1 Dywizja Piechoty (III Rzesza)

1 (Wschodniopruska) Dywizja Piechoty (niem. 1. Infanterie-Division) – niemiecka dywizja z czasów II wojny światowej, uczestniczyła w agresji na Polskę, Belgię i Francję oraz w ataku na Związek Radziecki.

1 Dywizja Piechoty

1. Infanterie-Division

Historia
Państwo	III Rzesza
Sformowanie	1939, Królewiec
Rozformowanie	1945 (kapitulacja)
Tradycje
Rodowód	1 pułk piechoty
Działania zbrojne
II wojna światowa Agresja na Polskę (1939) Agresja na Belgię i Francję (1940) Atak na ZSRR (1941)
Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych	wojska lądowe
Rodzaj wojsk	piechota
Podległość	Korpus „Wodrig”

Historia

Utworzona w październiku 1934 jako I Dowództwo Artylerii, miejsce stacjonowania sztabu Królewiec, później na mocy rozkazu z 3 lutego 1936 sztab przeniesiono do Wystrucia. Na mocy rozkazu z 15 października 1935 otrzymała oficjalną nazwę 1 Dywizja Piechoty. Stacjonowała w I Okręgu Wojskowym.

Zmobilizowana pod koniec sierpnia 1939 i ześrodkowana nad granicą polsko-niemiecką w obszarze poligonu Muszaki. Weszła w skład Korpusu „Wodrig”. W ciągu pierwszych czterech dni wojny oddziały dywizji toczyły ciężkie walki o przełamanie polskich fortyfikacji granicznych na północ od Mławy. Następnie rozpoczęła walki o przeprawę przez Narew w rejonie miejscowości Różan oraz w następnych dniach wywalczyła w walkach przejście przez Bug w rejonie miejscowości Brok. w drugiej i trzeciej dekadzie września toczyła walki w obszarze Kałuszyn – Siedlce – Garwolin – Mińsk Mazowiecki – Otwock. Po zakończeniu kampanii w Polsce, dywizja do końca listopada 1939 odgrywała rolę oddziału osłonowego na linii demarkacyjnej rodziecko-niemieckiej pomiędzy Bugiem a Narwią. Na początku grudnia 1939 jednostkę zluzowano i przetransportowano nad Dolny Ren, tu została przeniesiona do odwodu 6 Armii.

Po rozpoczęciu wojny na zachodzie, dywizja przez pierwsze dni nadal pozostawała w rezerwie i z rejonu Akwizgranu rozpoczęła marsz przez Belgię w stronę północno-wschodniej Francji. Wzięła udział w walkach na linii Skaldy i Lys. Następnie brała udział w zmaganiach w zachodniej Flandrii w rejonie Lille. W drugiej fazie kampanii na zachodzie „Fall Rot”, dywizja w strukturach 4 Armii przełamała w bitwie front francuski nad Sommą i prowadziła walki pościgowe przez Sekwanę w stronę Loary. W bitwie nad Loarą zdobyła Saumur. Do zawieszenia broni prowadziła pościg za wycofującymi się francuskimi oddziałami w stronę atlantyckiego wybrzeża. Do września 1940 roku jednostka odgrywała rolę oddziału okupacyjnego na wybrzeżu atlantyckim niedaleko Pirenejów. Na przełomie września i października pododdziały dywizji zluzowano i przetransportowano do Prus Wschodnich.

Skoncentrowana w czerwcu 1941 w obszarze Królewiec – Brandenburg – Wehlau – Kaimen. Atak na ZSRR rozpoczęła w strukturze I Korpusu Armijnego, który był częścią 18 Armii. W pierwszych dniach walk przeciw Armii Czerwonej, przełamała jej pozycje graniczne i nacierała przez Szawle w stronę Dźwiny, którą forsowała w rejonie Dyneburga. W dalszych tygodniach prowadziła działania bojowe między Dźwiną a Wielikają. Z rejonu Pskowa rozpoczęła natarcie wschodnim brzegiem jeziora Pejpus w stronę Narwy. Do grudnia 1941 r. straty dywizji przekroczyły jedną trzecią pierwotnego składu. Pomimo tego przez dwa lata walczyła w składzie Grupy Armii Północ nad jeziorami Pejpus, Ładoga i oblegając Leningrad.

W październiku 1943 dywizję przeniesiono do Grupy Armii Południe, walczyła m.in. pod Krzywym Rogiem, później w 1944 została okrążona nad Dniestrem i przebijając się poniosła ciężkie straty. Po krótkim odpoczynku i otrzymaniu uzupełnień 1 Dywizja znalazła się w składzie Grupy Armii Środek i po licznych starciach pod Królewcem, Piławą i na Sambii zakończyła szlak bojowy w maju 1945 oddając się do niewoli Armii Czerwonej.

Dowódcy dywizji

• gen. mjr Georg von Küchler 1 X 1934 – 1 IV 1935;
• gen. por. Walter Schroth 1 IV 1935 – 1 I 1938;
• gen. por. Joachim von Kortzfleisch 1 I 1938 – 14 IV 1940;
• gen. por. Philipp Kleffel 15 IV 1940 – 12 VII 1941;
• gen. mjr Friedrich Altrichter 12 VII 1941 – 9 IX 1941;
• gen. por. Philipp Kleffel 9 IX 1941 – 16 I 1942;
• gen. por. Martin Grasse 16 I 1942 – 30 VI 1943;
• gen. por. Ernst–Anton von Krosigk 1 VII 1943 – 10 V 1944;
• płk Hans–Joachim Baumeister 10 V 1944 – 8 VI 1944;
• gen. por. Ernst–Anton von Krosigk 8 VI 1944 – 30 IX 1944;
• gen. por. Hans Schittnig 1 X 1944 – 28 II 1945;
• gen. por. Henning von Thadden 28 II 1945 – 15 IV 1945 ranny zmarł

Struktura organizacyjna

Skład w sierpniu 1939

• 1 pułk piechoty: miejsce postoju sztabu, I, II, III batalionu, 13 kompanii moździerzy i 14 kompanii przeciwpancernej – Królewiec;
• 22 pułk piechoty: miejsce postoju sztabu, I, III i rezerwowego batalionu – Gąbin oraz II batalion – Gołdap;
• 43 pułk piechoty: miejsce postoju sztabu, I i II batalionu – Wystruć, III batalionu – Tylża;
• 1 pułk artylerii: miejsce postoju sztabu i II dywizjonu – Królewiec, I dywizjonu – Gąbin, III dywizjonu Tylża;
• I dywizjon 37 pułku artylerii ciężkiej: miejsce postoju – Wystruć;
• 1 batalion saperów: miejsce postoju – Królewiec;
• 1 batalion przeciwpancerny: miejsce postoju – Gołdap;
• 1 dywizjon łączności: miejsce postoju – Wystruć;
• 1 oddział obserwacyjny: miejsce postoju – Królewiec;

Skład w listopadzie 1944

• 1 pułk piechoty
• 22 pułk fizylierów,
• 43 pułk piechoty
• 1 pułk artylerii
• 1 batalion saperów
• 1 batalion fizylierów
• 1 batalion przeciwpancerny
• 1 dywizjon łączności
• 1 polowy batalion zapasowy.

Bibliografia

• Carell Paul, Operacja „Barbarossa”; Warszawa 2000, ISBN 83-11-09199-4.
• PaulP. Carell PaulP., Spalona ziemia. Odwrót Wehrmachtu na Wschodzie, KazimierzK. Szarski (tłum.), Warszawa: Bellona, 2003, ISBN 83-11-09475-6, OCLC 749204110 . Brak numerów stron w książce
• Dieckert, Großmann, Der Kampf um Ostpreussen. Der umfassende Dokumentarbericht über das Kriegsgeschehen in Ostpreußen, Stuttgart 1965, ISBN 3-87943-436-0.
• CzesławC. Grzelak CzesławC., HenrykH. Stańczyk HenrykH., Kampania polska 1939 roku, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm, 2005, ISBN 83-7399-169-7, OCLC 830817444 . Brak numerów stron w książce
• Jurga Tadeusz, Armia Modlin 1939, Warszawa 1987.
• TadeuszT. Jurga TadeuszT., Obrona Polski 1939, WaldemarW. Strzałkowski (oprac.), Warszawa: Pax, 1990, ISBN 83-211-1096-7, OCLC 830078818 . Brak numerów stron w książce
• Haupt Werner, Die deutschen Infanterie-Division b.m.w 1991, ISBN 3-89555-274-7.
• Haupt Werner, Die Schlachten der Heeresgruppe Süd. Aus der Sicht der Divisionen., b.m.w 2005, ISBN 3-7909-0248-9.
• Haupt Werner, Army Group North. The Wehrmacht in Russia 1941 – 1945; b.m.w i b.m.r., ISBN 0-7643-0182-9.
• Pohlman Hartwig, Wolchow 900 Tage Kampf um Lenigrad 1941 – 1944; Wiedeń 2003, ISBN 3-7909-0201-2.
• Schramm Percy Ernst, Kriegstagebuch des Oberkommandos der Wehrmacht 8 vol.; Bonn 2003, ISBN 3-8289-0525-0.
• Stahl Friedrich, Heereseinteilung 1939. Gliderung, Standorte und Kommandeure sämtlicher Einheiten des Friedensheeres am 3.1.1939 und die Kriegsliederung vom 1.9.1939; ISBN 978-3-89555-338-7, ISBN 3-89555-338-7.
• Samuel Mitcham: Niemieckie siły zbrojne 1939-1945. Wojska lądowe. Warszawa: 2009. ISBN 978-83-11-11596-5.
• Piotr Zarzycki: Suplement do Września 1939. Orde de Bataille armii niemieckiej, słowackiej i sowieckiej wraz z obsadami personalnymi. Warszawa: Centralna Biblioteka Wojskowa, 2014. ISBN 978-83-933204-7-9.