12 Gdański Oddział WOP
Gdański Oddział WOP nr 12 – zlikwidowany oddział w strukturze organizacyjnej Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy morskiej.
| |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1946 |
| Rozformowanie |
1948 |
| Nazwa wyróżniająca |
Gdański |
| Tradycje | |
| Rodowód | |
| Kontynuacja | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
ppłk Józef Hajdukiewicz[1] |
| Organizacja | |
| Numer | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość |
Okręg Wojskowy Pomorze |
Formowanie i zmiany organizacyjne
edytuj2 Gdański Oddział WOP JW 5034 (Zarządzenie SzSG Nr 0153/Org. z 21 września 1946)[3] został sformowany w 1946 na bazie 4 Oddziału Morskiego Ochrony Pogranicza[4], na podstawie rozkazu NDWP nr 0153/org. z 21 września 1946. Oddział posiadał trzy komendy, 15 strażnic, stan etatowy wynosił 1548 żołnierzy i 13 pracowników cywilnych[5].
21 kwietnia 1947 sztab oddziału został przeniesiony z Sopotu do Gdańska Wrzeszcza[a]. W 1947 rozformowano grupę manewrową oddziału, a w jej miejsce powołano szkołę podoficerską o etacie 34 oficerów i podoficerów oraz 140 elewów[6][b].
Sztab oddziału stacjonował w Gdańsku ul. Niedziałkowskiego 11[1].
W 1947 rozpoczęto organizować służbę morską WOP, a Gdański 12 Oddział WOP otrzymał pierwsze jednostki pływające. Z początkiem lutego 1948 służba morska dysponowała 13 kutrami i łodziami[4]. W tym okresie wykorzystywano 11 punktów obserwacyjnych, z których tylko 3 znajdowały się na własnych wieżach wybudowanych przez strażnice[7].
12 Gdański Oddział WOP rozformowany został w 1948. Na jego bazie powstała 4 Brygada Ochrony Pogranicza.
Struktura organizacyjna
edytuj
W 1946[1]:
- Dowództwo sztab i pododdziały dowodzenia
- Grupa manewrowa, a od 1947 szkoła podoficerska
- 19 komenda odcinka - Lębork
- 20 komenda odcinka – Gdańsk Wrzeszcz
- 21 komenda odcinka – Elbląg.
We wrześniu 1946 stan etatowy oddziału przewidywał: 3 komendy, 15 strażnic, 1548 wojskowych i 14 pracowników cywilnych[8]. Po reorganizacji w 1947 było to: 3 komendy odcinków, 16 strażnic, 1254 wojskowych i 13 pracowników cywilnych[9].
Dowódca oddziału
edytuj- ppłk Józef Hajdukiewicz (był 10.1946)[c]
- płk Karol Bacz (10.1946–1947) [potrzebny przypis].
Przekształcenia
edytuj4 Oddział Morski Ochrony Pogranicza → 12 Gdański Oddział WOP → 4 Brygada Ochrony Pogranicza → 16 Brygada WOP → 16 Kaszubska Brygada WOP → Kaszubska Brygada WOP → Morski Oddział SG i Warmińsko-Mazurski Oddział SG
Uwagi
edytuj- ↑ Pismo Departamentu WOP nr 0883 z 15.04.1947 (Historia KBWOP ↓, s. 51).
- ↑ Rozkaz Ministra Obrony Narodowej nr 070/org. z 3.03.1947 (Jackiewicz 1998 ↓, s. 75).
- ↑ Rozkaz personalny dowódcy WOP nr 062 z 19.10.1946 (Rozkazy personalne D WOP ↓).
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Jackiewicz 1998 ↓, s. 75.
- ↑ ASGran., sygn. 2825/1 ↓.
- ↑ Zestawienie numerów historycznych jednostek wojskowych. jednostki-wojskowe.pl. [dostęp 2023-03-18]. (pol.).
- ↑ a b Bieniecki 2005 ↓, s. 47.
- ↑ Dominiczak 1971 ↓, s. 127.
- ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 10.
- ↑ Bieniecki 2005 ↓, s. 48.
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 61.
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 64.
Bibliografia
edytuj- Ireneusz Bieniecki. Kaszubska Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza w ochronie granicy morskiej na wybrzeżu gdańskim w latach 1945 – 1991 (powstanie, zmiany organizacyjne i metody pełnienia służby). „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/05, 2005. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1429-2505.
- Henryk Dominiczak: Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1845-1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971.
- Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945-1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Jan Ławski: Ochrona granic Polski Ludowej 1945-1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowe, 1974.
- Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945-1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
- Archiwum Straży Granicznej, DWOP sygn.2825/1. Rejestr główny jednostek WOP.
- ASGr.Historia Kaszubskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Gdańsk 1965.
- Archiwum Straży Granicznej. Rozkazy personalne dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza.