Zygmunt Sawicki (1910–1995)
Zygmunt Sawicki vel Jan Szymańczyk pseud.: Dżyn, Krzemień, Samulik (ur. 10 marca 1910 w Żukowie, zm. 14 lutego 1995 w Krakowie[1]) – oficer Wojska Polskiego II RP, Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii i Armii Krajowej, kapitan obserwator służby stałej, cichociemny, kawaler Krzyża Srebrnego Orderu Wojennego Virtuti Militari.
 kapitan obserwator
| |
| Data i miejsce urodzenia |
10 marca 1910 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
14 lutego 1995 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1931–1945 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki |
2 pułk lotniczy |
| Stanowiska |
dowódca plutonu |
| Główne wojny i bitwy | |
| Późniejsza praca |
główny księgowy, rolnik, ładowacz |
| Odznaczenia | |
      
| |
.svg){kind=small}
Życiorys
edytujUrodził się w rodzinie Aleksandra, rolnika, i Pauliny z Żołędowskich[2]. Po ukończeniu czteroletniej szkoły powszechnej w Siodle kontynuował naukę w gimnazjum w Siedlcach, gdzie w 1930 roku zdał maturę. Zdał na Wydział Prawa Uniwersytetu Warszawskiego, jednak po 1 roku przeniósł się do Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie, po czym uczył się w Szkole Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie. 4 sierpnia 1934 roku Prezydent RP Ignacy Mościcki mianował go podporucznikiem ze starszeństwem z 15 sierpnia 1934 roku i 46. lokatą w korpusie oficerów aeronautyki, a Minister Spraw Wojskowych wcielił do 2 pułku lotniczego w Krakowie[3]. W pułku został przydzielony do 24 eskadry rozpoznawczej. Na stopień porucznika został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1938 roku i 82. lokatą w korpusie oficerów lotnictwa, grupa liniowa[4]. W marcu 1939 roku pełnił służbę w dywizjonie szkolnym 2 plot. na stanowisku dowódcy plutonu łączności eskadry szkolnej[5].
We wrześniu 1939 roku był ewakuowany na południowy wschód. Przekroczył granicę polsko-rumuńską 17 września 1939 roku. W styczniu dotarł do Francji, gdzie służył w Ośrodku Polskich Sił Powietrznych w Lyonie. W czerwcu 1940 roku był ewakuowany do Wielkiej Brytanii, gdzie dostał przydział do Centrum Wyszkolenia Lotnictwa w Blackpool, gdzie w okresie od 10 września 1940 roku do 26 lutego 1942 roku pełnił funkcję oficera łączności w 309 dywizjonie rozpoznawczym. Uczestniczył również w lotach bojowych. 1 marca 1943 roku został mianowany na stopień kapitana.
Zgłosił się do służby w kraju. Po przeszkoleniu w zakresie łączności radiowej dla lotnictwa został zaprzysiężony 4 marca 1943 roku w Oddziale VI sztabu Naczelnego Wodza i przeniesiony do Głównej Bazy Przerzutowej w Brindisi we Włoszech. W nocy z 3 na 4 kwietnia 1944 roku został zrzucony do kraju w ramach akcji „Weller 5” dowodzonej przez kpt. naw. Antoniego Freyera (zrzut na placówkę odbiorczą „Pierzyna” 10 km na południowy zachód od Mińska Mazowieckiego, w lasach pod Wiązowną). Po aklimatyzacji w Warszawie dostał przydział do Wydziału Lotnictwa Oddziału III Operacyjnego sztabu Komendy Głównej AK na stanowisko kierownika referatu łączności lotniczej.
W powstaniu warszawskim od 2 sierpnia był w II rzucie KG AK. Od 7 sierpnia był szefem łączności Grupy Warszawa Północ – Wachnowskiego operującej na Starym Mieście. Zorganizował łączność telefoniczną między poszczególnymi zgrupowaniami i punktami obserwacyjnymi oraz punkt podsłuchowy w budynku PAST-y. W czasie walk był ranny 15 sierpnia[6] albo 24 sierpnia[7], kanałami dostał się do Śródmieścia, gdzie był leczony. Po kapitulacji powstania wyszedł z ludnością cywilną. Dotarł do Częstochowy. Został mianowany kierownikiem referatu łączności lotniczej w Wydziale Lotnictwa KG AK.
Po zajęciu Polski przez Armię Czerwoną „zaszył się” w leśnictwie w Rędzinach, gdzie pracował jako główny księgowy. Później prowadził sklep papierniczy i spożywczy w Wałbrzychu. Od 1946 roku pracował na roli w Cieszowie. Od 1948 roku pracował jako główny księgowy w spółdzielni produkcyjnej w Starych Bogaczowicach, był tam wtedy również przewodniczącym Gminnej Rady Narodowej i prezesem Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”. W latach 50. pracował również jako ładowacz w kopalni Thorez w Wałbrzychu. Od 1 stycznia 1959 roku był zastępcą dyrektora ds. technicznych w Miejskim Przedsiębiorstwie Oczyszczania Miasta w Wałbrzychu. Przeszedł na rentę w 1973 roku. W latach 1962–1970 był instruktorem obrony przeciwlotniczej, a w latach 1973–1977 – członkiem aeroklubu. Zmarł 14 lutego 1995. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym przy ul. Prandoty w Krakowie[8].
W 1939 roku ożenił się z Kazimierą Drobniak (ur. w 1919 roku), z którą miał dwóch synów: Stefana (ur. w 1945 roku) i Zbigniewa (ur. w 1950 roku).
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari – 28 sierpnia 1944 roku, za szczególne męstwo w powstaniu warszawskim
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Walecznych – 21 sierpnia 1944 roku.
- Medal Lotniczy – czterokrotnie
- Medal za Warszawę 1939–1945[9]
- Warszawski Krzyż Powstańczy[9]
- Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939”[9]
Przypisy
edytuj- ↑ Niebieska Eskadra
- ↑ Zygmunt Sawicki. 1944.pl. [dostęp 2019-03-08]. (pol.).
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 12 z 15 sierpnia 1934 roku, s. 216, 225.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 218.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 777.
- ↑ Tucholski 1984b ↓, s. 183.
- ↑ Tochman 1994 ↓, s. 118.
- ↑ Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. Internetowy lokalizator grobów. Zygmunt Sawicki. rakowice.eu. [dostęp 2018-12-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-27)].
- ↑ a b c Sawicki, Zygmunt "Dżyn" - TracesOfWar.com [online], www.tracesofwar.com [dostęp 2022-05-21].
Bibliografia
edytuj- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
- Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 1 rok = 1994. Oleśnica: Firma „Kasperowicz – Meble”, s. 118–119. ISBN 83-902499-0-1.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 403. ISBN 83-211-0537-8.
- Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, 1984, s. 182–183.