5 Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej (II RP)

5 dywizjon artylerii przeciwlotniczej
	; Odznaka pamiątkowa 5 daplot
	Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1924
Rozformowanie	1939
	Tradycje
Nadanie sztandaru	1938
	Organizacja
Dyslokacja	garnizon Kraków
Rodzaj sił zbrojnych	wojsko
	Multimedia w Wikimedia Commons

5 dywizjon artylerii przeciwlotniczej (5 daplot) – pododdział artylerii przeciwlotniczej Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej.

Historia dywizjonu

Na podstawie rozkazu L.dz. 470 Ministra Wojskowych z dnia 10 maja 1924 roku sformowana została samodzielna bateria artylerii przeciwlotniczej nr 5, uzbrojona w dwie rosyjskie 76,2 mm armaty przeciwlotnicze półstałe wzór 1902. Dwa lata później bateria przeformowana została w Samodzielny Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej Nr 5. Zarówno bateria, jak i dywizjon funkcjonowała w strukturze organizacyjnej 5 pułku artylerii ciężkiej.
Jednostka stacjonowała w garnizonie Kraków, na terenie Okręgu Korpusu Nr V.
Pod względem fachowego wyszkolenia i inspekcji pododdział podlegał dowódcy 11 Grupy Artylerii (1929-1938), a następnie dowódcy Grupy Artylerii Przeciwlotniczej (od 20 maja 1938 roku) i dowódcy 2 Grupy Artylerii Przeciwlotniczej (od 22 sierpnia 1939 roku). 5 daplot był jednostką mobilizującą. Zgodnie z planem mobilizacyjnym „W” formował pododdziały artylerii przeciwlotniczej dla wielkich jednostek piechoty i kawalerii przeznaczonych dla Armii „Kraków” i Grupy Odwodów „Kutno” oraz Obrony Przeciwlotniczej Kraju.

W dniach 24-25 sierpnia 1939 roku dyon wystawił, w mobilizacji alarmowej, w grupie jednostek oznaczonych kolorem brązowym (podgrupa 2 - OPL), sześć pododdziałów:

bateria artylerii przeciwlotniczej motorowa typ A nr 6 dla 6 DP
bateria artylerii przeciwlotniczej motorowa typ A nr 7 dla 7 DP
bateria artylerii przeciwlotniczej motorowa typ A nr 21 dla 21 DPG
bateria artylerii przeciwlotniczej motorowa typ A nr 24 dla 24 DP
bateria artylerii przeciwlotniczej motorowa typ B nr 85 dla Krakowskiej BK
pluton artylerii przeciwlotniczej półstały nr 504

Nadwyżki dywizjonu, pozostałe po zakończeniu mobilizacji, przekazane miały być do Ośrodka Zapasowego Artylerii Przeciwlotniczej Nr 2 w Brześciu. Po zakończeniu mobilizacji i przekazaniu nadwyżek dywizjon uległ rozformowaniu.

15 września 1993 roku tradycje 5 daplot przyjął 5 pułk artylerii przeciwlotniczej stacjonujący w garnizonie Gubin i przemianowany na 5 Kresowy pułk przeciwlotniczy^[1].

23 kwietnia 2002 roku, po rozformowaniu 5 pułku artylerii przeciwlotniczej, dziedzictwo tradycji 5 daplot przyjął 5 Kresowy dywizjon przeciwlotniczy 69 pułku przeciwlotniczego im. gen. dyw. Stefana Grota-Roweckiego z Leszna^[2]. 31 grudnia 2011 roku 69 pułk przeciwlotniczy został rozformowany.

2 października 2014 roku tradycje 5 daplot przyjął 3 Kresowy dywizjon przeciwlotniczy 4 Zielonogórskiego pułku przeciwlotniczego im. gen. dyw. Stefana Roweckiego „Grota” w Lesznie^[3].

Kadra dywizjonu

Dowódcy dywizjonu

mjr Stanisław Batycki (1926 - 1934) [pośm. ppłk, † 1940 Charków]
mjr art. Eugeniusz Królikowski (VI 1934^[4] - 1936)
ppłk Leon Przybytko (1936 - 1939)
mjr Kazimierz Mroziński (1939^[a]) [pośm. ppłk, † 1940 Charków]

Obsada personalna samodzielnego dywizjonu artylerii przeciwlotniczej nr 5 w 1928 roku

mjr Stanisław Batycki - dowódca dywizjonu
kpt. Nicefor Wojciech Sirzisitie
kpt. Tadeusz Adam Dorula
kpt. Stanisław Podfilipski
por. Feliks Gadomski (kpt., Kier. Zaop. Uzbr., † 1940 Katyń)
por. Teodor August Sylwester Zacharjasiewicz (kpt., dca 13 baplot., pośm. mjr † 1940 Charków)
por. Mieczysław Zygmunt Koźmiński
por. Tadeusz Wodziński
ppor. Zenon Kumorkiewicz

Obsada personalna 5 dywizjonu artylerii przeciwlotniczej w 1932 roku

mjr Stanisław Batycki - dowódca dywizjonu († 1940 Charków)
kpt. Stanisław Podfilipski
por. Tadeusz Chrobak
por. Mieczysław Zygmunt Koźmiński
por. Wacław II Rutkowski
por. Jan Maciej Pawłowski
por. Bronisław Max
por. Zenon Kumorkiewicz
por. Adam Tomasz Piotrowski (kpt., † 1940 Charków)
por. Henryk Wiktor Kerth (kpt., WIG, † 1940 Charków)
por. Janusz Ładysław Badowski
por. Edward Perkowicz

Oficerowie rezerwy w 1934 roku

por. rez. dr Fryderyk Syrop (przeniesiony do 11 daplot, † 1940 Katyń)
ppor. rez. dr Paweł Mussil († 1940 Katyń)
ppor. rez. inż. Edward Klebert
ppor. rez. Władysław Porzycki
ppor. rez. Kazimierz Franciszek Haliński
ppor. rez. Jan Adam Chwiernt
ppor. rez. Jan Lipus
ppor. rez. Paweł Gustaw Jaworek
ppor. rez. Karol Sztwiertnia
ppor. rez. Stefan Zygfryd Sękiewicz
ppor. rez. Zygmunt Tadeusz Wiesław Majewski
ppor. rez. Kazimierz Stefan Januszewski
ppor. rez. Jan Gaston Tadeusz Zakrzewski († 1940 Charków)
ppor. rez. inż. Władysław Franciszek Antoni Żeleski († 1940 Katyń)
ppor. rez. Roman Marian Tadeusz Smoluchowski
ppor. rez. mgr Janusz Kunicki
ppor. rez. dr Stefan Piotr Żurowski

Żołnierze dywizjonu – ofiary zbrodni katyńskiej

Osobne artykuły: zamordowani w Katyniu, zamordowani w Charkowie, zamordowani w Kalininie, zamordowani z Ukraińskiej Listy Katyńskiej (ULK) i zamordowani z Białoruskiej Listy Katyńskiej (BLK).

Biogramy zamordowanych znajdują się na stronie internetowej Muzeum Katyńskiego^[5]

Nazwisko i imię	stopień	zawód	miejsce pracy przed mobilizacją	zamordowany
Mussil Paweł^[6]	podporucznik rezerwy	prawnik, dr		Katyń
Żeleski Władysław^[7]	podporucznik rezerwy	inżynier	wł. „Olszak i Żeleski” w Katowicach	Katyń

Symbole dywizjonu

Sztandar

Osobny artykuł: polskie sztandary wojskowe.

10 listopada 1938 roku na Polu Mokotowskim w Warszawie generał dywizji Tadeusz Kasprzycki wręczył dywizjonowi sztandar^[b]. Wręczył go 10 listopada 1938 na Polu Mokotowskim w Warszawie gen. dyw. Tadeusz Kasprzycki podczas uroczystości wręczenia sztandarów jednostkom artylerii przeciwlotniczej^[8].

Opis sztandaru^[9]:

Na prawej stronie płatu sztandaru umieszczony w rogach numer dywizjonu według wzoru ustalonego w „Dzienniku Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych” nr 6 z 1937, poz. 77.
Na lewej stronie płatu sztandaru zaś znajdują się na tarczach w poszczególnych rogach:

w prawym górnym – wizerunek Matki Boskiej Ostrobramskiej
w prawym dolnym – godło miasta Krakowa
w lewym górnym – wizerunek św. Barbary - patronki artylerzystów
w lewym dolnym – odznaka pamiątkowa 5 dywizjonu artylerii przeciwlotniczej

Na dolnym ramieniu Krzyża Kawalerskiego wyhaftowany napis „Kraków 10 V 1924” upamiętniający datę i miejsce powstania 5 samodzielnej baterii artylerii przeciwlotniczej.

Sztandar eksponowany jest w Instytucie Polskim i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie^[8].

Odznaka pamiątkowa

13 sierpnia 1932 roku Minister Spraw Wojskowych zatwierdził wzór odznaki pamiątkowej artylerii przeciwlotniczej i jej regulamin^[10].

Uwagi

↑ Major Kazimierz Mroziński wyznaczony został na stanowisko dowódcy dywizjonu lecz nie zdążył go objąć.
↑ Nadanie sztandaru i zatwierdzenie jego wzoru ujęte zostało w Dodatku Tajnym Nr 6 do Dziennika Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych z 5 maja 1939 r. Nr 6, poz. 70

Przypisy

↑ Decyzja Nr 57/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 16 sierpnia 1993 r. w sprawie przejęcia dziedzictwa tradycji, nadania nazwy wyróżniającej oraz ustanowienia dorocznego Święta 5 Pułku Artylerii Przeciwlotniczej w Gubinie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Rozkazów MON lecz rozesłana do zainteresowanych instytucji i jednostek wojskowych.
↑ Decyzja Nr 80/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 27 marca 2002 r. w sprawie przejęcia sztandaru, dziedzictwa tradycji, nazwy wyróżniającej oraz odznaki pamiątkowej i oznaki rozpoznawczej 5 Kresowego Pułku Artylerii Przeciwlotniczej w Gubinie przez Dywizjon Przeciwlotniczy 69 Leszczyńskiego Pułku Przeciwlotniczego im. gen. dyw. Stefana Grota-Roweckiego w Lesznie (Dziennik Urzędowy Ministra Obrony Narodowej z 8 kwietnia 2002 Nr 5 poz. 55).
↑ Decyzja Nr 397/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 2 października 2014 roku w sprawie przejęcia dziedzictwa tradycji i nazwy wyróżniającej przez 3 Dywizjon Przeciwlotniczy 4 Zieleniogórskiego Pułku Przeciwlotniczego (Dziennik Urzędowy Ministra Obrony Narodowej z 7 października 2014 roku, poz. 323).
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934 roku, s. 163.
↑ Księgi Cmentarne – biogramy oficerów.
↑ Księgi Cmentarne – wpis 2474.
↑ Księgi Cmentarne – wpis 4385.
↑ ^a ^b Satora 1990 ↓, s. 343.
↑ Moszumański 1996 ↓, s. 113.
↑ Dziennik Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 16 z 13 sierpnia 1932 roku, poz. 207.

Bibliografia

Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
Rocznik Oficerski 1928, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1928.
Rocznik Oficerski 1932, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1932.
Rocznik Oficerski Rezerw 1934, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1934, L.dz. 250/mob. 34.
Tadeusz Mirowski, Tradycje bojowe jednostek przeciwlotniczych, Przegląd Wojsk Lądowych Nr 8 z 2001.
Zbigniew Moszumański. Sztandary i odznaki jednostek przeciwlotniczych do roku 1939. „Przegląd Wojsk Lądowych”. 9 (447), 1996. Warszawa: Wydawnictwo Czasopisma Wojskowe. ISSN 0478-6688.
Zbigniew Moszumański, Dowództwa grup artylerii przeciwlotniczej (1929-1939), Przegląd Wojsk Lądowych Nr 8 z 2000.
Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
Piotr Zarzycki, Plan mobilizacyjny "W", Wykaz oddziałów mobilizowanych na wypadek wojny, Oficyna Wydawnicza "Ajaks" i Zarząd XII Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Pruszków 1995, ISBN 83-85621-87-3.
Henryk Wielecki i Rudolf Sieradzki, Wojsko Polskie 1921-1939. Organizacja i odznaki artylerii, Oficyna Wydawnicza "Ajaks", Pruszków 1994, wyd. I, ISBN 83-85621-44-X.

[5] Major Kazimierz Mroziński wyznaczony został na stanowisko dowódcy dywizjonu lecz nie zdążył go objąć.

[9] Nadanie sztandaru i zatwierdzenie jego wzoru ujęte zostało w Dodatku Tajnym Nr 6 do Dziennika Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych z 5 maja 1939 r. Nr 6, poz. 70

[1] Decyzja Nr 57/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 16 sierpnia 1993 r. w sprawie przejęcia dziedzictwa tradycji, nadania nazwy wyróżniającej oraz ustanowienia dorocznego Święta 5 Pułku Artylerii Przeciwlotniczej w Gubinie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Rozkazów MON lecz rozesłana do zainteresowanych instytucji i jednostek wojskowych.

[2] Decyzja Nr 80/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 27 marca 2002 r. w sprawie przejęcia sztandaru, dziedzictwa tradycji, nazwy wyróżniającej oraz odznaki pamiątkowej i oznaki rozpoznawczej 5 Kresowego Pułku Artylerii Przeciwlotniczej w Gubinie przez Dywizjon Przeciwlotniczy 69 Leszczyńskiego Pułku Przeciwlotniczego im. gen. dyw. Stefana Grota-Roweckiego w Lesznie (Dziennik Urzędowy Ministra Obrony Narodowej z 8 kwietnia 2002 Nr 5 poz. 55).

[3] Decyzja Nr 397/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 2 października 2014 roku w sprawie przejęcia dziedzictwa tradycji i nazwy wyróżniającej przez 3 Dywizjon Przeciwlotniczy 4 Zieleniogórskiego Pułku Przeciwlotniczego (Dziennik Urzędowy Ministra Obrony Narodowej z 7 października 2014 roku, poz. 323).

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_11_z_7_czerwca_1934_roku,_s._163-4] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934 roku, s. 163.

[6] Księgi Cmentarne – biogramy oficerów.

[7] Księgi Cmentarne – wpis 2474.

[8] Księgi Cmentarne – wpis 4385.

[CITEREFSatora1990343-10] Satora 1990 ↓, s. 343.

[CITEREFMoszumański1996113-11] Moszumański 1996 ↓, s. 113.

[12] Dziennik Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 16 z 13 sierpnia 1932 roku, poz. 207.

[1]

[2]

[3]

[4]

[a]

[5]

[6]

[7]

[b]

[8]

[9]

[10]