Krzysztof Ossoliński (1587–1645)
Krzysztof Ossoliński herbu Topór (ur. 28 kwietnia 1587 w Bukowsku, zm. 24 lutego 1645 w Krakowie) – wojewoda sandomierski w latach 1638–1645, kasztelan wojnicki w latach 1636–1638, kasztelan sądecki w latach 1633–1636, podkomorzy sandomierski w latach 1619–1633, podstoli sandomierski w latach 1618–1619, starosta wolbromski[1], starosta robczycki[2], dworzanin królewski w 1607 roku, poseł królewski, dowódca oddziału przeciw Turkom i Tatarom, marszałek Trybunału Głównego Koronnego w 1644 roku[3], pisarz i tłumacz.
 Topór | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
28 kwietnia 1587 |
| Data i miejsce śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka |
Jadwiga Sienieńska (zm. ok. 1593) |
| Żona | |
| Dzieci | |
Życiorys
edytujSyn Jana Zbigniewa starosty sanockiego i Jadwigi Sienieńskiej.
Studiował w Kolegium jezuitów w Lublinie w 1596 roku, w Krakowie w 1602 roku, Würzburgu w latach 1604–1607, w Grazu w 1608 roku, w Bolonii w 1609 roku, w Padwie w 1611 roku, w Paryżu w 1612 roku[4]. Po studiach odbytych za granicą, wspólnie z bratem Maksymilianem Ossolińskim, powrócił do kraju i rozpoczął swą karierę polityczną. W 1607 r. został dworzaninem królewskim. W 1608 roku wyjechał z poleceniami królewskimi do Grazu na dwór arcyksiążąt habsburskich oraz do Florencji. Przebywał na uniwersytetach w Bolonii i Padwie. Po zakończeniu edukacji w 1614 r. wysłał go ojciec z wojskiem kwarcianym na Podole. Na początku brał udział w kilku wyprawach wojennych z rotą arkabuzerską własnego zaciągu przeciw Turkom i Tatarom. W 1618 r. został podstolim, a w 1620 r. podkomorzym sandomierskim.
Był wielokrotnym posłem na sejm, gdzie zajmował się głównie sprawami gospodarczymi – cenami, biciem monety i zaopatrzeniem w prowiant wojska. Poseł województwa sandomierskiego na sejm 1620 roku i sejm 1621 roku[5]. Poseł na sejm 1624, 1625, sejm nadzwyczajny 1626 roku, sejm 1627, 1628, sejm 1631 i 1632 roku[6]. Poseł na sejm warszawski 1626 roku z województwa sandomierskiego[7]. Poseł na sejm zwyczajny 1629 roku z województwa sandomierskiego[8]. Był elektorem Władysława IV Wazy z województwa sandomierskiego w 1632 roku[9]. W 1632 roku został deputatem do rewizji skarbu i pracował nad reformą sejmowania oraz systemu obrony państwa. Poseł na sejm konwokacyjny 1632 roku z województwa sandomierskiego[10]. Na elekcji 1632 roku kandydował na stanowisko marszałka sejmu, które przypadło jednak Jakubowi Sobieskiemu. Jako poseł na sejm koronacyjny 1633 roku wszedł w skład komisji do wojny z Moskwą i organizacji wojska[11]. W 1633 roku został kasztelanem sądeckim, a w trzy lata później wojnickim. Jako zwolennik kontrreformacji był sprawcą wypędzenia braci polskich z Rakowa, Iwanisk i Skrzelowa. W 1641 r. na sejmie warszawskim wszedł do komisji mającej zająć się zmianą postępowania sądowego i doprowadzić do skrócenia procesów.
W jego karierze na urzędach koronnych zakończonej w 1638 roku stanowiskiem wojewody sandomierskiego, dopomagał mu przyrodni brat Jerzy Ossoliński.
Po ojcu odziedziczył część majątku mieleckiego, zamienionego wkrótce z bratem Maksymilianem na majątek Iwaniska, gdzie we wsi Ujazd około 1627 roku z jego inicjatywy rozpoczęto budowę zamku Krzyżtopór, którego był fundatorem oraz pierwszym właścicielem. Koszt inwestycji wynosił około 5 milionów złotych[12].
Finansowo wspierał też zakony. Ufundował klasztor reformatów w Stopnicy. W Ujeździe koło Iwanisk i Opatowa wybudował nowy kościół. Znaczne dochody przyniosła mu wyłączność na zaopatrzenie armii Rzeczypospolitej w prowiant podczas kampanii pruskiej przeciw Szwedom w 1626 roku, w której sam brał czynny udział.
Poza dobrami otrzymanymi po ojcu, spory posag wniosły mu jego trzy żony. Po raz pierwszy ożenił się w 1615 roku z Zofią Cikowską należącą do wspólnoty braci polskich. Po jej śmierci w 1638 roku zaślubił wdowę po Mikołaju Ligęzie Zofię Krasińską. Trzecią żoną Krzysztofa była od 1642 roku Zofia Elżbieta Firlej – córka wojewody sandomierskiego Mikołaja. Potomstwo: jedyny syn Krzysztof Baldwin Ossoliński.
Miał zainteresowania artystyczne, pisał i tłumaczył.
Zmarł 24 lutego 1645 r. w Krakowie i pochowany został w tamtejszym klasztorze karmelitów bosych.
Wywód genealogiczny Krzysztofa Ossolińskiego
edytuj| Andrzej z Ossolina i Balic (zm. przed 1488 rokiem) | ||||||||||||||||
| Paweł Ossoliński (zm. 1534) | ||||||||||||||||
| Katarzyny z Prawiednik | ||||||||||||||||
| Hieronim Ossoliński (zm. 1575 lub 1576) | ||||||||||||||||
| Zbigniewa Słupecka | ||||||||||||||||
| Jan Zbigniew Ossoliński (1555-1623) | ||||||||||||||||
| Katarzyna Zborowska | ||||||||||||||||
| Krzysztof Ossoliński (1587-1645) | ||||||||||||||||
| Jadwiga Sienieńska (zm. ok. 1593) | ||||||||||||||||
Przypisy
edytuj- ↑ Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565–1795. Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 96.
- ↑ Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565–1795. Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 132.
- ↑ Herbarz polski, t. I, Lipsk 1839–1846, s. 380.
- ↑ Marcin Broniarczyk, Wykształcenie świeckich senatorów w Koronie za Władysława IV, w: Kwartalnik Historyczny, rocznik CXIX, 2012, 2, s. 291.
- ↑ Jerzy Pietrzak, Po Cecorze i podczas wojny chocimskiej. Sejmy z lat 1620 i 1621, Wrocław 1983, s. 170.
- ↑ Jan Seredyka, Parlamentarzyści drugiej połowy panowania Zygmunta III Wazy, Opole 1989, s. 96.
- ↑ Jan Kwak, Sejm warszawski 1626 roku, Opole 1985, s. 130.
- ↑ Anna Filipczak-Kocur, Sejm zywczajny z roku 1629, Warszawa-Wrocław 1979, s. 105.
- ↑ Suffragia Woiewodztw y Ziem Koronnych, y W. X. Litewskiego, Zgodnie ná Naiásnieyssego Władisława Zygmunta ... roku 1632 ... Woiewodztwo Krákowskie., s. A3.
- ↑ Włodzimierz Kaczorowski, Sejmy konwokacyjny i elekcyjny w okresie bezkrólewia 1632 r., Opole 1986, s. 365.
- ↑ Andrzej Korytko, Sejm koronacyjny Władysława IV Wazy wobec problemów na Ukrainiew: Echa Przeszłości t. XVI, Olsztyn 2015, s. 73.
- ↑ Jerzy Daniel, Kalendarz Świętokrzyski 2005. Wydawnictwo Jedność Kielce 2014, s. 237.
Linki zewnętrzne
edytuj- Historia i genealogia rodziny Ossolińskich. ossolinski.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-17)].