Kluki (województwo pomorskie)
Kluki (także Kluki Smołdzińskie, kaszub. Klëczi[4], słowiń. Kláhi lub też Kláčicä[5], niem. Klucken) – słowińska wieś w Polsce, w województwie pomorskim, w powiecie słupskim, w gminie Smołdzino, na Wybrzeżu Słowińskim i nad jeziorem Łebsko (obszar Słowińskiego Parku Narodowego), na wysokości 2–5 m n.p.m.[6]
| wieś | |
 Widok na zabudowania od strony południowo-wschodniej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
2-5 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2021) |
84[2] |
| Strefa numeracyjna |
59 |
| Kod pocztowy |
76-214[3] |
| Tablice rejestracyjne |
GSL |
| SIMC |
0751108 |
Położenie na mapie gminy Smołdzino  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu słupskiego  | |
 54°40′56″N 17°20′14″E/54,682222 17,337222[1]
| |
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa słupskiego.
W 2011 wieś liczyła 95 mieszkańców[7].
Nazwa
edytujPierwotna nazwa miejscowości, odnotowana w źródłach niemieckich jako Wottock, miała charakter topograficzny i odnosiła się do nazwy pobliskiego obszaru, wywodzącej się od pom. nazwy pospolitej *otok „coś, co okala, otacza, opływa”[8]. W miarę rozbudowy wsi przyjęto dla niej nową nazwę Klucken, pierwszy raz wzmiankowaną w 1789, o genezie słowiańskiej i charakterze rodowym, wyprowadzoną od słowińskiej nazwy osobowej Kluka (por. kluka „laska”)[9]. Oboczna forma nazwy, rekonstruowana w języku polskim jako *Kluczyce i poświadczona w materiale słowińskim (patrz niżej), powstała przez dodanie do nazwy pierwotnej formantu -ice[9]. Dawny Wottock zaczęto określać nazwą Kluksche Pschieston, złożoną z dwóch elementów – przymiotnika kluksch „klucki” i pom. nazwy pospolitej *přistánь (por. pol. przystań), przeniesioną do polszczyzny w formie Klukowska Przystań, obecnie nieużywaną[10].
Friedrich Lorentz odnotował formy nazwy miejscowości w lokalnych gwarach słowińskich: Klȧ̃ћĭ, Klä̀·ћĭ, Klȧ̃čicä, Klä̀·čicä wraz z nazwami mieszkańców: Klȧ̃kȯu̯n : Klȧ̃čȯu̯n : Klä̀·kȯu̯n : Klä̀·čȯu̯n, Klȧ̃kȯu̯nkă : Klȧ̃čȯu̯nkă : Klä̀·kȯu̯nkă : Klä̀·čȯu̯nkă „kluczanin, kluczanka”[5].
Rada Języka Kaszubskiego proponuje kaszubską formę nazwy Klëczi[11].
Historia
edytujZałożona w XVI w. jako wieś Otok (Wottok, Wittock). Pod koniec XVIII w. wieś rozbudowano i zmieniono nazwę na Kluki (od nazwiska pierwszych mieszkańców). Jednocześnie wieś rozbudowała się na południe, dając początek nowym osadom (dziś nieistniejącym): Kluki Ciemińskie, Kluki Żeleskie i Pawełki.
Osada rybacka z zachowaną XVIII i XIX-wieczną zabudową ryglową (szkieletową), chałupy ryglowe kryte strzechą lub gontem. W 1863 roku wybudowano prowadzącą do Kluk drogę bitą - Dzięki czemu dotychczasowo niedostępna i odizolowana wieś o charakterze słowińskim zaczęła być skuteczniej germanizowana[12]. Za wsią, przy drodze w kierunku Czołpina protestancki cmentarz słowiński założony w XVIII w., wpisany do rejestru zabytków w 1987 r. Do początku lat 70. wieś zamieszkiwała autochtoniczna ludność pochodzenia słowińskiego. Dzisiaj pozostało zaledwie kilku autochtonów.
Atrakcje turystyczne
edytuj- Skansen – Muzeum Wsi Słowińskiej, Oddział Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku,
- Platforma widokowa na jezioro Łebsko[13]. i ruchome wydmy w Czołpinie i Rąbce, w Słowińskim Parku Narodowym,
- Cykliczne imprezy folklorystyczne związane z kulturą Słowińców, między innymi odbywające się w maju "Czarne Wesele" – nawiązujące do dawnej tradycji wspólnego kopania torfu na bagnistych terenach wokół jezior Gardno i Łebsko. Pozyskiwanie torfu, który następnie wykorzystywany był w miejscowych gospodartwach słowińskich jako opał na zimę, odbywało się na zasadzie wzajemnej pomocy sąsiedzkiej, a każdy dzień pracy kończył się wspólnym posiłkiem i biesiadą u gospodarza. Okres wydobywania torfu zwany był właśnie Czarnym Weselem.
Zobacz też
edytujInne miejscowości o tej lub podobnej nazwie: Kluki, Klukowa Huta, Klukowo.
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 54333
- ↑ Polska w Liczbach [online], polskawliczbach.pl [dostęp 2023-11-21].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 485 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Friedrich Lorentz, Polskie i kaszubskie nazwy miejscowości na Pomorzu Kaszubskiem, Instytut Zachodnio-Słowiański przy Uniwersytecie Poznańskim, 1923, s. 138 (pol.).
- ↑ a b Friedrich Lorentz, Slovinzisches Wörterbuch: zweiter Teil: P-Z : Orts- und Personennamen. Nachträge, Unsichere Wörter, Sankt Petersburg: Kaiserliche Akademie der Wissenschaften, 1912, s. 1488-1489.
- ↑ Czesław Piskorski, Pomorze Zachodnie, mały przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka Warszawa, 1980, s. 157, ISBN 83-217-2292-X, OCLC 8032482.
- ↑ Ludność w miejscowościach statystycznych według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [w:] Narodowy Spis Powszechny 2011 [on-line]. Główny urząd statystyczny. [dostęp 2015-09-04].
- ↑ Witold Iwicki, Toponimia byłego powiatu słupskiego, Gdańsk: Wydawnictwo Gdańskie, 1993, s. 82.
- ↑ a b Witold Iwicki, Toponimia byłego powiatu słupskiego, Gdańsk: Wydawnictwo Gdańskie, 1993, s. 56-57.
- ↑ Witold Iwicki, Toponimia byłego powiatu słupskiego, Gdańsk: Wydawnictwo Gdańskie, 1993, s. 57.
- ↑ Felicja Baska-Borzyszkowska i inni, Polsko-kaszubski słownik nazw miejscowych, Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, 2017, s. 208, ISBN 978-83-62137-50-3.
- ↑ Alicja Świetlicka, Elżbieta Wisławska, Słownik Historyczny Miast i Wsi Województwa Słupskiego, Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich - Okręg Słupski, 1998, s. 97 (pol.).
- ↑ Platforma widokowa nad jeziorem Łebsko
Linki zewnętrzne
edytuj- Kluki. powiatslupsk.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-02-07)].
- Słupski Serwis Informacyjny. ssi.slupsk.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-28)].
- Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach
- Cmentarz w Klukach. cmentarze_slupsk.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-13)].