Komenda Rejonu Uzupełnień Hrubieszów
Komenda Rejonu Uzupełnień Hrubieszów (KRU Hrubieszów) – organ wojskowy właściwy w sprawach uzupełnień Sił Zbrojnych II Rzeczypospolitej i administracji rezerw w powierzonym mu rejonie[1].
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1921 |
| Rozformowanie |
1939 |
| Tradycje | |
| Rodowód |
PKU Hrubieszów |
| Działania zbrojne | |
| kampania wrześniowa | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Podległość | |
| Skład |
PKU typ I |
Historia komendy
edytuj15 listopada 1921 roku, po wprowadzeniu podziału kraju na dziesięć okręgów korpusów oraz wprowadzeniu pokojowej organizacji służby poborowej, na terenie Okręgu Korpusu Nr II została utworzona Powiatowa Komenda Uzupełnień Hrubieszów, która obejmowała swoją właściwością powiaty: hrubieszowski i tomaszowski. Powiat hrubieszowski został wyłączony z dotychczasowej PKU 7 pp Leg. w Chełmie, a powiat tomaszowski z PKU 9 pp Leg. w Zamościu[2][3][4][5][6].
18 listopada 1924 roku weszła w życie ustawa z dnia 23 maja 1924 roku o powszechnym obowiązku służby wojskowej[7], a 15 kwietnia 1925 roku rozporządzenie wykonawcze ministra spraw wojskowych do tejże ustawy, wydane 21 marca tego roku wspólnie z ministrami: spraw wewnętrznych, zagranicznych, sprawiedliwości, skarbu, kolei, wyznań religijnych i oświecenia publicznego, rolnictwa i dóbr państwowych oraz przemysłu i handlu[6]. Wydanie obu aktów prawnych wiązało się z przejęciem przez władze cywilne (administracji I instancji) większości zadań związanych z przygotowaniem i przeprowadzeniem poboru[8][9]. Przekazanie większości zadań władzom cywilnym umożliwiło organom służby poborowej zajęcie się wyłącznie racjonalnym rozdziałem rekruta oraz ewidencją i administracją rezerw. Do tych zadań dostosowana została organizacja wewnętrzna powiatowych komend uzupełnień i ich składy osobowe. Poszczególne komendy różniły się między sobą składem osobowym w zależności od wielkości administrowanego terenu[10].
Zadania i nowa organizacja PKU określone zostały w wydanej 27 maja 1925 roku instrukcji organizacyjnej służby poborowej na stopie pokojowej[8]. W skład PKU Hrubieszów wchodziły dwa referaty: I) referat administracji rezerw i II) referat poborowy[8]. Nowa organizacja i obsada służby poborowej na stopie pokojowej według stanów osobowych L. O. I. Szt. Gen. 3477/Org. 25 została ogłoszona 4 lutego 1926 roku. Z tą chwilą zniesione zostały stanowiska oficerów ewidencyjnych[11][12][13].
12 marca 1926 roku została ogłoszona obsada personalna Przysposobienia Wojskowego, zatwierdzona rozkazem Dep. I L. 6000/26 przez pełniącego obowiązki szefa Sztabu Generalnego gen. dyw. Edmunda Kesslera, w imieniu ministra spraw wojskowych. Zgodnie z nową organizacją pokojową Przysposobienia Wojskowego zostały zlikwidowane stanowiska oficerów instrukcyjnych przy PKU, a w ich miejsce utworzone rozkazem Oddz. I Szt. Gen. L. 7600/Org. 25 stanowiska oficerów przysposobienia wojskowego w pułkach piechoty[14].
Od 1926 roku, obok ustawy o powszechnym obowiązku służby wojskowej i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność PKU Hrubieszów normowała „Tymczasowa instrukcja służbowa dla PKU”, wprowadzona do użytku rozkazem MSWojsk. Dep. Piech. L. 100/26 Pob.[15]
W marcu 1930 roku PKU Hrubieszów była nadal podporządkowana Dowództwu Okręgu Korpusu Nr II w Lublinie i administrowała powiatami: hrubieszowskim i tomaszowskim[16]. W grudniu tego roku komenda posiadała skład osobowy typ I[15].
1 lipca 1938 roku weszła w życie nowa organizacja służby uzupełnień, zgodnie z którą dotychczasowa PKU Hrubieszów została przemianowana na Komendę Rejonu Uzupełnień Hrubieszów przy czym nazwa ta zaczęła obowiązywać 1 września 1938 roku[17], z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 roku o powszechnym obowiązku wojskowym[18]. Obok wspomnianej ustawy i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność KRU (…) normowały przepisy służbowe MSWojsk. D.D.O. L. 500/Org. Tjn. Organizacja służby uzupełnień na stopie pokojowej z 13 czerwca 1938 roku. Zgodnie z tymi przepisami komenda rejonu uzupełnień była organem wykonawczym służby uzupełnień[19].
Komendant rejonu uzupełnień w sprawach dotyczących uzupełnień Sił Zbrojnych i administracji rezerw podlegał bezpośrednio dowódcy Okręgu Korpusu Nr II, który był okręgowym organem kierowniczym służby uzupełnień. Rejon uzupełnień nie uległ zmianie i nadal obejmował powiaty: hrubieszowski i tomaszowski[1].
Obsada personalna
edytujPoniżej przedstawiono wykaz oficerów zajmujących stanowisko komendanta Powiatowej Komendy Uzupełnień i komendanta rejonu uzupełnień oraz wykaz osób funkcyjnych (oficerów i urzędników wojskowych) pełniących służbę w PKU i KRU Hrubieszów, z uwzględnieniem najważniejszych zmian organizacyjnych przeprowadzonych w latach 1926 i 1938.
| Komendanci | ||
|---|---|---|
| Stopień, imię i nazwisko | Okres pełnienia funkcji | Kolejne stanowisko (dalsze losy) |
| ppłk piech. Witold Pajewski | 1923[4] – II 1927[20] | stan spoczynku z dniem 30 IV 1927 |
| mjr piech. Oktawian Andrzejewski | do II 1929[21] | dyspozycja dowódcy OK II |
| ppłk piech. Alfred Józef Wesołowski | III 1929[22][23] – 30 XI 1935[24] | stan spoczynku |
| mjr piech. Jan Józef Kraus | XI 1935 – 1939[25] | †1940 Charków[26] |
| Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1921–1925[27][5] | |||
|---|---|---|---|
| I referent | mjr piech. Ludwik Mijakowski | ||
| mjr piech. Oktawian Andrzejewski | VIII 1925[28] – II 1926 | kierownik I referatu | |
| II referent | urzędnik wojsk. XI rangi Władysław Wojnarowicz | do 31 X 1924[29] | |
| por. kanc. Władysław Fedorko | XI 1924[30] – VIII 1925[31][32] | II referent PKU Krzemieniec | |
| por. piech. Józef Stanisz | VIII 1925[31] – II 1926 | kierownik II referatu | |
| oficer instrukcyjny | kpt. piech. Józef Zończyk Bohusz | do XII 1923 | 45 pp[33] |
| kpt. piech. Eugeniusz Józef Greszel | XII 1923[33] – IV 1924 | PKU Chełm[34] | |
| por. piech. Piotr Januszkowski | IV[34] – XI 1924[35] | referent PW w Oddziale Wyszkolenia DOK II | |
| oficer ewidencyjny na powiat hrubieszowski | por. piech. Leon Nowicki | do 16 VIII 1923 | PKU Zamość[36] |
| por. piech. Janusz Jakubowski | 30 VIII 1923[37] – VI 1924 | PKU Piotrków[38] | |
| oficer ewidencyjny na powiat tomaszowski | urzędnik wojsk. XI rangi Józef Wilkowski | od 1 VI 1923[39] | |
| por. / kpt. kanc. Juliusz Pawełek | 1 VIII 1923[40] – V 1925[41] | II referent PKU Kowel | |
| Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1926–1938[42][43][44][45][46] | |||
| kierownik I referatu administracji rezerw
i zastępca komendanta |
mjr piech. Oktawian Andrzejewski | od II 1926 | |
| mjr piech. Ryszard Korzański | III 1929[22] – III 1930 | PKU Łańcut[47][48] | |
| kpt. piech. Adam Kisielewski | III[47] – XI 1930[49] | kierownik I referatu PKU Gródek Jagielloński | |
| kpt. piech. Stanisław Patkowski | XII 1930[50] – 2 IX 1933[51] | PKU Lublin Powiat | |
| kierownik II referatu poborowego | por. piech. Józef Stanisz | II 1926 – IX 1930[52] | oddany do dyspozycji dowódcy OK II |
| kpt. piech. Józef Żołna[a] | do 1 VIII 1932 | 35 pp[56] | |
| kpt. piech. Adam Tadeusz Zamarski[57] | VIII 1932[58] – po 5 VI 1935 | Wydział Mob. Sztabu DOK II, †1940 Katyń[59] | |
| por. art. Paweł Podgórski | kierownik II referatu | ||
| referent | por. kanc. Florian Mierzwa | od II 1926, był w 1928 | |
| Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych KRU w latach 1938–1939[25][b] | |||
| kierownik I referatu ewidencji | kpt. adm. (piech.) Czesław Jan Krygier | był w III 1939 | od IX 1939 w niewoli, w Oflagu VII A Murnau[61] |
| kierownik II referatu uzupełnień | kpt. adm. (art.) Paweł Podgórski[c] | był w III 1939 | 3 pal Leg. †1940 Charków[62] |
Uwagi
edytuj- ↑ Józef Żołna ur. 23 lutego 1895 roku. Na stopień kapitana został mianowany ze starszeństwem z 1 lipca 1923 roku w korpusie oficerów piechoty. Był odznaczony Krzyżem Niepodległości (13 kwietnia 1931 roku) i Krzyżem Walecznych (dwukrotnie)[53]. W marcu 1934 roku został zwolniony z zajmowanego stanowiska w 35 pp i oddany do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr IX[54]. Z dniem 31 lipca 1934 roku został przeniesiony w stan spoczynku[55]. Był autorem „Zarysu historji wojennej 42-go pułku piechoty”.
- ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[60].
- ↑ Paweł Podgórski urodził się 28 lutego 1891 roku w Ananiewie, w Rosji, w rodzinie Eugeniusza i Natalii z Nowickich. W latach 1915–1918 służył w armii rosyjskiej, a w latach 1918–1920 w Samodzielnej Konno-Górskiej Baterii Armii Ochotniczej. Od 1920 w Wojsku Polskim. Uczestniczył w wojnie z bolszewikami w szeregach 17 pac i 214 pap. Następnie pełił służbę w 17 pap, a od 1927 roku w 1 d. pom. art. w Toruniu[62]. W czerwcu 1933 roku został przydzielony do PKU Hrubieszów w celu odbycia praktyki w służbie uzupełnień[63]. Był odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi[64].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Dz.U. z 1939 r. nr 20, poz. 131.
- ↑ Rozkaz DOGen. Kielce ↓, Nr 69 z 23 czerwca 1921 roku, zał. nr 2 do pkt 11.
- ↑ Almanach oficerski 1923/24 ↓, s. 36.
- ↑ a b Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1464.
- ↑ a b Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1332.
- ↑ a b Dz.U. z 1925 r. nr 37, poz. 252.
- ↑ Dz.U. z 1924 r. nr 61, poz. 609.
- ↑ a b c Jarno 2001 ↓, s. 169.
- ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393, autor użył sformułowania „wszystkie czynności przygotowawcze do poboru, jak również jego przeprowadzenie przeszły do władz administracyjnych”, co nie odpowiadało podziałowi kompetencji władz wojskowych i cywilnych, określonych we wspomnianych aktach prawa.
- ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393–394.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 7-20.
- ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393, wg autora stanowiska oficerów ewidencyjnych, po krótkotrwałym przydzieleniu ich do władz administracyjnych, zostały zniesione w 1925 roku.
- ↑ Jarno 2001 ↓, s. 169, autor także datuje zniesienie stanowisk oficerów ewidencyjnych na rok 1925, co stoi w sprzeczności z ogłoszoną 4 lutego 1926 roku obsadą służby poborowej na stopie pokojowej.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 1-10.
- ↑ a b Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 40 z 23 grudnia 1930 roku, poz. 471.
- ↑ Dz.U. z 1930 r. nr 31, poz. 270.
- ↑ Jarno 2001 ↓, s. 173.
- ↑ Dz.U. z 1938 r. nr 25, poz. 220.
- ↑ Historia WKU Suwałki ↓.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 5 lutego 1927 roku, s. 38, 44.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 4 z 14 lutego 1929 roku, s. 77.
- ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 12 marca 1929 roku, s. 90.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932 roku, s. 226, zatwierdzony na stanowisku komendanta.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 4 lipca 1935 roku, s. 86.
- ↑ a b Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 847.
- ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 261.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1464, 1570.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 81 z 1 sierpnia 1925, s. 448.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 103 z 2 października 1924 roku, s. 566.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 121 z 15 listopada 1924 roku, s. 677.
- ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 82 z 8 sierpnia 1925, s. 452.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 86 z 26 sierpnia 1925, s. 470, sprostowanie.
- ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 75 z 6 grudnia 1923 roku, s. 701.
- ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 42 z 29 kwietnia 1924 roku, s. 244.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 122 z 18 listopada 1924 roku, s. 683.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 58 z 6 września 1923 roku, s. 545.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 57 z 30 sierpnia 1923 roku, s. 538.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 55 z 12 czerwca 1924 roku, s. 324.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 19 z 30 marca 1923 roku, s. 226.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 52 z 29 lipca 1923 roku, s. 495.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 50 z 3 maja 1925 roku, s. 242.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 3, 9–10.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 119, 829, 833.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. XII, XIII, 513.
- ↑ Lista starszeństwa 1933 ↓, s. 8, 36.
- ↑ Lista starszeństwa 1935 ↓, s. 8, 35.
- ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 31 marca 1930 roku, s. 103.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 18 czerwca 1930 roku, s. 237, sprostowano miejsce przydziału mjr. Korzańskiego z PKU Piotrków na PKU Łańcut.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 25.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 10.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 11 kwietnia 1933 roku, s. 91.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 20 września 1930 roku, s. 292.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. XIII, 49, 513.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 30 marca 1934 roku, s. 134.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934 roku, s. 281.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 431.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 26 stycznia 1934 roku, s. 28, sprostowano imiona z „Adam” na „Adam Tadeusz”.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 417.
- ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 723.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
- ↑ Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2024-04-14].
- ↑ a b Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 423.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 28 czerwca 1933 roku, s. 136.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 310.
Bibliografia
edytuj- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1 lipca 1933. Warszawa: Przegląd Piechoty, 1933.
- Rozkazy Dowództwa Okręgu Generalnego „Kielce”. [dostęp 2018-05-08].
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty. 5 czerwca 1935. Warszawa: Dep. Piech. MSWojsk., 1935.
- Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
- Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24 zeszyt 2, dział III. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
- Witold Jarno: Okręg Korpusu Wojska Polskiego nr IV Łódź 1918-1939. Łódź: Wydawnictwo „Ibidem”, 2001. ISBN 83-88679-10-4.
- Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
- Jarosław Kowalewski: Historia Wojskowej Komendy Uzupełnień w Suwałkach. Wojskowa Komenda Uzupełnień w Suwałkach. [dostęp 2019-05-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-05-18)].
- Henryk Moczyński: Służba poborowa. W: Dziesięciolecie Odrodzenia Polskiej Siły Zbrojnej 1918–1928. Henryk Stanisław Mościcki (red.) Włodzimierz Dzwonkowski (red.) Tadeusz Bałaban (red.). Warszawa: Tadeusz Złotnicki, 1928, s. 391–394.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.