Łeonid Kadeniuk

Łeonid Kostiantynowycz Kadeniuk, ukr. Леонід Костянтинович Каденюк (ur. 28 stycznia 1951 we wsi Kliszkiwci w rejonie chocimskim obwodu czerniowieckiego, zm. 31 stycznia 2018 w Kijowie) – ukraiński kosmonauta, pierwszy i jedyny kosmonauta niepodległej Ukrainy, Bohater Ukrainy, poseł Rady Najwyższej Ukrainy IV kadencji.

Łeonid Kadeniuk

Леонід Костянтинович Каденюк

Łeonid Kadeniuk (1997)
Data i miejsce urodzenia	28 stycznia 1951 Kliszkiwci, ZSRR
Data i miejsce śmierci	31 stycznia 2018 Kijów, Ukraina
Narodowość	ukraińska
Funkcja	specjalista ładunku
Łączny czas misji kosmicznych	15 dni 16 godzin 34 minuty
Misje	STS-87
Stopień wojskowy	generał major
Wyuczony zawód	pilot wojskowy
Odznaczenia

Życiorys

W 1967 roku, po ukończeniu szkoły średniej z medalem srebrnym rozpoczął studia w Wyższej Szkole Lotnictwa Wojskowego w Czernihowie (CzWWAUL).

Po ukończeniu w 1971 roku CzWWAUL i otrzymaniu dyplomu inżyniera-pilota o specjalności „pilotaż i obsługa statków powietrznych” pracował na stanowisku instruktora pilota CzWWAUL.

W sierpniu 1976 roku trafił do grupy radzieckich kosmonautów wahadłowca kosmicznego Buran.

W 1977 roku ukończył studia w centrum szkoleniowym pilotów doświadczalnych w Achtubinsku. Otrzymał dyplom i kwalifikacje pilota doświadczalnego.

W latach 1977–1979 przeszedł szkolenie i otrzymał kwalifikacje kosmonauty-testera.

Od 1977 do 1983 – kosmonauta-tester grupy wahadłowca kosmicznego Buran.

W latach 1984–1988 – pilot doświadczalny Instytutu Badań i Nauki Sił Powietrznych ZSRR w Achtubinsku.

W latach 1988–1996 – kosmonauta-tester, pilot doświadczalny wahadłowca kosmicznego Buran.

W 1989 ukończył Moskiewski Instytut Lotniczy – wydział budowy samolotów.

W latach 1988–1990 odbył szkolenie inżynieryjne i lotnicze w ramach programu Buran jako dowódca wahadłowca.

Brał udział w pracach zmniejszenia trajektorii przy podejściu do lądowania promu kosmicznego Buran na samolotach MiG-31 i MiG-25.

W latach 1990–1992 został przeszkolony w pełnym zakresie jako dowódca statku transportowego Sojuz-TM.

Po rozpadzie Związku Radzieckiego Kadeniuk pozostał w rosyjskich siłach kosmicznych i przyjął obywatelstwo rosyjskie. W 1995 roku, podczas przygotowań do pierwszej ukraińskiej misji kosmicznej, zgłosił się na ochotnika do wzięcia udziału i wrócił do ojczyzny. W tymże roku otrzymał obywatelstwo ukraińskie.

W ramach przygotowań do lotów kosmicznych i podczas pracy testowych odbył unikatowe szkolenia w dziedzinie inżynierii i lotnictwa. Szkolenie obejmowało statki kosmiczne Sojuz, Sojuz-TM, Buran, stację kosmiczną Salut, częściowo kompleks orbitalny Mir i amerykańskie wahadłowce Space Shuttle.

Uczestniczył w projektowaniu i testowaniu systemów lotniczych i kosmicznych, w projektowaniu ich szkiców i modeli, jak również systemów testowych lotów.

Latał na ponad 50 rodzajach i modyfikacjach statków powietrznych różnego przeznaczenia, głównie myśliwcach, a także na amerykańskich samolotach szkoleniowych Northrop T-38.

W ramach przygotowań do lotu kosmicznego został przeszkolony do prowadzenia eksperymentów naukowych na pokładzie statku kosmicznego w różnych dziedzinach: biologia, medycyna, metrologia, ekologia, badanie zasobów naturalnych Ziemi z kosmosu, geologia, astronomia, geobotanika.

W 1995 roku zakwalifikował się do grupy kosmonautów w Narodowej Agencji Kosmicznej Ukrainy.

W NASA został przeszkolony do lotów kosmicznych na amerykańskich statkach wielokrotnego użytku jako specjalista ładunku.

W dniach 19 listopada – 5 grudnia 1997 roku odbył swój jedyny lot kosmiczny. Wziął udział w misji STS-87 amerykańskiego wahadłowca Columbia.

W 1998 roku Łeonid Kadeniuk otrzymał stopień generała majora Sił Zbrojnych Ukrainy. Został zastępcą Generalnego Inspektora Generalnego Inspektoratu Wojskowego przy Prezydencie Ukrainy ds. Lotnictwa i Kosmonautyki.

W latach 2002–2006 był posłem IV kadencji Rady Najwyższej Ukrainy.

Był autorem pięciu prac naukowych.

Zmarł 31 stycznia 2018 roku w Kijowie w wieku 67 lat.

Lot wahadłowcem Columbia

Logo misji STS-87 na wahadłowcu Columbia

W okresie od 19 listopada do 5 grudnia 1997 roku uczestniczył w locie kosmicznym na amerykańskim wahadłowcu Columbia w misji STS-87. Podczas lotu przeprowadził eksperymenty biologiczne w ramach ukraińsko-amerykańskiego programu badawczego dotyczące trzech gatunków roślin: rzepy, soi i mchu. Głównym celem eksperymentu było zbadanie wpływu nieważkości na fotosyntezę roślin, zapłodnienie i rozwój zarodka, ekspresji genów w tkankach nasion soi i rzepy, zawartości fitohormonów w roślinach rzepy, na metabolizm węglowodanów i ultrastruktury komórek siewek soi, procesu zniszczenia siewek soi grzybem chorobotwórczym Phytophthora. Oprócz tego, podczas lotu kosmicznego przeprowadzono eksperymenty Instytutu Badań Systemowych Człowieka na temat „Człowiek i stan nieważkości”.

Wykaz lotów

Lot kosmiczny, w którym uczestniczył Łeonid K. Kadeniuk
L.p.	Data startu	Statek kosmiczny	Data lądowania	Funkcja	Czas trwania
1	19 listopada 1997	STS-87 Columbia F-24	5 grudnia 1997	specjalista ładunku	15 dni 16 godzin 34 minut
Łączny czas spędzony w kosmosie – 15 dni 16 godzin 34 minuty

Odznaczenia

• Order „Złota Gwiazda” Bohatera Ukrainy
• Order„Za zasługi” III klasy (Ukraina)
• Order „Za odwagę” I klasy (Ukraina)
• Medal jubileuszowy „50 lat Sił Zbrojnych ZSRR”
• Medal jubileuszowy „60 lat Sił Zbrojnych ZSRR”
• Medal jubileuszowy „70 lat Sił Zbrojnych ZSRR”
• Medal za Lot Kosmiczny (NASA Space Flight Medal, 1997)

Zobacz też

• alfabetyczna lista kosmonautów
• grupy i oddziały kosmonautów
• lista pierwszych kosmonautów według obywatelstwa

Linki zewnętrzne

• Biogram na stronie Spacefacts (ang.)
• Biografia na stronie astronaut.ru (ros.)
• Леонід Каденюк: Україна може втратити статус космічної держави. - bbc.ua (ukr.)
• Biografia na stronie NASA. 1998. [dostęp 2017-04-22]. (ang.).