Manusela (lud)
Manusela – indonezyjska grupa etniczna zamieszkująca tereny górzyste w środkowej części wyspy Seram (Moluki)[1]. Ich obszar obejmuje góry Manusela oraz rejon zatoki Teluti na południu[2]. Populacja Manusela wynosi 5 tys. osób[1].
 Członkowie ludu Manusela | |
| Populacja |
5 tys. |
|---|---|
| Miejsce zamieszkania | |
| Język | |
| Religia |
chrześcijaństwo (protestantyzm), wierzenia tradycyjne |
| Grupa | |
Posługują się rozdrobnionym dialektalnie językiem manusela[1] (wahai[3][4]) z wielkiej rodziny austronezyjskiej[5]. Są wewnętrznie zróżnicowani, dzielą się na szereg grup subetnicznych[1]. Określenie „Manusela” pochodzi od nazwy jednej z najważniejszych wsi w regionie[6].
Wyznają chrześcijaństwo (protestantyzm), ale niektórzy utrzymują tradycyjne wierzenia. Grupa Huaulu w większym stopniu zachowała swoje rodzime wierzenia i praktyki[6]. W czasach przedkolonialnych znajdowali się pod wpływem polityczno-kulturowym ludu Ternate. Tradycyjne wierzenia, obejmujące elementy szamanizmu, zostały poddane wpływom hinduizmu[1].
Do ich głównych zajęć należą: ręczne rolnictwo tropikalne (rośliny bulwiaste, korzeniowe, strączkowe, w niewielkim stopniu ryż suchy), łowiectwo (jelenie, torbacze, dziki). Tradycyjne pożywienie głównie na bazie ryżu i sago[1].
Jeszcze pod koniec lat 70. XX w. utrzymywali swój rodzimy język i styl życia[7]. W nowszych czasach nie opierają się kontaktom zewnętrznym (dotyczy to zarówno ludności górskiej, jak i mieszkańców wybrzeża)[4]. Stwierdzono również wzrost roli lokalnego malajskiego oraz języka indonezyjskiego (które stają się preferowanymi środkami komunikacji)[8].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d e f Michaił Anatoljewicz Czlenow: Manusieła. W: Walerij Aleksandrowicz Tiszkow (red.): Narody i rieligii mira: encykłopiedija. Moskwa: Bolszaja rossijskaja encykłopiedija, 1998, s. 326. ISBN 978-5-85270-155-8. OCLC 40821169. [dostęp 2024-07-26]. (ros.).
- ↑ Loski i Loski 1989 ↓, s. 120.
- ↑ Voegelin i Voegelin 1965 ↓, s. 44.
- ↑ a b Czlenowa 2012 ↓, s. 129.
- ↑ M. Paul Lewis, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Sou Upaa, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 19, Dallas: SIL International, 2016 [dostęp 2020-06-07] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04] (ang.).
- ↑ a b Valerio Valeri: Fragments from Forests and Libraries: A Collection of Essays. Janet Hoskins (red.). Durham: Carolina Academic Press, 2001, s. 188, seria: Carolina Academic Press ritual studies monographs. ISBN 978-0-89089-979-3. OCLC 45505860. (ang.).
- ↑ Czlenowa 2012 ↓, s. 128.
- ↑ James M. Hagen: Community in the Balance: Morality and Social Change in an Indonesian Society. Boulder–London: Paradigm Publishers, 2006, s. xv. DOI: 10.4324/9781315635491. ISBN 978-1-315-63549-1. ISBN 978-1-59451-078-6. OCLC 61285485. [dostęp 2023-05-14]. (ang.).
Bibliografia
edytuj- Swietłana F. Czlenowa: Manusieła, jazyk Centralnogo Sierama: matieriały i zamietki. W: Wiktor A. Pogadajew (red.): Małajsko-indoniezijskije issledowanija (k 80-letiju W. W. Sikorskogo) = Malay-Indonesian studies (dedicated to the 80th birthday of Vilen Sikorsky). Moskwa: Obszczestwo «Nusantara», 2012, s. 128–173. ISBN 978-5-9506-0839-1. OCLC 840430182. [dostęp 2022-12-19]. (ros.).
- Russel A. Loski, Gail M. Loski: The Languages Indigenous to Eastern Seram and Adjacent Islands. W: Wyn D. Laidig (red.): Workpapers in Indonesian Languages and Cultures. T. 6: Maluku. Summer Institute of Linguistics, 1989, s. 103–141. [dostęp 2024-07-26]. (ang.).
- C. F. Voegelin, F. M. Voegelin. Languages of the World: Indo-Pacific Fascicle Four. „Anthropological Linguistics”. 7 (2), s. 1–297, 1965. ISSN 0003-5483. OCLC 5547207734. JSTOR: 30022490. (ang.).