Ślaz drobnokwiatowy

Ślaz drobnokwiatowy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	ślazowce
Rodzina	ślazowate
Rodzaj	ślaz
Gatunek	ślaz drobnokwiatowy
	Nazwa systematyczna
	Malva pusilla Sm.; Engl. Bot. 4: t. 241 (1794)
Synonimy
	Althaea borealis (Wallman) Alef.; Malva borealis Wallman; Malva bracteata Rchb.; Malva crenata Kit.; Malva henningii Goldb.; Malva humifusa J.Henning; Malva lignescens Iljin; Malva minor Garsault; Malva obtusa Torr. & A.Gray; Malva parviflora Huds.; Malva pseudoborealis Schur; Malva repens Gueldenst.; Malva rosea Roxb. ex Wight & Arn.; Malva rotundifolia L.; Malva rotundifolia var. grandior Wahlenb.; Malva rotundifolia var. henningii (Goldb.) Trevir.; Malva rotundifolia var. leiocarpa H.Lindb.; Malva rotundifolia var. pusilla (Sm.) Gray;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ślaz drobnokwiatowy^[4]^[a], ślaz drobny^[5] (Malva pusilla Sm.) – gatunek rośliny z rodziny ślazowatych (Malvaceae).

Rozmieszczenie geograficzne

Szeroko rozprzestrzeniony w Eurazji, aczkolwiek w Europie Zachodniej i na Dalekim Wschodzie jako gatunek introdukowany. Jako zawleczony występuje także w Ameryce Północnej, w południowej Afryce^[3]. Na całym obszarze irano-turańsko-eurosyberyjskim nigdzie nie występuje na stanowiskach naturalnych, z tego powodu uznawany jest na tym obszarze za archaeophyta resistentia, czyli archeofit przetrwały tylko na stanowiskach wtórnych. W Polsce opisywany jest jako pospolity na całym obszarze^[6], chociaż powszechnie spotykany jest w kujawsko-pomorskim, mazowieckim i lubelskim, w pozostałych województwach bywa lokalnie rzadki^[7].

Morfologia

Łodyga: O wysokości do 50 cm, wzniesiona lub pokładająca się, owłosiona trzema rodzajami włosków; pojedynczymi, dwudzielnymi i gwiazdkowatymi^[6].
Liście: Długoogonkowe, okrągłonerkowate, o długości do 6 cm, z 5 płytkimi, półokrągłymi łatkami i 2 brzeżnymi, mniejszymi. Są owłosione na górnej stronie blaszki wzdłuż bruzdy^[6].
Kwiaty: Wyrastają po 2–8 w kątach liści na całej niemal długości łodygi. Kieliszek złożony z 3 wolnych działek. Kielich o działkach tej samej długości co kieliszek, złożony z owłosionych i zrośniętych do połowy działek. Korona biała lub różowa^[6], o podobnej długości lub niewiele dłuższa jak kielich (3–6 mm długości)^[8], złożona z odwrotnie jajowatych, wyciętych na szczycie płatków. Słupek wielokomorowy, pręciki liczne, zrośnięte w rurkę, zwykle nagą^[6].
Owoc: Rozłupnia zawierająca 10–12 rozłupek. Mają ostre brzegi, listewki na bocznych ścianach i siateczkowaty wzór na grzbiecie. Nasiona ciemnobrunatne, nagie^[6].
Gatunki podobne: Ślaz zaniedbany M. neglecta ma płatki korony dwa razy dłuższe od działek kielicha, o długości 6–13 mm. Podobny pokrój i drobne kwiaty ma rzadko zawlekany w Polsce Malva parviflora różniący się działkami powiększającymi się w czasie owocowania i rozpostartymi, odsłaniającymi rozłupnię (u ślazu drobnokwiatowego działki nie rozrastają się i otulają rozłupnię). Płatki u M. parviflora są drobniejsze (do 4,5 mm długości) i węższe (nie stykają się)^[8].

Kwitnący pęd
Kwiat
Owoc

Biologia i ekologia

Rozwój: Roślina jednoroczna lub bylina, hemikryptofit. Kwitnie od czerwca do września^[6].
Siedlisko: Roślina ruderalna i azotolubna, rosnąca zwłaszcza na miejscach żyznych, bogatych w azot, na przydrożach, przychaciach i wysypiskach^[6].
Genetyka i zmienność: Liczba chromosomów 2n = 42, 76. Tworzy mieszańce ze ślazem zaniedbanym (Malva × adulterina Wallr.)^[9].

Zastosowanie

Ma jadalne liście i kwiaty. Dawniej spożywany był jako jarzyna, zarówno po ugotowaniu, jak i na surowo. Ma charakterystyczny, ślazowaty smak. Można z niego sporządzać zupy i sosy, kwiaty można dodawać do surówek^[10].

Uwagi

↑ Nazwa zwyczajowa jest myląca i używana też w odniesieniu do Malva parviflora (w Polsce gatunek rzadko i przejściowo zawlekany). Na liście adnotowanej ta sama nazwa użyta została w odniesieniu do dwóch gatunków. Gawryś (2008) zaproponował zmianę nazwy, przenosząc dotąd stosowaną na M. parviflora.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Malva pusilla Sm., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-12-22] .
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 114, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 121. ISBN 978-83-925110-5-2.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Barbara Sudnik-Wójcikowska: Rośliny synantropijne. Warszawa: Multico, 2011. ISBN 978-83-7073-514-2. OCLC 948856513.
↑ Adam Zając, Maria Zając (red.): Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 349. ISBN 83-915161-1-3.
↑ ^a ^b Malva, [w:] Flora of North America [online], eFloras.org [dostęp 2023-12-22] .
↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
↑ Łukasz Łuczaj: Dzikie rośliny jadalne Polski. Przewodnik survivalowy. Chemigrafia, 2004. ISBN 83-904633-5-0.

[nazwa-5] Nazwa zwyczajowa jest myląca i używana też w odniesieniu do Malva parviflora (w Polsce gatunek rzadko i przejściowo zawlekany). Na liście adnotowanej ta sama nazwa użyta została w odniesieniu do dwóch gatunków. Gawryś (2008) zaproponował zmianę nazwy, przenosząc dotąd stosowaną na M. parviflora.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).

[powo-3] Malva pusilla Sm., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-12-22] .

[checklist-4] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 114, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[gawrys-6] Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 121. ISBN 978-83-925110-5-2.

[sudnik-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Barbara Sudnik-Wójcikowska: Rośliny synantropijne. Warszawa: Multico, 2011. ISBN 978-83-7073-514-2. OCLC 948856513.

[atlas-8] Adam Zając, Maria Zając (red.): Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 349. ISBN 83-915161-1-3.

[america-9] Malva, [w:] Flora of North America [online], eFloras.org [dostęp 2023-12-22] .

[rutkowski-10] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[luczaj-11] Łukasz Łuczaj: Dzikie rośliny jadalne Polski. Przewodnik survivalowy. Chemigrafia, 2004. ISBN 83-904633-5-0.

[4]

[a]

[5]

[1]

[2]

[3]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]