Śmierć Wergilego
Śmierć Wergilego (niem. Der Tod des Vergil) – modernistyczna powieść historyczna Hermanna Brocha, opublikowana w 1945 roku[a]. Książka określana bywa jako epos prozą z elementami eseju filozoficznego[1].
| |
| Autor | |
|---|---|
| Typ utworu | |
| Wydanie oryginalne | |
| Miejsce wydania |
Nowy Jork |
| Język | |
| Data wydania |
1945 |
| Pierwsze wydanie polskie | |
| Data wydania polskiego |
1963 |
| Wydawca | |
| Przekład | |
Treść
edytujPowieść opisuje z perspektywy samego Wergiliusza jego ostatnie godziny przed śmiercią w Brundyzjum, krótko po powrocie z Aten w Grecji do Italii. Główny wątek powieści stanowią rozmyślania Wergiliusza nad spaleniem niedokończonej „Eneidy”, od czego próbują go odwieść przyjaciele: Lucjusz Warius Rufus, Plocjusz Tukka oraz cesarz Oktawian August. Znaczna część powieści napisana została w technice strumienia świadomości, prowadzonego z perspektywy umierającego, majaczącego poety. Jego chory umysł produkuje obrazy jego dzieciństwa w Andes, przywołuje z przeszłości matkę, niewolników, byłe kochanki (w tym Plocję Hierię) i kochanków, kreuje fantastyczne wizje.
Nałożenie się na siebie warstw materialnej rzeczywistości i majaków umierającego poety oddaje fragment:
Rzeczywistość piętrzyła się jedna za drugą: tu oto rzeczywistość przyjaciół i ich mowy, za nią rzeczywistość niezatarcie uroczego wspomnienia, pośród której igrał chłopiec [młody Wergiliusz], za nią jeszcze rzeczywistość lochów nędzarskich, w których mieszkać musiał August, za nią rzeczywistość groźnie szorstkiej plątaniny linearnej, rozpostartej ponad bytem, ponad światami i wszechświatami, za nią rzeczywistość kwietnych gajów, och, a za nią, niepoznawalnie niepoznawalna realna rzeczywistość, rzeczywistość nigdy nie słyszanego, a mimo to z dawien dawna zapomnianego, a mimo to z dawien dawna zapowiedzianego słowa, rzeczywistość odpowstającej stworzoności, opromieniona gwiazdą niedostrzegalnego oka, rzeczywistość ojczyzny...
Powieść podzielona została na cztery części:
Główni bohaterowie
edytuj- Publiusz Wergiliusz Maro
- chłopiec Lizaniasz, który prowadził poetę przez Brundyzjum
- cesarz Oktawian August
- Lucjusz Warius Rufus
- Plocjusz Tukka
- Charondas z Kos, lekarz Augusta
Recepcja
edytujHannah Arendt określiła powieść jako „jedno z prawdziwie wielkich dzieł literatury germańskiej”[3]. Zdaniem filologów klasycznych Mary Beard i Johna Hendersona Śmierć Wergilego jest „powieścią antynazistowską”. Ich zdaniem główny bohater książki odczuwa „wyrzuty sumienia, że jego dzieło służy jedynie autorytarnym represjom” poprzez to, że sankcjonuje rządy cesarza[4].
Uwagi
edytuj- ↑ a b Książka ukazała się najpierw po angielsku w przekładzie Jeana Starra Untermeyera zanim tego samego roku wydano ją w języku oryginalnym, czyli niemieckim.
Przypisy
edytuj- ↑ Hermann Broch, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-03-17].
- ↑ Broch 1963 ↓, s. 610-611.
- ↑ Hannah Arendt. The Achievement of Hermann Broch. „The Kenyon Review”. 11, no. 3, s. 481, lato 1949.
- ↑ Raj utracony. W: Mary Beard, John Henderson: Kultura antyczna. Grzegorz Muszyński (tłum.).
Bibliografia
edytuj- Hermann Broch: Śmierć Wergilego. Maria Kurecka, Witold Wirpsza (tłum.). Warszawa: Czytelnik, 1963.