Żywkowo (województwo podlaskie)
Żywkowo (białorus. Жыўкова[6]) – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie białostockim, w gminie Zabłudów[5][7].
| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
144-150 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2021) | |
| Strefa numeracyjna |
85 |
| Kod pocztowy |
16-060[4] |
| Tablice rejestracyjne |
BIA |
| SIMC |
0045008[5] |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu białostockiego  | |
Położenie na mapie gminy Zabłudów  | |
 52°58′02″N 23°24′35″E/52,967222 23,409722[1]
| |
Położenie
edytujMiejscowość leży przy drodze wojewódzkiej nr 685, pomiędzy miejscowościami Trześcianka (4 km na południe) i Olszanka (2 km na północ). Poza wyżej wspomnianymi, Żywkowo leży także w sąsiedztwie wsi: Sieśki, Kołpaki oraz leżących w gminie Narew w powiecie hajnowskim: Białki i Soce.
Historia
edytuj
W XV i XVI wieku Żywkowo było w posiadaniu prawosławnej ruskiej szlachty pochodzącej z niższej warstwy stanu rycerskiego - bojarów putnych[8].
W XVII w. w Żywkowie istniał ogród barokowy[9].
Źródła pisane podają, że 15 czerwca 1754 roku nad wsią przeszła ogromna burza połączona z gradobiciem. W zapiskach proboszcza parafii rybołowskiej o. Stefana Hrymaniewskiego można przeczytać, że poczyniła ona szkody w zbożach oraz uszkodziła budynki[10].
Właścicielem Żywkowa od roku 1889 był wójt Pawłów – Teodor Opaliński. W roku 1899 zamieszkał w majątku Żywkowo[11].
Według Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z 1921 r. wieś Żywkowo liczyła 62 mieszkańców (37 kobiet i 25 mężczyzn) zamieszkałych w 13 domach. Większość mieszkańców wsi zadeklarowała wówczas wyznanie prawosławne (43 osoby), pozostali podali wyznanie rzymskokatolickie (19 osób). Jednocześnie niemal wszyscy mieszkańcy wsi (w liczbie 58 osób) zadeklarowali białoruską przynależność narodową, pozostali zgłosili kolejno: narodowość polską (3 osoby) i narodowość rusińską (1 osoba). Według tego samego spisu w sąsiednim folwarku Żywkowo mieszkało 16 osób - wszystkie zadeklarowały narodowość białoruską i wyznanie prawosławne. We wspomnianym okresie zarówno wieś jak i folwark znajdowały się w gminie Narew. Żywkowo to jedna z nielicznych wsi w ówczesnym województwie białostockim, w której niemal cała miejscowa ludność rzymskokatolicka zadeklarowała narodowość białoruską. W innych miejscowościach ludność ta deklarowała wyłącznie narodowość polską[12].
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa białostockiego.
Inne
edytujW strukturze Kościoła Prawosławnego wieś należy do parafii pw. św. Michała Archanioła w niedalekiej Trześciance, a wierni kościoła rzymskokatolickiego podlegają parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Narwi[13].
W codziennej komunikacji mieszkańcy wsi, zarówno wyznania prawosławnego jak i rzymskokatolickiego, posługują się między sobą gwarą wschodniosłowiańską, zbliżoną do literackiej odmiany języka białoruskiego[14]. Ostatnimi czasy jednak umiejętność posługiwania się nią ograniczyła się do starszego pokolenia mieszkańców wsi i w związku z tym, że nie jest ona przekazywana młodszym pokoleniom, przewiduje się jej całkowite wymarcie w najbliższej przyszłości.
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 164627
- ↑ Wieś Żywkowo w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-11-04], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1630 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Жыўкова, вёска. Radzima.net. [dostęp 2015-12-20].
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Jerzy Hawryluk. Ruski szlachcic na podlaskiej zagrodzie. „Над Бугом і Нарвою”. 4 (74), lipiec-sierpień 2004. Związek Ukraińców Podlasia. ISSN 1230-2759. [dostęp 2015-10-11]. (pol.).
- ↑ Ewa Bończak-Kucharczyk, Józef Maroszek, Krzysztof Kucharczyk: Barokowe kompozycje ogrodowe z terenu województwa białostockiego. [w:] Katalog parków i ogrodów województwa białostockiego [on-line]. 1988. [dostęp 2015-10-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-25)].
- ↑ Zniszczenia i odbudowa. W: Grzegorz Sosna, Doroteusz Fionik: Parafia Ryboły. Cz. I: Zarys dziejów parafii. Bielsk Podlaski–Ryboły–Białystok: Białoruskie Towarzystwo Historyczne, 1999. ISBN 83-909009-7-1.
- ↑ Gmina Pawły. W: Grzegorz Sosna, Doroteusz Fionik: Parafia Ryboły. Cz. I: Zarys dziejów parafii. Bielsk Podlaski–Ryboły–Białystok: Białoruskie Towarzystwo Historyczne, 1999. ISBN 83-909009-7-1.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych.. T. 5: Województwo białostockie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1924, s. 27.
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ Katarzyna Czarnecka: Zmiany wartościowania gwary przez mieszkańców Hajnówki na pograniczu wschodnim od połowy XX wieku do dnia dzisiejszego (na podstawie wywiadów). T. I. Warszawa: Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk, 2016, s. 93. ISSN 0208-6808. [dostęp 2018-03-25].