Wikipedia

Angola (Księga Mormona)

miasto z Księgi Mormona
Ten artykuł dotyczy nefickiego miasta. Zobacz też: inne znaczenia tej nazwy.

Angola (deseret 𐐈𐐤𐐘𐐄𐐢𐐂)[1] – w wierzeniach ruchu świętych w dniach ostatnich (mormonów) jedno z nefickich miast[1]. Informacje na jego temat zawiera Księga Mormona, jedna z części składowych Księgi Mormona. Jego umiejscowienie w kontekście wewnętrznej geografii mormońskiej świętej księgi nie jest pewne. Znane przede wszystkim ze swojej roli w końcowym okresie wojen neficko-lamanickich. Jest obiektem spekulacji mormońskich teologów, przewija się też w publikacjach krytycznych wobec tej tradycji religijnej, również w związku ze swą nazwą.

The Book of Mormon
Księga Mormona, jedno z mormońskich pism świętych i jednocześnie źródło przekazu o mieście Angola

Wymowa i pisownia nazwy

edytuj

Wymowa nazwy tego miasta wzbudzała pewne zainteresowanie mormońskich badaczy. Została ona zresztą ujęta w przewodniku po wymowie, dołączanym do każdego egzemplarza anglojęzycznej wersji Księgi Mormona od 1981[2]. Źródła wskazują generalnie niemniej na znaczną różnicę między wymową preferowaną i powszechną współcześnie a tą z wczesnego okresu kolonizacji terytorium[3][4]. Pierwotna wymowa, zwłaszcza ta stosowana przez Josepha Smitha, ma pewne znaczenie w badaniach nazw własnych występujących w Księdze Mormona, choć, na gruncie mormońskiej teologii, nie jest w nich czynnikiem decydującym. Do ustalenia wymowy używanej przez Smitha wykorzystuje się między innymi wydanie Księgi Mormona w alfabecie deseret z 1869[5].

Istnieją wszelako relacje ludzi posługujących w procesie nazywanym przez świętych w dniach ostatnich tłumaczeniem Księgi Mormona, które rzucają światło na to, jak Smith pierwotnie radził sobie z nieznanymi słowami. Hugh Nibley, powołując się na relacje skrybów Smitha, stwierdził, że nigdy nie wymawiał on takich słów, zawsze poprzestając na ich przeliterowaniu[6]. Ściśle na gruncie mormońskiej teologii nie próbuje się dociekać pierwotnej, jeredyckiej wymowy tegoż słowa, podobnie jak nie prowadzi się takowych rozważań wobec słów i nazw nefickich[7].

Również na gruncie mormońskiej teologii zauważa się inherentną problematyczność wymowy nazw i imion przynależnych do tej mormońskiej świętej księgi. Ma to wynikać z tego, że żadne z nich nie zostało przekazane Josephowi Smithowi ustnie, z wyjątkiem może imienia Moroniego, który wszak przedstawił się Smithowi w wizji. Z doktrynalnego punktu widzenia sposób, w jaki bohaterowie Księgi Mormona wypowiadali te słowa, pozostał nieznany pierwszemu mormońskiemu przywódcy[8].

Richard Hauck zauważył z kolei, że w pierwszym wydaniu Księgi Mormona (1830) występował w odniesieniu do tego miasta zapis „Angelah”[9]. Prawdopodobnie wynikało to ze sposobu zapisu tego słowa przez Olivera Cowdery’ego oraz związanej z tym pomyłki popełnionej przez osobę składającej tekst do druku[10]. Z kolei w opublikowanej z inicjatywy związanej ze Zreorganizowanym Kościołem Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich Zarahemla Research Foundation edycji Księgi Mormona (1999) użyto nazwy „Angolah”. Wydanie to, znane jako Restored Covenant Edition, opierało się na wyczerpującym przeglądzie wszystkich znanych manuskryptów i druków Księgi Mormona oraz miało na celu przywrócenie mormońskiej świętej księdze jej czystej formy[9].

Na kartach Księgi Mormona

edytuj

Na kartach Księgi Mormona pojawia się wyłącznie[11] w wersie czwartym drugiego rozdziału Księgi Mormona[12], w opisie późnych walk między Nefitami a Lamanitami, zasadniczo w 327 oraz w 328[13][14]. Jego umiejscowienie w kontekście wewnętrznej geografii mormońskiej świętej księgi nie jest pewne. Wskazuje się, iż mogło leżeć na północy ziemi zarahemlskiej, z zastrzeżeniem, że nie można tego obecnie bliżej ustalić[11]. Przypuszcza się, że miało duże znaczenie strategiczne. Dowodzone przez Mormona wojska nefickie poświęciły znaczące środki na jego obronę przed oddziałami lamanickimi[15]. Wszelkie starania tego typu okazały się wszakże nieskuteczne, Lamanici bowiem ostatecznie mieli zająć ów ośrodek[14][16].

W mormońskiej teologii oraz w badaniach nad Księgą Mormona

edytuj

Istnienie Angoli nie znalazło potwierdzenia w źródłach zewnętrznych[17]. Językoznawcy związani z Kościołem Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich rozważali etymologię nazwy tego miasta. Wywodzili ją z języka hebrajskiego, wskazywali jednakże na możliwość greckiego jej pochodzenia. Nie ma żadnego związku z Angolą, za życia Josepha Smitha portugalską kolonią na zachodnim wybrzeżu Afryki. Pierwszy mormoński przywódca najprawdopodobniej nigdy nie słyszał o tym terytorium. Miasta czy osady w dziewiętnastowiecznych Stanach Zjednoczonych określane w ten sam sposób pochodzą z okresu późniejszego niż Księga Mormona, po raz pierwszy opublikowana w 1830[1]. Sama Angola została utworzona w 1873[18]. Te argumenty były niemniej podważane przez badaczy niezwiązanych z mormonizmem, czyniąc Angolę jednym z punktów wyjścia do wszechstronnej krytyki tej tradycji religijnej[19].

W mormońskiej kulturze

edytuj

Niezależnie od spekulacji etymologicznych i teologicznych znalazło miejsce w mormońskiej kulturze. Pojawia się choćby w publikowanych przez Kościół materiałach o charakterze rozrywkowym i edukacyjnym, między innymi w magazynie Friend z października 1992[20].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c Brigham Young University: ANGOLA. [w:] Book of Mormon Onomasticon [on-line]. byu.edu. [dostęp 2021-05-22]. (ang.).
  2. ↑ Woodger 2000 ↓, s. 57.
  3. ↑ Huchel 2000 ↓, s. 59.
  4. ↑ Spendlove 2015 ↓, s. 51.
  5. ↑ Huchel 2000 ↓, s. 58.
  6. ↑ Woodger 2000 ↓, s. 53.
  7. ↑ Woodger 2000 ↓, s. 56.
  8. ↑ Wilcox 2019 ↓, s. 114.
  9. ↑ a b Alan C. Miner: Mormon 2. [w:] Step-by-Step Through the Book of Mormon [on-line]. stepbystep.alancminer.com. [dostęp 2021-09-09]. (ang.).
  10. ↑ Brigham Young University: Angola / Angolah Variant. [w:] Book of Mormon Onomasticon [on-line]. byu.edu. [dostęp 2021-09-09]. (ang.).
  11. ↑ a b Paul Nolan Hyde: A Comprehensive Commentary of the Book of Mormon. Orem: Parrish Press, 2015, s. 19.
  12. ↑ George Reynolds: A Complete Concordance to the Book of Mormon. Salt Lake City: Deseret Book, 1900, s. 39.
  13. ↑ The Structure of the Book of Mormon, [w:] Dennis L. Largey (red.), The Book of Mormon Reference Companion [e-book], Salt Lake City: Deseret Book, 2003, lokalizacja 783, ISBN 978-1-60908-763-0.
  14. ↑ a b George Reynolds: A Dictionary of the Book of Mormon, Comprising Its Biographical, Geographical and Other Proper Names. Salt Lake City: Joseph Hyrum Perry, 1891, s. 80.
  15. ↑ The Structure of the Book of Mormon, [w:] Dennis L. Largey (red.), The Book of Mormon Reference Companion [e-book], Salt Lake City: Deseret Book, 2003, lokalizacja 783-784, ISBN 978-1-60908-763-0.
  16. ↑ The Structure of the Book of Mormon, [w:] Dennis L. Largey (red.), The Book of Mormon Reference Companion [e-book], Salt Lake City: Deseret Book, 2003, lokalizacja 784, ISBN 978-1-60908-763-0.
  17. ↑ Robert Herbert Holden: Mormon Handbook. Caldwell, Idaho: General Management LLC, 2010-2011, s. 62. ISBN 978-1257959044.
  18. ↑ Norwood 1989 ↓, s. 85.
  19. ↑ Phil Hart: The Book of Imaginary Indians: Ancient Traditions and Modern Caricatures in the White Man's Quest for Meaning. Lincoln: iUniverse, Inc., 2008, s. 8. ISBN 978-0595435036.
  20. ↑ Janet Kruckenberg: Book of Mormon Cities. [w:] Friend [on-line]. churchofjesuschrist.org, October 1992. [dostęp 2021-09-13]. (ang.).

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Angola_(Księga_Mormona)&oldid=73818055”