1 złoty wzór 1924
1 złoty wzór 1924 – moneta jednozłotowa, bita w srebrze, wprowadzona do obiegu 1 lipca 1924 r. (Dz.U. z 1924 r. nr 34, poz. 351), wycofana z obiegu 31 grudnia 1932 r. (Dz.U. z 1932 r. nr 74, poz. 674)[1].
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Emitent | |||
| Typ monety | |||
| Nominał |
1 złoty | ||
| Rocznik |
1924, 1925 | ||
| Emisja | |||
| Mennica |
Hôtel des Monnaies (Paryż), | ||
| Nakład |
40 073 339 szt. | ||
| Data emisji |
1 lipca 1924 | ||
| Data wycofania |
31 grudnia 1932 | ||
| Projektant |
Tadeusz Breyer, | ||
| Opis fizyczny | |||
| Masa |
5 g | ||
| Średnica |
23 mm | ||
| Materiał |
srebro Ag750 | ||
| Rant |
ząbkowany | ||
| Stempel | |||
W niektórych opracowaniach z początku XXI w. jako data wprowadzenia złotówki do obiegu podawany był 19 stycznia 1925 r.[2], a w innych tego samego autora – 31 maja 1924 r., czyli dzień wejścia w życie rozporządzenia o ustaleniu wzorów monet (Dz.U. z 1924 r. nr 45, poz. 476)[3].
Monetę bito z datami rocznymi 1924 i 1925[4].
Awers
edytujW centralnym punkcie umieszczono godło – orła w koronie, poniżej rok emisji, dookoła napis „RZECZPOSPOLITA POLSKA” oraz znak mennicy – róg obfitości z lewej, pochodnia z prawej strony daty w przypadku mennicy w Paryżu, kropka po dacie rocznej w przypadku mennicy w Londynie[5].
Rewers
edytujNa tej stronie monety znajdują się półpostać kobiety z warkoczem na tle kłosów oraz cyfra „1" i napis „ZŁOTY”[4].
Nakład
edytujMonetę bito w srebrze próby 750, na krążku o średnicy 23 mm, masie 5 gramów, z rantem ząbkowanym, według projektu Tadeusza Breyera[5] z wykorzystaniem na awersie orła Edmunda Bartłomiejczyka[6], w dwóch mennicach[5]:
- francuskiej Hôtel des Monnaies w Paryżu (1924, 16 073 339 sztuk)
- brytyjskiej Royal Mint w Londynie (1925, 24 000 000 sztuk).
Opis
edytujMoneta była bita według ustroju monetarnego wprowadzonego rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 20 stycznia 1924 r. (znowelizowanym w kwietniu tego roku), w którym stanowiono o biciu, według jednego wzoru, monet 1, 2, 5 złotych w srebrze próby 750 i wadze 5 gramów przypadających na 1 złoty[5]. Ostatecznie według tego rozporządzenia do obiegu wprowadzono tylko monety jedno- i dwuzłotowe[7].
Zamówienie na bicie monet jednozłotowych wzór 1924 złożono do trzech mennic w:
- Paryżu,
- Birmingham i
- Filadelfii.
Zamówienie złożone w Birmingham, ze względu na niską jakość dostarczonych przez brytyjską mennicę próbek, zostało przeniesione do Royal Mint w Londynie, gdzie zostało zrealizowane z datą roczną na monetach 1925. Zamówienie złożone w Filadelfii ostatecznie w ogóle nie zostało wykonane[5].
Pierwsze monety złotowe zaczęto wydawać w kasach Banku Polskiego dopiero 19 stycznia 1925 r., a od 25 stycznia rozpoczęto wymianę biletów zdawkowych, które w wyniku reformy walutowej Władysława Grabskiego krążyły w obiegu zamiast przewidzianych monet[5].
Złotówki z datą roczną 1924 z Paryża wybite zostały płytkim (płaskim) stemplem[8][9], przeciwnie niż te z datą roczną 1925 z Londynu, które wybito głębokim (wypukłym) stemplem[10].
Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 5 listopada 1927 r. (Dz.U. z 1927 r. nr 97, poz. 855) zmieniono ustrój pieniężny, decydując między innymi o zastąpieniu monet jednozłotowych w srebrze monetami bitymi w niklu. W związku z tym, w roku 1928 rozpoczęto wycofywanie z obiegu monety 1 złoty wzór 1924. W ciągu dwóch następnych lat budżetowych wycofano z obiegu 63% całkowitego nakładu[5].
Stopień rzadkości szacowany dla obydwu roczników przedstawiony jest w tabeli[11]:
| Rocznik | Stopień rzadkości | Szacowana liczba egzemplarzy | Zdjęcie |
|---|---|---|---|
| 1 złoty 1924 | R | 80 001–400 000 | 
|
| 1 złoty 1925 | R | 80 001–400 000 | 
|
Wersje próbne
edytujW katalogach podana jest informacja o wybiciu z datą 1924 próbnych wersji monety[4]:
- w Paryżu, 15 sztuk z napisem „ESSAI” tzn. próba
- w Paryżu, 5 sztuk stemplem lustrzanym,
- w Birmingham, 5 sztuk z literką H po dacie rocznej.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Jerzy Chałupski, Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 150–156, ISBN 83-912223-4-9.
- ↑ Janusz Parchimowicz, Monety polskie, wyd. II, Szczecin: Nefryt, 2003, s. 157, ISBN 83-87355-37-2.
- ↑ Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej polskiej 1919–1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 30, ISBN 978-83-87355-65-4.
- ↑ a b c Janusz Parchimowicz, Monety polskie, 2003.
- ↑ a b c d e f g Jerzy Chałupski, Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, 2008.
- ↑ Monetarium Bydgoskie [online], numibyd.pl [dostęp 2020-04-21].
- ↑ Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 34,36–38, ISBN 978-83-87355-97-5.
- ↑ Jerzy Chałupski, Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 151, ISBN 83-912223-4-9.
- ↑ Władysław Terlecki, Katalog monet polskich 1916–1958, Warszawa: Arkady, 1960, s. 16.
- ↑ Władysław Terlecki, Katalog monet polskich 1916–1958, Warszawa: Arkady, 1960, s. 20.
- ↑ Jerzy Chałupski, Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część trzecia Rzeczpospolita Polska 1945-1952 Polska Rzeczpospolita Ludowa 1952-1989, wyd. drugie, Sosnowiec 2008, s. 152-156.