dowódca | ppłk Stanisław Grzmot Skotnicki |
| Szef sztabu | rtm. Mikołaj Wisznicki |
| Oficer sztabu | rtm. ad. szt. Kazimierz Czernicki |
| Adiutant brygady | ppor. Edward Gótt |
| Referent organizacyjny | ppor. Lucjan Tatomir |
| Referent informacyjny | pchor. Wilhelm Sternberg |
| Referent operacyjny | por. Wacław Calewski |
| Referent materialny | ppor. Ludwik Czok |
| Referent personalny | ppor. Stanisław Szygall |
| Szef sanitarny | mjr lek. Stefan Manitius |
| Lekarz wet. | rtm. lek. wet. Stefan Płachecki |
| Oficer ordynansowy | ppor. Aleksander Wielopolski |
| Referent taborów i koni | pchor. Tytus Szczytnicki |
| Dowódca plutonu sztabowego | rtm. Timołowicz |
Uwagi
edytuj- ↑ Poprzednik płk. Gustawa Orlicz-Dreszera, gen. Karnicki, po przekazaniu dowództwa miał udać się do Kutna w celu objęcia nowo formowanej Dywizji Jazdy tworzonej z Grupy Jazdy Ochotniczej mjr. Jaworskiego.
- ↑ Major Zygmunt Podhorski nie objął dowodzenia 8 Brygadą jazdy, bowiem do 17 sierpnia dowodził nią gen. Karnicki, a następnie ppłk Stablewski[1].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Wyszczelski 2006 ↓, s. 134.
- ↑ Henryk Wielecki: Wojsko Polskie 1921–1939. s. 21.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 184.
- ↑ Tuliński 2020 ↓, s. 954.
Bibliografia
edytuj- Almanach oficerski, praca zbiorowa, Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, Warszawa 1923
- „Księga jazdy polskiej”, pod protektoratem marsz. Edwarda Śmigłego-Rydza, Warszawa 1936, reprint, Bellona, Warszawa 1993
- Mirosław Giętkowski, Artyleria konna Wojska Polskiego 1918–1939, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2001, ISBN 83-7174-823-X, OCLC 69505837.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
- Arkadiusz Tuliński: 6 Armia Wojska Polskiego w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 r. T. 1 i 2. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2020. ISBN 978-83-8229-062-2.
- Henryk Wielecki: Wojsko Polskie 1921-1939. Warszawa: Wydawnictwo Crear, 1992. ISBN 83-900345-0-7.
- Lech Wyszczelski: Wojsko Polskie w latach 1918-1921. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2006. ISBN 83-89729-56-3.