Łukta

Łukta
	wieś
	; Łukta, ulica Ostródzka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	ostródzki
Gmina	Łukta
Liczba ludności (2011)	1210
Strefa numeracyjna	89
Kod pocztowy	14-105
Tablice rejestracyjne	NOS
SIMC	0480916
	Położenie na mapie gminy Łukta Łukta
	Położenie na mapie Polski Łukta
	Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Łukta
	Położenie na mapie powiatu ostródzkiego Łukta
	53°48′19″N 20°05′06″E/53,805278 20,085000
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Łukta (niem. Locken) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ostródzkim, w gminie Łukta. Miejscowość jest siedzibą gminy Łukta. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Łukta położona jest we wschodniej części historycznych Prus Górnych^[4] zwanej Hockerlandią, obejmującej tereny dawnej Pogezanii, około 17 km od Morąga. Przez wieś przepływa rzeka Łukta. Na terenie wsi działa Fundacja Rozwoju Regionu Łukta ,Gminny Ośrodek Kultury, piłkarski klub sportowy Warmiak Łukta. We wsi znajduje się kościół wraz z ogrodzeniem i wieżą, restauracje, sklepy spożywcze, mleczarnia.

Komunikacja i transport

Transport drogowy

Wieś jest lokalnym węzłem drogowym – krzyżują się w niej trzy drogi wojewódzkie:

przez miejscowość przebiega droga wojewódzka nr 527: Dzierzgoń – Łukta – Olsztyn
przez miejscowość przebiega droga wojewódzka nr 530: Ostróda – Łukta – Dobre Miasto
przez miejscowość przebiega droga wojewódzka nr 531: Łukta – Podlejki

Historia

Wieś powstała w 1340. W 1352 Winrych von Kniprode nadał Prusom: Jonemu i Girmannowi 5 włók. W 1407 r. wielki mistrz krzyżacki Ulrich von Jungingen udzielił wsparcia przy budowie tutejszego kościoła. W roku 1414, w czasie wojen, Łukta została zniszczona przez polskie wojsko, które spaliło młyn, 4 karczmy oraz 12 gospodarstw. Kościół gotycki wybudowano w XV w. W 1448 r. wieś obejmowała 20 włók, a majątek rycerski - 6 włók. Poza chłopami czynszowymi w Łukcie mieszkało 12 zagrodników, 23 pszczelarzy, piekarz i rzeźnik. Działał także tartak. W roku 1454 we wsi stacjonowali zaciężni rycerze czescy, będący na służbie Zakonu. W XVI wieku we wsi były dwie karczmy, młyn, kowal i garncarz. Pod koniec XVI wieku funkcjonowały 4 karczmy, szkoła oraz cegielnia. W roku 1538 bp Paweł Speratus wysłał do Łukty pastora. W 1542 r. pastorem w Łukcie był Wojciech Skudejski z Krakowa. W tym czasie w Łukcie mieszkała w większości ludność polska. W 1587 roku Łukta posiadała 20 włók (z czego cztery były własnością kościoła). W 1578 r. do wsi należało 39 włók. Wśród wolnych pruskich wymieniani są: Grzegorz Sobotka, Jedam, Sikora. W czasie wizytacji biskupiej z roku 1578 ustalono, że nabożeństwa będą odprawiane na zmianę w języku polskim i niemieckim. W tym czasie Antoni Borck zapisał kościołowi 900 grzywien na uposażenie pastora i nauczyciela. W 1630 roku spłonęły tartak i młyn.

W 1706 r., za zgodą starostwa, zaczęły się odbywać w Łukcie stałe targi końskie. W tym czasie do parafii w Łukcie należało pięć majątków ziemskich i sześć wsi. W 1714 r. 17 włók było uprawianych, a 18 leżało odłogiem. W tym czasie pastorem był Marcin Luttermann, natomiast w 1724 r. pastorem w Łukcie został Andrzej Popławski, później niejaki Zacha. W 1783 r. Łukta była wsią królewską z 33 domami.

W latach 1806–1807 we wsi kwaterowali żołnierze 13. pułku grenadierów francuskich. W tym czasie dwudziestu dwóch chłopów poniosło z tego tytułu duże straty. W 1807 r. został zniszczony kościół przez wojska francuskie. W 1861 r. we wsi mieszkało 818 osób. W 1895 r. wieś miała 866 ha i mieszkało w niej 818 ludzi.

W 1939 r. we wsi mieszkało 780 osób. Od 2 lipca 1945 w Łukcie rozpoczyna pracę z nominacji starosty powiatu Ostróda zarząd gminy w składzie: Franciszek Płaczek - wójt,Bolesław Drabczyński - sekretarz,Jadwiga Wachowicz z-ca sekretarza,Stanisława Staszak - kancelistka.

W 1978 r. we wsi było 733 mieszkańców. W 1990 r. Łukta została siedziba gminy, zgodnie z nową ustawą o samorządzie gminnym. Pierwszym wójtem gminy został Jan Leonowicz. W 31 grudnia 2011 roku we wsi mieszkało 1190 osób.

Instytucje publiczne

Zespół szkół w Łukcie, za drzewami budynek przedszkola

Remiza Ochotniczej Straży Pożarnej w Łukcie

Urząd Gminy
Gminny Ośrodek Zdrowia
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
Gminny Ośrodek Kultury
Komisariat Policji
OSP w Łukcie
Zespół szkół w Łukcie (szkoła podstawowa i gimnazjum)
Gminna biblioteka publiczna
Urząd pocztowy

Turystyka

Kościół rzymskokatolicki w Łukcie

Zabytki

Rzymskokatolicki kościół parafialny pw. Matki Boskiej Częstochowskiej z 1407 roku (wieża z 1700)^[5]

Atrakcje turystyczne

Rezerwat przyrody Sosny Taborskie (5 km od Łukty)
Rezerwat przyrody Ostoja bobrów na rzece Pasłęce (częściowo na terenie gminy Łukta)
Rezerwat przyrody Wyspa Lipowa (na jeziorze Marąg)

Trasy rowerowe

Przez Łuktę przebiegają trzy szlaki rowerowe:

Szlak rowerowy niebieski: Łukta – Ramoty – Niedźwiady – Plichta – Dąg – Molza – Łukta
Szlak rowerowy zielony: Łukta – Maronie – Kozia Góra – Gubity – Swojki – Florczaki – Dragolice – Łukta
Szlak rowerowy żółty: Łukta – Komorowo – Pelnik – Łęguty – Grazymy – Wynki – Łukta

Sport

Warmiak Łukta – piłka nożna (klasa A, gr. warmińsko-mazurska II)^[6]

Gospodarka

Budynek Fundacji Rozwoju Regionu Łukta

Zakłady Mięsne Wieczorek
PPUH "Prosper" Sp. z o.o. (ubój i rozbiór drobiu)
Warmiński Bank Spółdzielczy – oddział w Łukcie
Bank Pocztowy – placówka w urzędzie pocztowym

Kościoły i związki wyznaniowe

Kaplica parafii metodystycznej

Na terenie Łukty działalność duszpasterską prowadzą dwa kościoły:

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 74131
↑ Wieś Łukta w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2017-06-04] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 763 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
↑ Marian Biskup, Gerard Labuda: Dzieje zakonu krzyżackiego w Prusach. Gospodarka, społeczeństwo, państwo, ideologia. Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1986, s. 471. ISBN 83-215-7220-0.
↑ http://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/WAR-rej.pdf
↑ Skarb - Warmiak Łukta [online], www.90minut.pl [dostęp 2024-02-19] .

Bibliografia

Tomasz Darmochwał, Marek Jacek Rumiński: Warmia Mazury. Przewodnik, Białystok: Agencja TD, 1996. ISBN 83-902165-0-7, s. 153
Jan Dąbrowski, 2007, Siedem wieków Łukty. Wyd. WPW C. Porycki, P. Wasześcik Sp.J. ISBN 83-917924-6-3
Ostróda. Z dziejów miasta i okolic. Pojezierze, Olsztyn, 1976, 448 str.
Historia Łukty [1]
Zdjęcia lotnicze miejscowości Łukta
Marian Jaworski,"Łukta 1945-1970" Olsztyn 2009,Studio Poligrafii Komputerowej "SQL" s.c.ISBN 978-83-88125-74-4.
Marian Jaworski "Pionierzy z Taborza" Dwutygodnik "Las Polski" nr 23/2010

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 74131

[2] Wieś Łukta w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2017-06-04] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[3] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 763 [zarchiwizowane 2022-10-26] .

[4] Marian Biskup, Gerard Labuda: Dzieje zakonu krzyżackiego w Prusach. Gospodarka, społeczeństwo, państwo, ideologia. Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1986, s. 471. ISBN 83-215-7220-0.

[autonazwa1-5] ttp://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/WAR-rej.pdf

[6] Skarb - Warmiak Łukta [online], www.90minut.pl [dostęp 2024-02-19] .

[2]

[3]

[1]

[4]

[5]

[6]