Lakownica czerwonawa
Lakownica czerwonawa (Ganoderma pfeifferi Bres.) – gatunek grzybów z rodziny żagwiowatych (Polyporaceae)[1].
_Figure_2.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
lakownica czerwonawa |
| Nazwa systematyczna | |
| Ganoderma pfeifferi Bres. Bull. Soc. bot. Fr. 5(2,3): 70 (1889) | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Ganoderma, Polyporaceae, Polyporales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1889 r. Giacomo Bresàdola[1]
Ma 14 synonimów. Niektóre z nich:
- Elfvingia pfeifferi (Bres.) Kotl. & Pouzar 1956
- Fomes cupreolaccatus Kalchbr. ex Ferd. & C.A. Jørg. 1939[2].
W 1967 r. Stanisław Domański nadał mu polską nazwę lakownica Pfeiffera, Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1983 r. zmienili ją na lakownica czerwonawa[3].
Morfologia
edytujWieloletni, siedzący i szeroko osadzony, półkolisty i często o dużych wymiarach, do 30 × 12 × 8 cm, o konsystencji skórzastej do zdrewniałej. Brzeg zaokrąglony i żółtawy. Górna powierzchnia płaska do wypukłej, bruzdowana szerokimi strefami, z wyraźną skórką, początkowo jasnoczerwoną i półbłyszczącą, potem czerwonawo-brązową do gniadej. Wskutek pokrycia warstewką wydzielanej przez owocnik żywicy jest matowa. W stanie świeżym jest gładka, ale po zgnieceniu szybko pęka, marszczy się i żółknie. Łatwo topi się w płomieniu zapałki i staje się gładka i błyszcząca. Powierzchnia porów biaława do kremowej, późną jesienią i zimą bardziej żółtawa z powodu wydalanej woskowej warstwy o słodkim zapachu wosku pszczelego. u starych i martwych okazów powierzchnia porów staje się ochrowa do płowożółta lub bladobrązowa. Pory okrągłe, 5–6 na mm. Kontekst o grubości do 4 cm u podstawy, ciemnobrązowy do umbrowego, jednorodny, koncentrycznie strefowany. Warstwy rurek ciemnobrązowe, warstwowe, ale nie oddzielone od tramy. Każda warstwa rurek ma grubość do 2 cm, a całkowita grubość warstwy rurek osiąga do 10 cm. W starych okazach rurki często wypełnione są grzybnią[4][4].
- Cechy mikroskopowe
System strzępkowy trymityczny. Strzępki generatywne szkliste, cienkościenne, ze sprzążkami, o średnicy 2–4 µm, często trudne do zaobserwowania. Strzępki szkieletowe obfite, grubościenne, bladobrązowe, nieseptowane, o średnicy 4–6 µm, proste, nierozgałęzione lub z kilkoma bocznymi tępymi odgałęzieniami lub zgrubieniami, często oddzielonymi od głównej strzępki prostą przegrodą. Strzępki łącznikowe z długimi gałęziami przypominającymi bicze, bladobrązowe, nieseptowane, o średnicy 3–4 µm w głównej gałęzi, najlepiej widoczne w kontekście. Cystyd i innych sterylnych elementów hymenium brak. Podstawki szeroko maczugowate, 4-sterygmowe, 12–18 × 6–10 µm ze sprzążką bazalną. Bazydiospory elipsoidalne o ściętych wierzchołkach, bladobrązowe, nieamyloidalne, z podwójną ścianką. Endospory brązowe, grube, oddzielone od cienkich, szklistych egzospor międzyściennymi słupkami, 9–11,5 × 6–9 µm[4].
- Gatunki podobne
Jest to gatunek bardzo charakterystyczny ze względu na spękaną i pomarszczoną warstwę żywicy na kapeluszu, słodki zapach zimą i ciemnobrązowy kontekst. Po cechach tych można go natychmiast odróżnić od starych okazów lakownicy żółtawej (Ganoderma lucidum) i lakownicy jasnomiąższowej (Ganoderma resinaceum)[4].
Występowanie i siedlisko
edytujPodano występowanie lakownicy czerwonawej w Europie, nad Morzem Kaspijskim i w Australii[5]. W Polsce Władysław Wojewoda w 2003 r. przytoczył 10 stanowisk[3]. Bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów[6]. Gatunek znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – gatunek rzadki, który zapewne w najbliższej przyszłości przesunie się do kategorii zagrożonych wymarciem, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[7].
Grzyb nadrzewny, saprotrof i pasożyt występujący na żywych i obumarłych drzewach liściastych w lasach, parkach, przy drogach[3]. Powoduje białą zgniliznę drewna[4]. W Polsce notowany na klonie srebrzystym (Acer saccharinum), buku pospolitym (Fagus sylvatica) i wiązie szypułkowym (Ulmus laevis) od września do listopada[3]. Najczęściej występuje na bukach, ale notowany także na drzewach należących do rodzajów kasztanowiec (Aesculus), klon (Acer), jesion (Fraxinus), śliwa (Prunus), dąb (Quercus) i wiąz (Ulmus)[4]. Prawdopodobnie jest gatunkiem synantropijnym[3].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2023-02-16].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-02-16].
- ↑ a b c d e Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f L. Ryvarden, R.L. Gilberson, European polypores. Part 2., „Synopsis Fungorum” (7), Mycobank, 1994, s. 394–743 [dostęp 2023-02-16].
- ↑ Występowanie na świecie Ganoderma pfeifferi (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2023-02-16].
- ↑ Aktualne stanowiska lakówki czerwonawej w POlsce [online], grzyby.pl [dostęp 2023-02-16].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.