2 Pułk Piechoty Legionów Armii Krajowej

2 pułk piechoty Legionów Armii Krajowej (2 pp Leg. AK) – oddział piechoty Armii Krajowej.

2 pułk piechoty Legionów AK

Historia
Państwo	Polskie Państwo Podziemne
Sformowanie	sierpień 1944
Rozformowanie	12 października 1944
Tradycje
Rodowód	Inspektorat Sandomierz Armii Krajowej
Dowódcy
Pierwszy	major/podpułkownik Antoni Wiktorowski ps. „Kruk”
Ostatni	kapitan Eugeniusz Kaszyński ps. „Nurt”
Działania zbrojne
Akcja „Burza”
Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych	lądowe
Formacja	Armia Krajowa
Rodzaj wojsk	partyzantka
Podległość	2 Dywizja Piechoty Legionów Armii Krajowej

Formowanie i walki

W sierpniu 1944 roku, w trakcie akcji „Burza”, w obwodach AK Opatów i Sandomierz, w składzie 2 Dywizji Piechoty Armii Krajowej odtworzony został 2 pułk piechoty Legionów. Od sierpnia do połowy października 1944 oddział toczył walki, między innymi na przyczółku baranowskim osłaniając żołnierzy Armii Czerwonej forsujących Wisłę. Jeden z batalionów tego pułku brał następnie udział we wspólnej walce o zdobycie Staszowa. W czasie walk o powiększenie przyczółka sandomierskiego pułk walczył razem z armią radziecką przeciw Niemcom, prowadził działania bojowe oraz rozpoznanie.

Propozycję radziecką złożoną przez gen. Muratowa, aby żołnierze pułku po złożeniu broni wstąpili do armii polskiej gen. Zygmunta Berlinga a oficerowie zostali skierowani na przeszkolenie do Jarosławia, dowództwo pułku oceniło negatywnie. Po tym żądaniu Rosjan pułk opuścił przyczółek i po przekroczeniu linii frontu udał się w Góry Świętokrzyskie. Następnie pułk został rozwiązany.

Organizacja i obsada personalna pułku

Dowództwo

• dowódca – mjr Antoni Wiktorowski ps. „Kruk”
• dowódca – od 8 października 1944 kpt. Eugeniusz Kaszyński ps. „Nurt”
• adiutant – por. Jerzy Lipiński ps. „Sum”
• adiutant – pchor. Jan Lidecki ps. „Bogdan”
• kwatermistrz – kpt. „Skiba” (Jan Płaneta)
• kapelan – ks. Jerzy Brodecki ps. „Szkarłatny Kwiat”
• naczelny lekarz – dr Władysław Chachaj ps. „Doktor”, „Andrzej”
• intendent – por. Marian Wierzbicki ps. „Orlik”
• oficer broni – por. Stanisław Listopad ps. „Włodzimierz”
• oficer żywnościowy – pchor./ppor. Roman Różanowski ps. „Róg”
• oficer oświatowy – pchor. Stanisław Szwarc-Bronikowski ps. „Roman”
• dowódca saperów – ppor. Michniewicz ps. „Wyrwa”
• oficer łączności – chor. Stanisław Mróz ps. „Zawada”

I batalion

1.? lipiec – 30 lipca 1944 roku – rozbity pod Pielaszowem

• dowódca – kpt. „Swojak” (Ignacy Zarobkiewicz)
• zastępca dowódcy – por. „Janczar” (NN)
• dowódca 1 kompanii – ppor. „Frant” (Bronisław Sokołowski)
• dowódca 2 kompanii – ppor. „Kropidło” (Jan Mazur)
• dowódca 3 kompanii – por. „Sztaba” (Władysław Sztaba).

2. 15 sierpnia – 13 listopada 1944 roku

• dowódca – kpt. Eugeniusz Kaszyński ps. „Nurt” (do 8 października 1944 r.)
• zastępca dowódcy – por. Stanisław Pałac ps. „Mariański” (od 8 października 1944 r. dowódca batalionu)
• adiutant i drugi zastępca dowódcy – por. Leszek Popiel de Choszczak ps. „Antoniewicz”
• dowódca 1 kompanii – por. Władysław Czerwonka ps. „Jurek”
• dowódca 2 kompanii – por. Marian Świderski ps. „Dzik”
• dowódca 3 kompanii – por. Jerzy Stefanowski ps. „Habdank”
• dowódca 4 kompanii – chor. Tomasz Waga ps. „Szort”
• dowódca zwiadu – wachm. Tomasz Wójcik ps. „Tarzan”, a od 8 lipca 1944 r. rtm. Stanisław Skotnicki ps. „Bogoria”

II batalion

• dowódca – kpt. Tadeusz Pytlakowski ps. „Tarnina”, por. Marian Janikowski ps. „Kmicic”, mjr Tadeusz Struś ps. „Kaktus”
• dowódca 4 kompanii (Jędrusie) – ppor. Józef Wiącek ps. „Józef”, „Sowa” i por. Roman Niewójt ps. „Burza”
• dowódca 5 kompanii – por. Kazimierz Olchowik ps. „Zawisza” i por. Tadeusz Sokół ps. „Irkus” (cichociemny)
• dowódca 6 kompanii – ppor. Roman Rożyński ps. „Róg” i por. Jerzy Sztajgierwald ps. „Rozłóg”

III batalion

• dowódca – kpt. Stefan Kępa ps. „Pochmurny”
• dowódca 7 kompanii – ppor. Jakub Gutowski ps. „Topór” i por. Wacław Czosnek ps. „Polny”
• dowódca 8 kompanii – ppor. Dionizy Mędrzycki ps. „Reder” i Antoni Krupa ps. „Witold”
• dowódca 9 kompanii – ppor./por. Tadeusz Kolatorowicz ps. „Kruk” i ppor. Władysław Sztabo ps. „Władysław”

Przejściowo w skład pułku wchodził batalion Batalionów Chłopskich w sile 350 ludzi na przełomie lipca i sierpnia 1944 roku:

• dowódca – por. „Wyrwa” (Jan Kurkiewicz)
• dowódca 1 kompania – ppor. „Zawisza” (Jan Saniawa)
• dowódca 2 kompania – ppor. „Brzezina” (Antoni Jarosz)
• dowódca 3 kompania – ppor „Salerno” (Mieczysław Wałek).

Liczebność pułku

W okresie koncentracji na akcję „Zemsta” w drugiej połowie sierpnia 1944 roku stan 2ppLeg wynosił 1107 żołnierzy zgromadzonych w jednostkach:

• I batalion – 418 ludzi,
• II batalion – 266 ludzi,
• III batalion – 314 ludzi
• dowództwo i służby pułkowe – 107 ludzi.

Stany kompanii wahały się od 100 do 200 ludzi. Każda drużyna uzbrojona była w 2 rkm lub 1 lkm oraz 2-3 pm. W każdej kompanii był 1 piat, a 5 kompania posiadała ze zrzutu działko ppanc kal. 22 mm Breda. Poza uzbrojeniem kompanii każdy batalion posiadał 2 ckm.

Walki

• 30 lipca – Pielaszów
• 31 lipca – linia Koprzywianki
• 3/4 sierpnia – Ceber
• 26/27 sierpnia – Dziebałtów
• 3 września – Radoszyce
• 13 września – Miedzierza
• 26 i 27 września – Radków
• 29 października – Chotów – batalion majora „Nurta”

Pułk rozwiązany rozkazem z dnia 12 października dowódcy 2 Dywizji Piechoty Legionów pułkownika „Lina” (Antoniego Żółkiewskiego). Od tego momentu pułk działał do początków grudnia samodzielnymi batalionami.

Zobacz też

• Anna Proszkowska

Bibliografia

• Wojciech Borzobohaty: „Jodła” Okręg Radomsko-Kielecki ZWZ-AK 1939–1945. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1988. ISBN 83-211-0901-2.
• Jerzy Władysław Więckowski: Żołnierze Staszowa. Staszów: Staszowskie Towarzystwo Kulturalne, 1995. ISBN 83-904175-4-5. Brak numerów stron w książce