21 Batalion Celny
21 Batalion Celny – jednostka organizacyjna formacji granicznych II Rzeczypospolitej.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1921 |
| Rozformowanie |
1921 |
| Tradycje | |
| Rodowód | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
ppłk Antoni Kamiński |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość |
Główna Komenda Batalionów Celnych |
Formowanie i zmiany organizacyjne
edytujNa podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych nr 3046/Org z dnia 24 marca 1921 w miejsce batalionów wartowniczych i batalionów etapowych utworzone zostały bataliony celne. 21 batalion celny powstał w granicach DOG Pomorze, a zorganizowano go na bazie 4/VIII batalionu wartowniczego[2]. Etat batalionu wynosił 14 oficerów i 600 szeregowych[3]. Podlegał Komendzie Głównej Batalionów Celnych, a pod względem politycznym Ministrowi Spraw Wewnętrznych[4].
Mimo że batalion był w całym tego słowa znaczeniu oddziałem wojskowym, nie wchodził on w skład pokojowego etatu armii. Uniemożliwiało to uzupełnianie z normalnego poboru rekruta. Ministerstwo Spraw Wojskowych zarówno przy ich formowaniu, jak i uzupełnianiu przydzielało mu często żołnierzy podlegających zwolnieniu, oficerów rezerwy oraz szeregowców i oficerów zakwalifikowanych przez dowództwa okręgów generalnych jako nie nadających się do dalszej służby wojskowej[5].
W sierpniu 1921 21 batalion celny został zluzowany przez Straż Celną i niedługo potem rozformowany. 1 i 2 kompania celna odeszła do 20 batalionu celnego, 3 kompania celna podporządkowana została 1 batalionowi celnemu, a 4 kc 2 batalionowi celnemu[6].
Służba celna
edytuj17 maja 1921 Główna Komenda Batalionów Celnych zarządziła zmiany dyslokacyjne batalionów. 21 batalion celny miał ochraniać odcinek granicy od Sobkowy do Kolebki. Sztab batalionu rozlokowany miał być w Tczewie[7].
Odcinek batalionowy podzielony był na cztery pododcinki, które obsadzały kompanie wystawiające posterunki i patrole. Posterunki wystawiano wzdłuż linii granicznej w taki sposób, by mogły się nawzajem widzieć w dzień[8]. W tym zakresie batalion współpracował z posterunkami i patrolami Policji Państwowej. Współpraca polegała na tym, że te pierwsze wystawiały wzdłuż linii granicznej stale posterunki i patrole, natomiast policja tworzyła je w głębi strefy, poza linią graniczną. W zakresie ochrony granicy batalion podlegał staroście[9].
- Sąsiednie bataliony
16 batalion celny w Nowem ⇔ 19 batalion celny w Wejherowie – VI 1921[10]
Kadra batalionu
edytuj- Dowódcy batalionu
| stopień | imię i nazwisko | okres pełnienia służby | kolejne stanowisko |
|---|---|---|---|
| ppłk | Antoni Kamiński z 71 pp[11][1] | VI – VII 1921[12] |
Struktura organizacyjna
edytuj| Ordre de Bataille 21 batalionu celnego w Tczewie na dzień 1 czerwca 1921[12] | ||||
|---|---|---|---|---|
| kompanie | 1. Tczew | 2. Gniew | 3. Nowe | 4. Żukowo |
| dowódcy | por. Roman Szubert[13] | por. Lucjan Głodkowski[14] | ppor. Franciszek Młynarczyk[15] | kpt. Mieczysław Polański[16] |
| Ordre de Bataille 21 batalionu celnego w Tczewie na dzień 1 lipca 1921[12] | ||||
| kompanie | 1. Tczew | 2. Egiertowo | 3. Kamierowo | 4. Żukowo |
| dowódcy | ppor. Józef Kotarba[17] | por. Lucjan Głodkowski[14] | ppor. Franciszek Młynarczyk[15] | kpt. Mieczysław Polański[16] |
| placówki | Gorzędziej | Satrapy | Rościszewo | Niestępowo |
| Tczew -most | Szumlis Szlachecki | Gołębiówko | Sulmin | |
| Czatków | Szumlis Królewski | Duże Mirowo | Smengorżyn | |
| Łąki | Stafrowa Huta | Małe Mirowo | Kokoszki | |
| Mały Miłobądz | Połęcin | Trzecionka | Maternia | |
| Duży Miłobądz | Kamelin | Kamirowskie Piece | Głukowo | |
| Arent | Hopowo | Bożepole | Owczarnia | |
| Malenin | Borcz | Rusland | Wysoka | |
| Szwarc | Skrzeszewo | Szczodrowo | Gołębiowo | |
| Świetlikowo | Lichtenfeld | Celmerostwo | Bernardowo | |
| Szczerbeszin | Łapin | Nowy Wiec | Kolebki | |
| Kobierżyn | Fiolin | Nowy Wiec | ||
Przypisy
edytuj- ↑ a b Prengel-Boczkowska 2009 ↓, s. 13.
- ↑ Dominiczak 1975 ↓, s. 124.
- ↑ Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 24.
- ↑ Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 25.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 75.
- ↑ Zarządzenia KG BC dotyczące 21 bc ↓, s. 1.
- ↑ Materiały dotyczące dyslokacji 3 bc ↓, s. 4.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 72.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 73.
- ↑ WIG – mapa operacyjna Polski 1:300 000
- ↑ Spis oficerów 1921 ↓, s. 197.
- ↑ a b c OdeB batalionów celnych ↓, s. 21bc.
- ↑ Spis oficerów 1921 ↓, s. 215.
- ↑ a b Spis oficerów 1921 ↓, s. 73.
- ↑ a b Spis oficerów 1921 ↓, s. 74.
- ↑ a b Spis oficerów 1921 ↓, s. 156.
- ↑ Spis oficerów 1921 ↓, s. 39.
Bibliografia
edytuj- Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r.. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
- Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
- Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
- Henryk Dominiczak: Granica polsko–niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
- Teresa Prengel-Boczkowska, Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Bataliony Celne”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2009.
- Ordre de bataille batalionów celnych od numeru 1 do 19 i od numeru 20 do 44 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.110/350 i 110/351)
- . Materiały dotyczące dyslokacji 3 batalionu celnego. Wytyczne władz zwierzchnich. Wykazy rozlokowania jednostek. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Zarządzenia Głównej Komendy Baonów Celnych dotyczące przejęcia odcinka granicy 21 baonu celnego przez Straż Celną . → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.137/10.)