2 Brygada Kawalerii Narodowej (koronna)
2 Brygada Kawalerii Narodowej (2 Wielkopolska) – brygada jazdy koronnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja |
patrz: stanowiska |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
Formowanie i zmiany organizacyjne
edytujUtworzona 30 listopada 1789 z 1 Wielkopolskiej Brygady Kawalerii Narodowej[1] brygadiera Pawła Biernackiego, a jej chorągwiom nadano numery od 13 do 24[2]. Cały czas formalnie należała do Dywizji Wielkopolskiej. Proces rozbudowy i translokacji poszczególnych chorągwi trwał wiele następnych miesięcy[3].
2 Wielkopolską Brygadą KN pisarz polny koronny Kazimierz Rzewuski w raporcie z 9 VIII 1791 podsumował następująco[4]:
Wszelkie błędy i niedokładności, które zastaie w Brygadzie 2-giej Dyw. Wielkopol. najwięcej pochodzą z opieszałości Sztabu y nieprzytomności IchMci Sztab Officerów ztąd przyczyna Opieszałości i niedokładności Służby, nieładu i nieporządku gospodarstwa y Kassi, przestępstw y wykroczeń Podkomendnych. Panowie Majorowie ustannie za urlopami, które podług Woli przeciągają. Świadkiem IP Major Zaborowski, który nieprzytomny niemeldował się gdzie się znajduje y za czyim Urlaupem, nie wiedzieć nawet, kiedy go się spodziewać można. Przytomni zaś nie dokładnie zatrudniają się swymi Dywizyami.
Wiosną 1792 roku, w przededniu wojny z Rosją uzyskała swój najwyższy rozwój organizacyjny i liczyła etatowo 1818 ludzi, a faktycznie 1754[5].
Brygada w 1792 liczyła 1748 „głów” i 1748 koni[6]. W 1794 roku w marcu liczyła 1254 „głów” i 1181 koni, w maju 1309 „głów” i 1181 koni a we wrześniu 1147 „głów” i 977 koni[6]. W okresie powstania kościuszkowskiego posiadała na uzbrojeniu 626 karabinów, 1038 pistoletów, 1226 szabel i 678 pik[7].
Stanowiska
edytujWalki brygady
edytujBrygada brała udział w walkach w czasie wojny w obronie Konstytucji 3 maja m.in. w potyczce pod Dubnikami (5 szwadronów) i bitwie pod Dubienką[3]. Walczyła też w insurekcji kościuszkowskiej.
Bitwy i potyczki[1]:
- pod Zieleńcami (17 czerwca 1792),
- Dubniki (8 lipca 1792)
- pod Dubienką (18 lipca 1792)
- pod Szczekocinami (6 czerwca 1794)
- obrona Warszawy, Zbaraż
- pod Racławicami (17/18 sierpnia 1794)
Żołnierze brygady
edytujDo jesieni 1789 roku sztab brygad składały się z brygadiera, vicebrygadiera, kwatermistrza, audytora i adiutanta. Nowo uchwalony etat poszerzał sztab brygady o trzech majorów i adiutanta. Zgodnie z prawem ustanowionym 9 października 1789 roku brygadier, vicebrygadier i major mieli być wybierani przez króla spośród przedstawionych mu przez Komisję Wojskową w połowie osób zgodnie ze starszeństwem i zdatnością ze służby czynnej i w połowie spośród rotmistrzów z kawalerii narodowej i rodaków wracających ze służby zagranicznej. Pozostałych oficerów sztabu fortragował brygadier[8].
Komendanci:[9]
- Paweł Biernacki (od 14 października 1789)[1].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Gembarzewski 1925 ↓, s. 7.
- ↑ Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 52.
- ↑ a b Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 109.
- ↑ Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 60.
- ↑ Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 52-53.
- ↑ a b Ratajczyk i Teodorczyk 1987 ↓, s. 98.
- ↑ Bauer 1981 ↓, s. 288.
- ↑ Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 54.
- ↑ Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 110.
Bibliografia
edytuj- Krzysztof Bauer: Wojsko koronne powstania kościuszkowskiego. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1981. ISBN 83-11-06605-1.
- Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.
- Konstanty Górski: Historya jazdy polskiej. Kraków: Spółka wydawnicza Polska, 1894.
- Mariusz Machynia, Czesław Srzednicki: Oficerowie Rzeczypospolitej Obojga Narodów 1717-1794. T.1: Oficerowie wojska koronnego, cz.1: Sztaby i kawaleria. Kraków: Księgarnia Akademicka. Wydawnictwo Naukowe, 2002. ISBN 83-71-88-500-8.
- Tomasz Ciesielski: Jazda koronna i Wielkiego Księstwa Litewskiego autoramentu narodowego armii Rzeczypospolitej Obojga Narodów w latach 1717-1776. W: Aleksander Smoliński[red.]: Do szarży marsz, marsz... Studia z dziejów kawalerii. T.1. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2010. ISBN 978-83-231-2567-9.
- Maciej Trąbski: Kawaleria autoramentu narodowego armii Rzeczypospolitej Obojga narodów w epoce stanisławowskiej. Lata 1775-1794. W: Aleksander Smoliński[red.]: Do szarży marsz, marsz... Studia z dziejów kawalerii. T.2. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2012. ISBN 978-83-231-2783-3.
- Leonard Ratajczyk, Jerzy Teodorczyk: Wojsko powstania kościuszkowskiego w oczach współczesnych malarzy. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987. ISBN 83-11-07090-3.