Żyworodkowate
Żyworodkowate (Viviparidae) – rodzina dużych (powyżej 15 mm wys.), słodkowodnych ślimaków z podgromady ślimaków przodoskrzelnych i rzędu Architaenioglossa.
| Viviparidae | |||
| J.E. Gray, 1847[1] | |||
 Przedstawiciel rodziny – żyworodka rzeczna (Viviparus viviparus) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Rząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina |
żyworodkowate | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Viviparus Montfort, 1810[1] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Przedstawiciele rodziny mają prawidłowo rozwinięte narządy lewej strony ciała, mają więc tylko jeden przedsionek, jedną nerkę i jedno skrzele. Wszystkie są żyworodne i rozdzielnopłciowe. Dymorfizm płciowy wyraźnie objawia się w budowie czułków. Samice mają oba czułki jednakowe, natomiast u samców prawy czułek przekształcił się w aparat kopulacyjny i jest znacznie krótszy. Tuż poniżej czułków, na osobnych słupkach, znajdują się parzyste oczy.
Muszle u większości gatunków są gładkie (tylko nieliczne mają dość charakterystyczne urzeźbienie), z mniej lub bardziej wyraźnym spiralnym paskowaniem. Otwór zamknięty cienkim, asymetrycznym, rogowym wieczkiem. Dołek osiowy szczelinowaty lub zupełnie zakryty.
Systematyka
edytujRodzina dzieli się na trzy podrodziny z następującymi rodzajami[1]:
- Bellamyinae Rohrbach, 1937
- Amuropaludina Moskvicheva, 1979
- Angulyagra H.S. Rao, 1931
- Anularya L.-J. Zhang & S.-C. Chen, 2015
- Anulotaia Brandt, 1968
- Bellamya Jousseaume, 1886
- Celetaia Clench, 1966
- Cipangopaludina Hannibal, 1912
- Dalipaludina L.-J. Zhang, 2023
- Eyriesia P. Fischer, 1885
- Filopaludina Habe, 1964
- Glaucostracia Ancey, 1898
- Heterogen Annandale, 1921
- Idiopoma Pilsbry, 1901
- Larina A. Adams, 1855
- Margarya G. Nevill, 1877
- Mekongia Crosse & P. Fischer, 1876
- Neothauma E.A. Smith, 1880
- Notopala Cotton, 1935
- Sinotaia F. Haas, 1939
- Taia Annandale, 1918
- Tchangmargarya J. He, 2013
- Torotaia F. Haas, 1939
- Trochotaia Brandt, 1974
- Turgaja Maderni & Martinson, 1969 †
- Lioplacinae Gill, 1863 (Campelominae)
- Campeloma Rafinesque, 1819
- Lioplax Troschel, 1857
- Scalipaludina Starobogatov, 1986 †
- Viviparinae J.E. Gray, 1847
- Callinina Thiele, 1931
- Galizgia Mikhaylovskiy, 1903 †
- Rivularia Heude, 1890
- Trochopaludina Starobogatov, 1986 †
- Tulotoma Haldeman, 1840
- Tulotomops Wenz, 1939 †
- Viviparus Montfort, 1810
Kilkunastu rodzajów wymarłych nie przypisano do żadnej z powyższych podrodzin, są to[1]:
- Albianopalin Hamilton-Bruce, B.J. Smith & Gowlett-Holmes, 2002 †
- Apameaus Sivan, Heller & van Damme, 2006 †
- Bathonella Yen, 1948 †
- Czabalaya Bandel & F. Riedel, 1994 †
- Fretacaeles Hamilton-Bruce & Kear, 2006 †
- Igapaludina Matsuoka, 1985 †
- Kaya Van Damme & Pickford, 1999 †
- Kwangsispira Hsü, 1935 †
- Lioplacodes Meek, 1864 †
- Macromargarya T. Ying, Fürsich & S. Schneider, 2013 †
- Paludinopsis Icke & K. Martin, 1905 †
- Paracampeloma Hsü, 1935 †
- Pedinopomus Bickel, 1977 †
- Proviviparus Frese & Ponder, 2021 †
- Rubeyella Yen, 1951 †
- Scalez G.D. Hanna & Gaylord, 1924 †
- Suratia Hamilton-Bruce & Kear, 2010 †
- Tulotomoides Wenz, 1939 †
- Wealdenia Yen, 1966 †
W Europie żyją wyłącznie gatunki z rodzaju Viviparus. Są to:
- Viviparus contectus (Millet, 1813) – żyworodka pospolita
- Viviparus viviparus (Linnaeus, 1758) – żyworodka rzeczna
- Viviparus ater (De Cristofori & Jan, 1832)
- Viviparus acerosus Bourguignat, 1862
- Viviparus mamillatus (Küster, 1852)
W Polsce występują dwa gatunki wymienione jako pierwsze.