Wikipedia

203 Pułk Piechoty (II RP)

203 Pułk Piechoty (203 pp) – rezerwowy oddział piechoty Wojska Polskiego II RP. Pułk nie występował w pokojowej organizacji Wojska Polskiego.

203 Pułk Piechoty
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1939

Rozformowanie

1939

Tradycje
Rodowód

Górnośląska Brygada ON

Dowódcy
Pierwszy

ppłk Albin Rogalski

Działania zbrojne
kampania wrześniowa
bitwa pod Tomaszowem (17–20 IX 1939)
Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych

wojsko

Rodzaj wojsk

piechota

Podległość

55 Dywizja Piechoty

203 pp w kampanii wrześniowej

edytuj

Formowanie i mobilizacja

edytuj

Został sformowany w sierpniu 1939 na bazie batalionów Górnośląskiej Brygady ON dla rezerwowej 55 Dywizji Piechoty, Grupy Operacyjnej „Śląsk”, Armia „Kraków”).

  • Dowództwo pułku, organa kwatermistrzowskie jednostek pozabatalionowych, kompanię gospodarczą i pododdziały specjalne[a] oraz II rzut batalionu piechoty typ spec. nr 57 mobilizowała Kadra Zapasowa Piechoty Szczakowa w Szczakowej, w czasie A+30 bp nr 57 i A+56 dowództwo 203 pp i jego pododdziały pułkowe[1].
  • I rzut batalionu piechoty typ spec. nr 57 mobilizował 11 pułk piechoty w Tarnowskich Górach. Zawiązkiem był batalion ON „Tarnowskie Góry” z całą kadrą zawodową oficerów i podoficerów (wysokość I rzutu ustalał dowódca 23 Dywizji Piechoty), w czasie A+24[2].
  • I rzut batalionu piechoty typ spec. nr 55 mobilizował 75 pułk piechoty w Rybniku. Zawiązkiem był batalion ON „Rybnik” z całą kadrą zawodową oficerów i podoficerów (wysokość I rzutu ustalał dowódca 23 DP) w czasie A+24[3].
  • II rzut batalionu piechoty typ spec. nr 55 mobilizowała Kadra Zapasowa Piechoty Oświęcim II w Oświęcimiu (wysokość ustalał dowódca 23 DP, a zawiązki wojenne zapewniał 11 pp) w czasie A+30[4].
  • batalion piechoty typ spec. nr 52 mobilizował 3 pułk strzelców podhalańskich w Oświęcimiu. Jego zawiązkiem był batalion ON „Oświęcim” z całą kadrą zawodową oficerów i podoficerów, w czasie A+36[5].

Pułk mobilizował się w alarmie, w grupie jednostek oznaczonych kolorem niebieskim z wyjątkiem batalionu piechoty typ spec. nr 52, który mobilizował się w grupie „żółtej”[6]. Zmobilizowany pułk pod względem ewidencyjnym należał do Ośrodka Zapasowego 23 Dywizji Piechoty[7][b].

Działania bojowe

edytuj
 
Pułk walczył w składzie 55 DP

Udział w bitwie granicznej

edytuj

Po zmobilizowaniu podczas mobilizacji alarmowej w dniach 24–25 sierpnia 1939 r. 203 pp rez. nie został skoncentrowany w etatowym składzie, poszczególne bataliony weszły w skład różnych Oddziałów Wydzielonych. W skład Oddziału Wydzielonego „Tarnowskie Góry” weszło dowództwo i pododdziały poza batalionowe 203 pp, stacjonujące w Nowej Wsi, które stanowiło odwód dowódcy oddziału oraz 57 batalion piechoty (I/203 pp) w Tarnowskich Górach[8]. 1 września dowództwo 203 pp i pododdziały pułkowe w rejonie Sączowa były bombardowane przez lotnictwo niemieckie[9]. Rano 2 września dowództwo 203 pp wraz z pododdziałami poza batalionowymi wraz z 57 batalionem piechoty wykonało marsz do sił głównych 55 DP rez.[10]. Przemieszczono się częściowo marszem pieszym, częściowo autobusami. W godzinach popołudniowych 2 września 203 pp zajął stanowiska w Mysłowicach wraz wyznaczonym do wsparcia II dywizjonem 65 pułku artylerii lekkiej celem zamknięcia kierunków z Bierunia Starego i Bierunia Nowego przed zagonem niemieckiej 5 DPanc. Do pułku dołączył przemieszczony podobnie 57 bp[11].

57 batalion piechoty spec. (I batalion 203 pp)
edytuj

57 batalion piechoty po zakończeniu mobilizacji wraz z dowództwem i pododdziałami pułkowymi wszedł w skład Oddziału Wydzielonego „Tarnowskie Góry”. Przed rozpoczęciem działań bojowych z 57 batalionu wydzielono 1 kompanię strzelecką do obrony północnych przedmieść Tarnowskich Gór, a 2 kompanię strzelecką do obrony południowych przedmieść Tarnowskich Gór, obie kompanie zajęły stanowiska na skrzydłach broniącego zachodnich przedmieść miasta III batalionu 11 pp. W nocy 31 sierpnia na 1 września wobec napadu niemieckiej grupy dywersyjnej na bronioną przez oddział powstańczej samoobrony kopalnię „Radzionków” w Rojcy, stanęła tam do walki z nimi 3 kompania strzelecka. Natarcie 3 kompanii wraz oddziałem samoobrony powstańczej rozbiło na terenie kopalni niemiecką grupę dywersyjną. Do południa, obie broniące Tarnowskich Gór kompanie odparły kilka niemieckich natarć. W godzinach popołudniowych na obronę Tarnowskich Gór wykonała silne natarcie piechota niemiecka ze składu 68 Dywizji Piechoty. Atak ten odparł III/11 pp i 2 kompania 57 bp. Na ubezpieczającą północne skrzydło obrony Tarnowskich Gór 1 kompanię 57 bp, uderzył pododdział ze składu 2 Dywizji Lekkiej, która toczyła bój z Krakowską Brygadą Kawalerii, 1 kompania strzelecka została wyparta z Boruszowic i wycofała się do Miasteczka. 2 kompania strzelecka obsadzająca wzgórza na południowym skraju miasta pomimo ostrzału i bombardowań lotniczych utrzymała swoje stanowiska. Wieczorem na rozkaz gen. bryg. Jana Jagmin-Sadowskiego dowódcy Grupy Operacyjnej „Śląsk” kompanie 57 bp wycofały się bez styczności z piechotą niemiecką za Brynicę na pozycję ufortyfikowaną. Podczas odwrotu od ostrzału dywersantów w Tarnowskich Górach poległ ppor. Jerzy Markurczyk z 3 kompanii[12]. Rano 2 września ze składu Oddziału Wydzielonego „Tarnowskie Góry” wycofano do zgrupowania macierzystej 55 Dywizji Piechoty rez., 57 batalion piechoty[10]. Batalion był przemieszczony częściowo autobusami, częściowo marszem pieszym. Popołudniem 2 września 57 bp zajął stanowiska w Mysłowicach wraz z wyznaczonym do wsparcia II dywizjonem 65 pułku artylerii lekkiej celem zamknięcia kierunków z Bierunia Starego i Bierunia Nowego przed zagonem niemieckiej 5 DPanc. Tym samym dołączył do 203 pp przemieszczonego podobnie jak 57 bp[11].


52 batalion piechoty spec. (II batalion 203 pp)
edytuj

52 batalion piechoty zmobilizował się we wsi Babice w dniach 24–26 sierpnia 1939. Następnie po zaprzysiężeniu i uzyskaniu zdolności marszowej, podjął marsz do miejscowości Jajosty, gdzie obsadził okoliczne ważne przedmioty terenowe, ubezpieczając równocześnie tyły Grupy Operacyjnej „Śląsk” z kierunku Pszczyny. Stanowił on przy tym odwód dowódcy GO. 29 sierpnia batalion wymaszerował do Paprocan, tego dnia wszedł w podporządkowanie dowódcy 201 pułku piechoty ppłk. Władysława Adamczyka. Dowódca batalionu i dowódcy kompanii dokonali rekonesansu stanowisk obronnych w rejonie Kobióru. Po rekonesansie, III pluton 6 kompanii strzeleckiej (d. ON Libiąż) został wysłany rozkazem dowódcy 55 DP rez. do wzmocnienia obrony fabryki materiałów wybuchowych Lignoza-Krywałd przed atakiem dywersantów[13]. 1 września jako pierwszy do walki wszedł III pluton 6 kompanii, który od godz. 5.30 prowadził walki obronne w fabryce prochu strzelniczego Lignoza wspierając pododdział samoobrony powstańczej i posterunek Straży Granicznej. Poległo w walce 4 żołnierzy tego plutonu. Obronę stanowisk w Kobiórze realizował, będący w tartaku po drewno pluton saperów z 6 batalionu saperów, który w godzinach rannych stoczył potyczki z patrolami niemieckiej kawalerii. Zaalarmowany sztab 55 DP rez. nakazał obsadzić Kobiór ppłk. Adamczykowi, który na samochodach ciężarowych z browaru tyskiego wysłał jedyny posiadany aktualnie pododdział bojowy – pluton pionierów 201 pp. W rejonie Kobióra były jedynie patrole niemieckiej kawalerii z dwoma samochodami pancernymi[14]. 52 batalion przygotowywał się do zajęcia stanowisk w rejonie Żwaków–Paprocany. Na rozkaz z dowództwa GO „Śląsk” batalion o godz. 10.00 podjął marsz lasami w kierunku Kobióra, poprzez Hutę Paprocką dotarł do szosy do Kobióra. O godz. 12.20 52 batalion wykonał natarcie na Kobiór ostatecznie ok. godz. 14.00 rozpoznawcze oddziały niemieckie zostały wyparte ze wsi. W trakcie walki batalion odbił część plutonu pionierów z niemieckiej niewoli, ujęto kilku jeńców i kilka osób podejrzanych o szpiegostwo. Batalion zajął obronę, rozmieszczając na stanowiskach we wsi Kobiór 4 kompanię z plutonem ckm, na prawo od niej 5 kompanię z plutonem ckm i na lewym skrzydle 6 kompanię bez dwóch plutonów z plutonem ckm. Obrona batalionu została wzmocniona kompanią ppanc. 201 pp i pozostałymi pododdziałami poza batalionowymi 201 pp. 52 batalion podlegał dowódcy odcinka „Kobiór” ppłk. Władysławowi Adamczykowi. Po odbiciu wsi z batalionu wysłano w kierunku Piasku II pluton 6 kompanii, celem nawiązania łączności taktycznej z siłami sąsiedniej 6 Dywizji Piechoty. W godzinach popołudniowych leśnicy z nadleśnictwa w Kobiórze ostrzelali niemiecki patrol rozpoznawczy kawalerii, alarmując kompanie 52 bp, które odparły niemieckie patrole pancerno-motorowe i kawaleryjskie, rozpoznające rejon Kobióra[c]. Żołnierze batalionu napotkali działania dywersantów w mundurach WP. Od godzin popołudniowych lasami z Rybnika, a potem z Żor zaczęli przybywać żołnierze i pododdziały wchodząc w skład I batalionu 75 pp i 55 batalionu piechoty oraz 5 bateria 23 pal z Oddziału Wydzielonego „Rybnik”. Ściągające i zbierające się bataliony zostały rozmieszczone we wschodniej części wsi pod lasem i stanowiły odwód dowódcy odcinka. 5/23 pal zajęła niezwłocznie stanowiska ogniowe wspierając obronę 52 bp w rejonie Kobióra. Do wieczora trwały potyczki z niemieckimi patrolami próbującymi rozpoznać obronę wzmocnionego batalionu. Ogółem 52 batalion piechoty w walce o Kobiór 1 września utracił 8 poległych i 17 rannych ewakuowanych do szpitali[16].

Do rana 2 września z Rybnika zebrał się niemal w komplecie I/75 pp bez 1 kompanii strzeleckiej i z osłabioną 1 kompanią ckm i część 55 batalionu, które stanowiły odwód dowódcy zgrupowania ppłk. Władysława Adamczyka. Od rana trwały potyczki podchodzących oddziałów niemieckich z placówkami wysuniętymi przed własne linie obrony. Przed południem placówka 52 batalionu odparła natarcie niemieckiej piechoty wspartej samochodami pancernymi. W godz. 16.00–17.00 batalion odparł kolejne natarcie niemieckiej piechoty z 28 DP, ze wsparciem ostrzału moździerzy i samochodów pancernych z pułku SS „Germania”. Do wieczora trwała wymiana ognia pomiędzy piechotą oraz ostrzał baterii 5/23 pal[17]. Pozyskiwana wiedza o rozbiciu 6 DP pod Pszczyną i zagrożeniu północnego skrzydła obrony w Kobiórze, poprzez przenikaniu niemieckich patroli, wymusiła zmianę ugrupowania batalionu na obronę w półokrążeniu. Stanowiska 5 i 6 kompanii zagięto frontem 5 ku północy, 6 ku południowi. Na zapleczu obrony 52 bp i pozostałych sił w Kobiórze własne patrole saperskie dokonały zniszczeń, przepraw i zawał leśnych. O godz. 23.00 52 batalion wraz ze zgrupowaniem ppłk W. Adamczyka podjął na rozkaz przełożonych odwrót za rzekę Przemszę[18]. Ogółem podczas walk w Kobiórze i okolicach batalion utracił 13 poległych i 42 rannych żołnierzy[19].

52 batalion piechoty wraz ze zgrupowaniem ppłk. Adamczyka nocnym marszem 2/3 września osiągnął rzekę Gostynkę i jej zalew, po zbudowanej prowizorycznie przeprawie przy przysiółku Myrczek niedaleko wsi Świerczyniec przeprawił się i przeszedł rano do Bierunia Starego. W trakcie przeprawy był atakowany przez lotnictwo myśliwskie, bez większych strat. Następnie 52 bp z resztą zgrupowania udał do Bierunia Nowego, skąd pomaszerował na przeprawę po moście przez rzekę Przemszę w Chełmku. W lesie koło wsi Dąb batalion stanął na odpoczynek[20]. Batalion do Chełmka dotarł bez 6 kompanii strzeleckiej i I plutonu ckm, dowódca 6 kompanii ze swoim I plutonem i I plutonem ckm w tym czasie dotarł do wsi Gromiec[21]. Batalion dołączył do 203 pp, którego dowódca ppłk Albin Rogalski, był dowódcą obrony rejonu Chełmka[22].

3 września do zgrupowania mjr. Piotra Ryby dołączył II pluton 6 kompanii strzeleckiej ppor. Zygmunta Michała Reimschüssla, który został wysłany z Kobióru 1 września, celem utrzymywania kontaktu taktycznego z 16 pułkiem piechoty 6 DP. W trakcie walki zgrupowania mjr. Ryby z oddziałami 5 DPanc. 4 września rano w Rajsku, ppor. Zygmunt Reimschüssl poległ z częścią swoich żołnierzy, kilku zostało rannych, a pluton został rozbity i rozproszony[23].


55 batalion piechoty spec. (III batalion 203 pp)
edytuj

55 batalion piechoty po zakończeniu mobilizacji wszedł w skład Oddziału Wydzielonego „Rybnik”, który składał się z I batalionu 75 pułku piechoty i 55 batalionu piechoty, 5 baterii 23 pułku artylerii lekkiej i przejściowo większości sił 3 kompanii (zmot.) 6 batalionu saperów. Dowódcą Oddziału Wydzielonego był mjr Władysław Mażewski z 75 pp. OW „Rybnik” z racji lokalizacji garnizonów stanowił przesłonę pozycji 6 Dywizji Piechoty pod Pszczyną wchodzącej w skład Grupy Operacyjnej „Bielsko”, w chwili wybuchu wojny podlegał dowódcy OW „Ignacy” z 6 DP. Po wypełnieniu zadań osłony i obronie przejściowej Rybnika i Żor miał przejść w rejon południowego zgrupowania obronnego Grupy Operacyjnej „Śląsk” gen. bryg. Jana Jagmin-Sadowskiego w Kobiórze. 55 bp bez kompanii zajął stanowiska bojowe w Żorach, wsparty 5/23 pal. Wraz z I/75 pp Rybnika, broniła 7 kompania strzelecka wzmocniona plutonem ckm 55 bp[24]. Zniszczenia w pasie działania OW „Rybnik” wykonywała wysunięta do Żor 3 kompania 6 baonu saperów (zmotoryzowana) z 6 DP[25].

7 kompania strzelecka (d. ON „Rybnik”) 55 bp zajęła stanowiska obronne w umocnieniach polowych w pierwszym rzucie obrony na lewo od 1 kompanii strzeleckiej z plutonem ckm 75 pp. 7 kompania broniła Rybnika od strony Wodzisławia i Raciborza[26]. Rozwinięta w linii, od szosy Rybnik–Rydułtowy, Smolna, Kozie Góry, wieża ciśnień z dworcem kolejowym[27]. 1 września o godz. 4.45 niemiecka kolumna północna „B” ze składu 5 Dywizji Pancernej, wraz z grupami dywersantów niemieckich przekroczyła granicę. Rozbiła placówki Straży Granicznej i pododdziały Samoobrony Powstańczej oraz zniszczyła pluton wzmocnienia Straży Granicznej ppor. rez. Władysława Henryka Treita, będących w bezpośredniej osłonie granicy. Następnie pokonując, spowalniające ją zniszczenia terenowe i przeszkody wykonane przez 3 (zmot.)/6 bsap. pojawiła się ok. godz. 6.00 na przedpolu Rybnika w rejonie dzielnicy Marokko. Natarcie rozpoczęto przy wsparciu artylerii niemieckiej ok. godz. 7.00. Na miasto natarcie rozpoczął I batalion 15 pułku pancernego, wsparty pododdziałem piechoty z 14 pułku strzelców zmot. Niemiecka piechota wsparta czołgami uderzyła na 1 kompanię strzelecką i 1 kompanię ckm 75 pp, została powstrzymana ogniem broni ppanc. piechoty i ostrzałem broni maszynowej. W tym czasie w Rybniku ostrzał rozpoczęły niemieckie grupy dywersyjne ostrzeliwując saperów próbujących dokonać dalszych zniszczeń i wzniecając panikę wśród cywilnych uchodźców. Niemieckie czołgi dokonały obejścia ze skrzydła obrony i wdarły się do miasta, gdzie wsparte przez grupy dywersantów wyparły z niego część 3 kompanii zmot. saperów 6 bsap. Opanowując miasto ok. godz. 9.00[28]. Na odcinek 7 kompanii 55 bp nie było prowadzone niemieckie natarcie czołgów i piechoty od frontu. Stanowiska kompanii zostały zaatakowane od strony centrum miasta z prawej strony, gdzie udało się przełamać obronę 1/75 pp i od tyłu pozycji. Kompania częścią sił stawiła opór oddziałom niemieckim unieruchamiając bronią ppanc. piechoty jeden lub więcej czołgów. Część kompanii zdołała przedrzeć się w kierunku Żor i dalej do Trzebini i Krakowa, gdzie grupki dołączyły do macierzystego pułku, ok. dwóch drużyn wraz z I/75 pp zdołały odejść po walce do Kobióru pod dowództwem kpt. Jana Kwaśniewskiego. Duża część 7 kompanii dostała się do niewoli, a duża grupa zdezerterowała odmawiając dalszej walki[29].

1 września w godz. 5.30-6.00 55 bp bez 7 kompanii i plutonu ckm, wraz z 5 baterią 23 pal zajął stanowiska obronne na zachodnich przedpolach miasta Żory. 8 kompania strzelecka (d. ON Żory) zajęła stanowiska dwoma plutonami w I linii: wzdłuż drogi ze Szczejkowic, drogi do Rybnika i na polach za cegielnią od ul. Wodzisławskiej do Folwaręckiej. 9 kompania strzelecka (d. ON Pszczyna) z plutonem ckm, dwoma plutonami w I rzucie: obsadziła dworzec kolejowy i linię do Kleszczowa oraz w Kleszczowie zamykając drogę na Pszczynę. Każda kompania po jednym plutonie pozostawiła jako odwód. Jeden działon 5/23 pal wysunięto do linii piechoty jako ppanc. Kolumna północna „B” 5 DPanc. po zdobyciu Rybnika pomiędzy godz. 9.00-10.00 wyruszyła w kierunku Żor. Maszerująca w kierunku Żor niemiecka czołówka została ostrzelana w rejonie wsi Równia przez działon 5 baterii, utraciła jako unieszkodliwione trzy czołgi. Ruch wojsk niemieckich został powstrzymany. Ok. godz. 9.00 placówka 9 kompanii ostrzelała skutecznie patrol rozpoznawczy niemieckiej kawalerii. Niemiecka artyleria, ostrzeliwała stanowiska broni maszynowej batalionu, a pojedynek z nią stoczyła 5 bateria 23 pal. Stanowiska 5 baterii niecelnie zbombardowało lotnictwo niemieckie. Ok. godz.11.00 na stanowiska 55 batalionu wykonał natarcie niemiecki I batalion 15 pułku pancernego wsparty oddziałami dywersantów niemieckich w charakterze piechoty. Wobec natarcia czołgów odwrót, rozpoczęła 8 kompania, dowódca 1 plutonu podczas natarcia niemieckiej piechoty z czołgami rozpuścił pluton, a sam zdezerterował na stronę niemiecką. W mieście ostrzeliwanie żołnierzy, wycofujących się patroli samoobrony powstańczej, rozpoczęli niemieccy dywersanci, w części byli to mieszkańcy miasta podobnie jak w Rybniku. Po opanowaniu Żor ok. godz. 13.00 w Kleszczowie dalsze natarcie niemieckie zostało chwilowo powstrzymane przez 9 kompanię strzelecka, pozostałą część 3 kompanii ckm i resztki przybyłej z Rybnika 7 kompanii. Obrońców wspierały 3 pozostałe armaty 5 baterii. Po stawieniu oporu do godz. 14.00, pozostałość 55 batalionu wraz z 5/23 pal odmaszerowały lasami do Suszca, a następnie w kierunku na Kobiór[30][31]. Z batalionu ubyła też grupa żołnierzy, która zdezerterowała podczas wycofywania się z Żor, szczególnie z 8 kompanii[32]. Straty batalionu w trakcie walk o Rybnik, Żory i pod Kleszczowa wynosiły 85 poległych, 130 rannych i ok. 280 zaginionych (w tym w niewoli i dezerterów) żołnierzy[19].

Do rana 2 września w Kobiórze udało się zebrać z 55 batalionu dwie słabe kompanie strzeleckie, każda z dwoma ckm pod dowództwem mjr Tadeusza Kwiatkowskiego. Pozostałość batalionu 2 września stanowiła odwód ruchomy obrony 52 bp w Kobiórze. Jeden z plutonów 9 kompanii wzmocniony dwoma ckm został wysłany do obrony mostu na rzeczce Gostynce, na północ od Kobióra. W trakcie zarządzonego odwrotu zgrupowania ppłk. Adamczyka za rzekę Przemszę po godz. 23.00, 55 bp stanowił straż tylną zgrupowania[17]. 55 batalion wraz ze zgrupowaniem ppłk. Adamczyka nocnym marszem 2/3 września osiągnął rzekę Gostynkę i jej zalew, po zbudowanej prowizorycznie przeprawie przy przysiółku Myrczek niedaleko wsi Świerczyniec przeprawił się i przeszedł rano do Bierunia Starego. W trakcie przeprawy był atakowany przez lotnictwo myśliwskie, bez większych strat. Następnie 55 bp z resztą zgrupowania udał do Bierunia Nowego, skąd pomaszerował na przeprawę po moście przez rzekę Przemszę w Chełmku. W lesie koło wsi Dąb batalion stanął na odpoczynek[20]. Tam dołączył do 203 pp, którego dowódca ppłk Albin Rogalski był dowódcą obrony rejonu Chełmka[22].

Walki opóźniające, dołączenie do składu pułku wszystkich oddziałów

edytuj

Nocą 2/3 września 203 pp bez II (52 bp) i III (55 bp) batalionów, przeszedł w podporządkowanie czasowe dowódcy 23 Dywizji Piechoty. Rozkazem płk. dypl. Władysława Powierzy został skierowany do obrony linii rzeki Przemszy i przedmościa w Chełmku. Wraz z 203 pp został skierowany nad Przemszę w rejon Chełmka II dywizjon 65 pułku artylerii lekkiej, celem wsparcia piechoty. O świcie 3 września I batalion (57 bp) obsadził częścią sił przedmoście w Chełmku, częścią sił rzekę na południe od Chełmka. Po dołączeniu zgrupowania ppłk. Władysława Adamczyka, 203 pp zebrał dotychczas walczące osobno swoje bataliony, które włączył do organizowanej obrony. W tym samym czasie na przedmoście w Chełmku uderzyła grupa bojowa niemieckiej 5 DPanc. w składzie I batalionu 31 pułku pancernego o I batalionu 13 pułku strzelców. Po wysadzeniu mostu na Przemszy, pododdziały I/203 pp broniły rejonu przeprawy ze wzgórza 295,6 „Skała” i terenu wokół. Odnotowano również próby natarcia od strony Oświęcimia. Po godz. 13.00, 203 pp wycofał się z przyczółka i odszedł pod osłoną 73 pułku piechoty na Jaworzno. I/203 pp (57 bp) poniósł straty w walce 19 poległych i 35 rannych żołnierzy[33][19]. 4 września przed wymarszem z Libiąża w kierunku Tenczynka do 52 bp dołączył w Libiążu III pluton (bez drużyny) z 6 kompanii, który był od 1 września w Krywałdzie. W trakcie marszu dołączyła również pozostała część 6 kompanii strzeleckiej, która wcześniej dotarła do Gromca z kpt. Tadeuszem Wawrzkiewiczem, on także dowodził taborem batalionu[34].

Organizacja wojenna i obsada personalna

edytuj

Organizacja wojenna i obsada personalna[35][36].

dowództwo i organa kwatermistrzowskie jednostek poza batalionowych
  • dowódca pułku – ppłk Albin Rogalski
  • I adiutant – kpt. Mieczysław Jezierski
  • kwatermistrz – kpt. Stanisław Wołodko
  • oficer informacyjny – por. Antoni Kulik
  • oficer łączności – ppor. Wiktor Łukasik
  • oficer–płatnik – ppor. Adam Zub
  • lekarz naczelny pułku – por. lek. med. Włodzimierz Bołądź
  • kapelan – ks. Lucjan Pitlok
  • dowódca kompanii gospodarczej – por. Józef Lizak
I batalion (Tarnogórski batalion ON – baon piechoty typ spec. nr 57[d])[36]
  • dowódca batalionu – mjr adm. (piech.) Franciszek I Książek
  • adiutant batalionu: por. Pengiel
  • lekarz batalionu: ppor. lek, med. Szolin;
  • dowódcy 1 kompanii strzeleckiej (d. ON Tarnowskie Góry) – kpt. Ludwik Ślosarczyk
  • dowódca plutonu – ppor. Rydzewski
  • dowódca plutonu – ppor. Józef Bauerek
  • dowódca plutonu – ppor. Konrad Wolnica
  • dowódca 2 kompanii strzeleckiej (d. ON Radzionków) – kpt. Ignacy Jan Iwaszkiewicz
  • dowódca plutonu – por. Roman Makarewicz
  • dowódca plutonu – plut. pchor. Benke
  • dowódca plutonu – ppor. Edward Sadło
  • dowódca 3 kompanii strzeleckiej (d. ON Grodziec) – kpt. Władysław Nowakowski
  • dowódca plutonu – ppor. Stanisław Sokołowski
  • dowódca plutonu – ppor. Jerzy Markuczyk †1 IX 1939 Tarnowskie Góry
  • dowódca plutonu – ppor. Stanisław Jaszczur
  • dowódca 1 kompanii ckm – ppor. Zbigniew Klepaczko
  • dowódca plutonu – ppor. Bolesław Wlazło
  • dowódca plutonu – ppor. Kazimierz Sobieraj
  • dowódca plutonu – pchor. Madej
  • dowódca plutonu – ppor. Tadeusz Wehr
II batalion (Oświęcimski batalion ON – baon piechoty typ spec. nr 52)[36][38].
  • dowódca batalionu – kpt. adm. (piech.) Jan Stanisław Skrzypek
  • adiutant batalionu – ppor. rez. Jan Gabryś †21 IX 1939 z ran
  • oficer łączności – por. rez. Kazimierz Wrona
  • oficer płatnik – ppor. rez. Franciszek Molda
  • oficer żywnościowy – por. rez. Antoni Budniok
  • lekarz – sierż. pchor. sanitarny Rybak
  • dowódcy 4 kompanii strzeleckiej (d. ON Oświęcim) – ppor. piech. rez. Marian Fischer
  • dowódca I plutonu – ppor. Roman Zawistowski
  • dowódca II plutonu – ppor. Iwieński
  • dowódca III plutonu – ppor. rez. Konrad Szałkiewicz
  • dowódca 5 kompanii strzeleckiej (d. ON Bieruń Stary) – kpt. piech. Edward Andrzej Stawecki
  • dowódca I plutonu – ppor. rez. Rudolf Krzak
  • dowódca II plutonu – ppor. rez. Wilhelm Ferdynand Leśniowski
  • dowódca III plutonu – ppor. rez. Edward Micor
  • dowódca 6 kompanii strzeleckiej (d. ON Libiąż) – kpt. piech. Tadeusz Franciszek Wawrzkiewicz
  • dowódca I plutonu – ppor. rez. Feliks Dyczkowski
  • dowódca II plutonu – ppor. piech. rez. Zygmunt Michał Reimschüssl †4 IX 1939 Rajsko[39]
  • dowódca II Iplutonu – ppor. rez. Franciszek Tadeusz Tyrna
  • dowódca 2 kompanii ckm – kpt. adm. Ludwik Piętka
  • dowódca I plutonu – ppor. rez. Józef Stanko
  • dowódca II plutonu – ppor. rez. Eugeniusz Karch
  • dowódca III plutonu – ppor. Józef Kokot †21 IX 1939 z ran, ppor. Kowalski?
  • dowódca IV plutonu (taczanki) – ppor. rez. Mieczysław Jonkisz
  • dowódca plutonu moździerzy – ppor. Graf †16 IX 1939
III batalion (Rybnicki batalion ON – baon piech. typ. spec. nr 55[e])[36][40]
  • dowódca batalionu – mjr Tadeusz Kwiatkowski
  • adiutant batalionu – ppor. Ryszard Bartoniek, ppor. rez. Florian Grzybek
  • lekarz batalionu – ppor. rez. lek. Tadeusz Rezacz
  • dowódcy 7 kompanii strzeleckiej (d. ON Rybnik) – kpt. Jan Kwaśniewski
  • dowódca I plutonu – ppor. rez. Bonifacy Dzida
  • dowódca II plutonu – ppor. rez. Alojzy Jochemczyk
  • dowódca III plutonu – ppor. rez. Leonard Tatarczyk
  • dowódca 8 kompanii strzeleckiej (d. ON Żory) – kpt. Edward Rychłowski
  • dowódca I plutonu – ppor. rez. Rudolf Kurc
  • dowódca II plutonu – ppor. rez. Władysław Pawlikowski
  • dowódca III plutonu – ppor. rez. Fryderyk Kraszyna
  • dowódca 9 kompanii strzeleckiej (d. ON Pszczyna) – kpt. Stanisław Urbanowski
  • dowódca I plutonu – ppor. rez. Franciszek Mosz
  • dowódca II plutonu – ppor. rez. Jerzy Matuszewicz
  • dowódca III plutonu – ppor. rez. Aleksander Bukko
  • dowódca 3 kompanii ckm – por. Bolesław Piotrowski
  • dowódca I plutonu – por. rez. Antoni Jarosz
  • dowódca II plutonu – ppor. Julian Moś
  • dowódca III plutonu – NN
  • dowódca plutonu moździerzy – NN
pododdziały specjalne
  • dowódca kompanii zwiadu – por. Karol Jakub Szybist
  • dowódca kompanii przeciwpancernej typ II – por. Czesław Strzelecki
  • pluton łączności
  • pluton pionierów
  • pluton przeciwgazowy


Uwagi

edytuj
  1. ↑ Pododdziałami specjalnymi 203 pp były kompania zwiadowcza, kompania przeciwpancerna typ II, pluton łączności, pluton pionierów i pluton przeciwgazowy[1].
  2. ↑ Wyjaśnienia wymaga kwestia przynależności ewidencyjnej baonu piechoty typ spec. nr 52. Był on mobilizowany przez 3 psp, który należał do Ośrodka Zapasowego 21 Dywizji Piechoty.
  3. ↑ Według Janusza Ryta przebieg wydarzeń w Kobiórze w dniu 1 września miał inny przebieg. Po potyczce w rejonie tartaku pobierającego drewno plutonu saperów z 6 bsap. z niemieckimi patrolami kawalerii, zaalarmowane dowództwo 55 DP rez. rozkazało zająć Kobiór ppłk. Adamczykowi, który nie mogąc doczekać się maszerującego 52 bp, wysłał samochodami ciężarowymi browaru z Tych pluton pionierów 201 pp, po przybyciu do Kobióra nie napotkano tam oddziałów niemieckich. 52 batalion po przybyciu do Kobióra rozpoczął obsadzanie odcinka obrony i rozpoznanie jego północnej części. Ok. południa do Kobióru zbliżył się poprzedzony patrolami kawalerii pododdział niemieckiej piechoty. Zaalarmowani strzałami leśników z nadleśnictwa Kobiór, żołnierze części kompanii ckm i 5 kompanii strzeleckiej stoczyli z usiłującym zająć umocnienia polowe oddziałem niemieckim walkę. W jej trakcie wyparto niemiecki oddział w lasy wyrskie w kierunku zachodnim. Następnie stoczono drobne potyczki z dwoma patrolami niemieckimi, nie było więcej walk do końca dnia 1 września w Kobiórze.[15]. Wniosek: W trakcie walki ok. południa 1 września części 2 kompanii ckm z niemieckim pododdziałem piechoty, poprzedzonym rozpoznaniem kawalerii, kontratak wykonały dwa plutony strzeleckie z 5 kompanii, które były w czasie obsadzania pozycji przez resztę sił batalionu, jeszcze w odwodzie na wschodnim skraju polany kobiórskiej. Relacje dwóch dowódców plutonów tej kompanii, które mają świadczyć o natarciu całego batalionu zostały nieświadomie lub świadomie zmanipulowne. Nie ma takich relacji z innych kompanii o natarciu tego dnia, dowódca batalionu również o tym nie pisze, jak i inni relacjanci. Relacja ppłk Adamczyka, wielokrotnie mija się z prawdą, co do walk w Kobiórze np. w kwestii walk z niemieckimi czołgami, których nie było w Kobiórze jak świadczą dokumenty i relacje niemieckie.
  4. ↑ Wg. Jana Przemsza–Zielińskiego był to 56 batalion ON „Tarnowskie Góry”[37].
  5. ↑ Wg. Jana Przemsza–Zielińskiego był to 54 batalion ON „Rybnik”[37].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 162.
  2. ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 54.
  3. ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 131.
  4. ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 159.
  5. ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 147.
  6. ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 54, 131, 147, 159, 162.
  7. ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 37.
  8. ↑ Szostek 2010 ↓, s. 27-28.
  9. ↑ Przemsza-Zieliński 1993 ↓, s. 86.
  10. ↑ a b Przemsza-Zieliński 1989 ↓, s. 90.
  11. ↑ a b Skupień i Śliwa 2020 ↓, s. 50.
  12. ↑ Dominiec, Bojdoł i Skupień 2018 ↓, s. 20-21.
  13. ↑ Dziubek 2019 ↓, s. 129-134.
  14. ↑ Ryt 2007 ↓, s. 147-148.
  15. ↑ Ryt 2007 ↓, s. 147-148, 150-154.
  16. ↑ Dziubek 2019 ↓, s. 135-147.
  17. ↑ a b Adamczyk 1970 ↓, s. 52-67.
  18. ↑ Dziubek 2019 ↓, s. 151-161.
  19. ↑ a b c Przemsza-Zieliński 1993 ↓, s. 95.
  20. ↑ a b Adamczyk 1970 ↓, s. 71-82.
  21. ↑ Dziubek 2019 ↓, s. 163-166.
  22. ↑ a b Przemsza-Zieliński 1993 ↓, s. 93-94.
  23. ↑ Dziubek 2019 ↓, s. 178, 184-188.
  24. ↑ Skupień i Śliwa 2020 ↓, s. 30.
  25. ↑ Ryt 2007 ↓, s. 31.
  26. ↑ Przemsza-Zieliński 1989 ↓, s. 192-193.
  27. ↑ Delowicz 2009 ↓, s. 140.
  28. ↑ Ryt 2007 ↓, s. 55-56.
  29. ↑ Delowicz 2009 ↓, s. 153-159.
  30. ↑ Delowicz 2009 ↓, s. 170-181.
  31. ↑ Ryt 2007 ↓, s. 60-61.
  32. ↑ Delowicz 2009 ↓, s. 183-184.
  33. ↑ Skupień i Śliwa 2020 ↓, s. 54-55.
  34. ↑ Dziubek 2019 ↓, s. 215.
  35. ↑ Przemsza-Zieliński 1993 ↓, s. 158–159.
  36. ↑ a b c d Skupień i Śliwa 2020 ↓, s. 59.
  37. ↑ a b Przemsza-Zieliński 1993 ↓, s. 159.
  38. ↑ Dziubek 2019 ↓, s. 303–365.
  39. ↑ Straty ↓.
  40. ↑ Delowicz 2009 ↓, s. 224–225.

Bibliografia

edytuj
  • Jan Przemsza-Zieliński: Księga wrześniowej chwały pułków śląskich. Tom=I. Katowice: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1989. ISBN 83-03-02883-9.
  • Jan Przemsza-Zieliński: Księga wrześniowej chwały pułków śląskich. Tom = II. Katowice, Sosnowiec: Biblioteka Śląska w Katowicach i Sosnowiecka Oficyna Wydawniczo-Autorska „Sowa Press”, 1993. ISBN 83-85876-06-5.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
  • Piotr Skupień, Adam Śliwa: 55 Dywizja Piechoty Rezerwowa. seria: Wielka Księga Piechoty Polskiej tom nr 45. Warszawa: Edipresse Polska S.A., 2020. ISBN 978-83-8164-328-3.
  • Arkadiusz Dominiec, Marcin Bojdoł, Piotr Skupień: 23 Górnośląska Dywizja Piechoty. Wielka Księga Piechoty Polskiej 1918-1939 tom 23. Warszawa: Edipresse Polska S.A., 2018. ISBN 978-83-7945-615-4.
  • Leszek Szostek: 11 Pułk Piechoty. Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. Zeszyt 154. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 2010. ISBN 978-83-62046-26-3.
  • Janusz Ryt: Bitwa Pszczyńska 1939. Pszczyna: Wydawnictwo Infopres, 2007. ISBN 978-83-927429-2-0.
  • Jan Delowicz: Ziemia Rybnicko-Wodzisławska i jej mieszkańcy w wojnie obronnej 1939 roku: nowe i nieznane fakty, dokumenty i relacje. Żory: Muzeum Miejskie Żorach, 2009. ISBN 978-83-927506-5-9.
  • Marcin Dziubek: Niezłomni wrześniowych dni. Losy Batalionu Obrony Narodowej „Oświęcim”. Oświęcim-Kraków: Stowarzyszenie Auschwitz Memento, 2019. ISBN 978-83-945754-1-0.
  • Władysław Adamczyk: Przeciw nawale rok 1939. Pamiętnik dowódcy 201. pułku piechoty. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1970.

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=203_Pułk_Piechoty_(II_RP)&oldid=74733748”