Zygmunt Platonoff-Plater
Zygmunt Antoni Józef Platonoff–Plater (ur. 30 kwietnia 1893 w Porębie, pow. pułtuski[1], zm. 13 lub 14 kwietnia[2] 1940 w Katyniu) – podpułkownik dyplomowany kawalerii Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej[3].
mjr dypl. I pułku szwoleżerów Zygmunt Platonoff-Plater (zdjęcie z 1931 r. pochodzi z archiwum rodzinnego, rekonstrukcja Piotr Jeczeń) | |
podpułkownik dyplomowany kawalerii | |
Data i miejsce urodzenia |
30 kwietnia 1893 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
13 lub 14 kwietnia 1940 |
Przebieg służby | |
Lata służby |
1914–1940 |
Siły zbrojne | |
Formacja | |
Jednostki |
Pierwsza Kompania Kadrowa, |
Stanowiska |
zastępca dowódcy pułku |
Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa, |
Odznaczenia | |
|
Życiorys
edytujSyn Józefa i Jadwigi z Witowskich[1]. Absolwent Gimnazjum Mariana Rychłowskiego w Warszawie (1914)[4]. Już w czwartej klasie tej szkoły związał się z „Zarzewiem”[5]. W 1913 wstąpił do Polskich Drużyn Strzeleckich[6]. W lipcu 1914 uczestniczył w letnim kursie PDS w Sączu, skąd przybył do Krakowa i został wcielony jako sekcyjny[7] do 2 plutonu Pierwszej Kompanii Kadrowej[6]. Pod koniec 1915 został przeniesiony do 1 pułku ułanów. 31 marca 1917 ukończył z wynikiem dostatecznym sześciotygodniowy kawaleryjski kurs oficerski. Posiadał wówczas stopień starszego ułana. Latem tego roku, po kryzysie przysięgowym został internowany w Szczypiornie. Po zwolnieniu z obozu działał w Polskiej Organizacji Wojskowej.
Z dniem 15 listopada 1918 został przyjęty do Wojska Polskiego z przydziałem do 1 Brygady Kawalerii. Następnie przeniesiony[8] do 1 pułku szwoleżerów, w którego szeregach walczył w wojnie polsko-bolszewickiej. 19 stycznia 1921 zweryfikowany w stopniu porucznika kawalerii ze starszeństwem z dniem 1 kwietnia 1920 roku[9], w dniu 1 kwietnia 1923 awansowany do stopnia rotmistrza ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 i 38 lokatą[10][11]. W 1924 był dowódcą 1 szwadronu 1 pszw[12]. W końcu 1925 roku przydzielono go do 2 Dywizji Kawalerii w Warszawie, objął funkcję pierwszego oficera sztabu[13]. Został zwycięzcą Rajdu 2 Dywizji Kawalerii, który odbył się w dniach 14–26 września 1926[14]. 2 listopada po zdaniu egzaminów wstępnych został skierowany na Kurs Normalny 1927/1929 do Wyższej Szkoły Wojennej[15], a po jej ukończeniu w 1929 przydzielony do Departamentu Kawalerii MSWojsk. na etat kierownika referatu[1]. 1 stycznia 1931 został awansowany do stopnia majora ze starszeństwem z dniem awansu i 20 lokatą[16]. 8 kwietnia 1931 został skierowany na trzytygodniowy kurs broni pancernych dla oficerów sztabowych i dyplomowanych w Centrum Wyszkolenia Broni Pancernych[17]. W 1932 roku został przeniesiony do Generalnego Inspektoratu Sił Zbrojnych[18], jego oddziałem macierzystym pozostawał 1 pułk szwoleżerów[19]. W latach 1937–1939 pełnił funkcję zastępcy dowódcy 3 Pułku Szwoleżerów Mazowieckich w Suwałkach[20]. Zawodnik Sekcji Jeździeckiej Wojskowego Klubu Sportowego „Legia” w Warszawie[21]. Na stopień podpułkownika został mianowany ze starszeństwem z dniem 19 marca 1939 i 6. lokatą w korpusie kawalerii[22]. Wiosną 1939 został przydzielony do Oddziału IV Sztabu Głównego, w którym zajmował się sprawami związanymi z zadaniami wojennymi dowódcy Okręgu Korpusu Nr I, jako delegata kwatermistrza Naczelnego Wodza na wypadek „Z”. W trzeciej dekadzie sierpnia 1939 został przydzielony na stanowisko delegata kwatermistrza Dowództwa Okręgu Korpusu Nr I na stację rozdzielczą.
Po agresji ZSRR na Polskę 17 września 1939 został wzięty do niewoli. Według stanu z 20 i 28 października był jeńcem obozu w Putywlu. Zgodnie z aktami osobowymi z obozu putywlskiego w czasie kampanii wrześniowej miał być w sztabie Okręgu Korpusu Nr III. W listopadzie 1939 został przeniesiony do Kozielska. Między 11 a 12 kwietnia 1940 przekazany do dyspozycji naczelnika smoleńskiego obwodu NKWD[2] – lista wywózkowa 025/1 poz 41, nr akt 912[23] z 9.04.1940[2]. Został zamordowany 13 a 14 kwietnia 1940 przez NKWD w lesie katyńskim[2]. Podczas ekshumacji prowadzonej przez Niemców w 1943 wpis w księdze czynności pod datą 08.05.1943[24] figuruje na liście AM-209-1570 jako nierozpoznany podpułkownik i Komisji Technicznej PCK GARF-53-01570 – jako nierozpoznany podpułkownik, prawdopodobnie Płatonof Władysław. Przy szczątkach w mundurze podpułkownika znaleziono przepustkę ze Złoczowa do Łowicza z dnia 24.09.1939 w języku rosyjskim, rożne adresy, złoty sygnet z szafirem, kartki, fotografię[25][26][27].
W Archiwum Robla znajduje się: kalendarzyk znaleziony przy zwłokach kapitana Józefa Trepiaka, w którym Platonoff został wymieniony pod datą 11.04.1940 jako jeden z oficerów wywiezionych tego dnia z obozu (pakiet 0867-06).
Znajduje się na liście ofiar opublikowanej w „Gońcu Krakowskim” nr 89 „Nowym Kurierze Warszawskim” nr 127[28] i „Nowym Czasie”[29]
Krewni w 1946 i 1990 poszukiwali informacji przez Biuro Informacji i Badań Polskiego Czerwonego Krzyża w Warszawie.
W Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu znajduje się ubiór Zygmunta Platonoffa-Platera 3 pułku szwoleżerów złożony z: kurtki mundurowej wz. 1936, prod. M.Goldberg, spodni wieczorowych – szaserów, pasa salonowego wz. 1928, rapci salonowych wz. 1928, trzewików-sztybletów, zbioru odznaczeń – 13 szt.[30]
Życie prywatne
edytujŻonaty z Irena Leonią Dunin-Łabęcką. W 1935 mieszkał przy ul. Agrykola 3 w Warszawie[31].
Był doskonałym jeźdźcem, o czym świadczą liczne nagrody w konkursach hippicznych[32][33][34], i tancerzem[35].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Niepodległości (12 maja 1931)[36][37]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1936)[38][39]
- Krzyż Walecznych (czterokrotnie)[40][41]
- Srebrny Krzyż Zasługi (7 grudnia 1927)[42][43][13]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[40]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[40]
- Odznaka Pamiątkowa „Pierwszej Kadrowej”[44]
- Odznaka Sztabu Generalnego
- Odznaka Pamiątkowa Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych
- Odznaka honorowa „Za walkę o szkołę polską”
- Medal Zwycięstwa („Médaille Interalliée”)[40]
- Medal 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej (Łotwa)[45]
Upamiętnienie
edytuj- Minister obrony narodowej Aleksander Szczygło decyzją Nr 439/MON z 5 października 2007 awansował go pośmiertnie na stopnień pułkownika. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (nr 14384) – zbiorowe, pośmiertne odznaczenie żołnierzy polskich zamordowanych w Katyniu i innych nieznanych miejscach kaźni, nadane przez prezydenta RP na uchodźstwie profesora Stanisława Ostrowskiego (11 listopada 1976).
- Krzyż Kampanii Wrześniowej – zbiorowe, pośmiertne odznaczenie pamiątkowe wszystkich ofiar zbrodni katyńskiej (1 stycznia 1986)
- Dęby Pamięci zasadzone przez Zespół Szkół im Jana Pawła II w Kleosinie, certyfikat 228/212/WE/2008[46] i Zespół Szkół Ekonomiczno-Rolniczych w Słubicach[47].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c Kiński i inni, Katyń, Księga Cmentarna, 2000, s. 489 .
- ↑ a b c d УБИТЫ В КАТЫНИ, Москва Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья» 2015, s. 594.
- ↑ Jędrzej Tucholski , Mord w Katyniu, 1991, s. 193 .
- ↑ Wojciech Rylski: Absolwenci Reytana 1914, nr 23. wne.uw.edu.pl. [dostęp 2020-08-15].
- ↑ Tadeusz Dybczyński , Wspomnienia z moich prac konspiracyjnych w latach 1899–1913, „Niepodległość” (T. VIII, z. 1 (18)), Warszawa 1933, s. 366 .
- ↑ a b Oleandry, Lista imienna Pierwszej Kompanii Kadrowej (stan 6 VIII 1914 r.) [online], jpilsudski.org [dostęp 2019-10-13] (pol.).
- ↑ „Polska Zbrojna” (R.17, nr 215), 6 sierpnia 1938, s. 3 .
- ↑ „Dziennik Rozkazów Wojskowych” (R.2, nr 32), 22 marca 1919, s. 807, 820 .
- ↑ „Dziennik Personalny” (R.2, nr 4), 29 stycznia 1921, s. 138 .
- ↑ Rocznik Oficerski, Warszawa 1924, s. 604 .
- ↑ „Dziennik Personalny” (R.5, nr 32), 2 kwietnia 1924, s. 174 .
- ↑ „Polska Zbrojna” (R.4, nr 85), 26 marca 1924, s. 2 .
- ↑ a b „Żołnierz Polski” (R.10, nr 1), 1 stycznia 1928, s. 14 .
- ↑ Jaroszewicz, Raid 2 dywizji kawalerji, „Przegląd Kawaleryjski” (Nr 5 (15)), 1926, s. 70 .
- ↑ „Dziennik Personalny” (R.8, nr 25), 31 października 1927, s. 312 .
- ↑ „Dziennik Personalny” (R.11, nr 16), 3 grudnia 1930, s. 330 .
- ↑ „Dziennik Personalny” (R.12, nr 5), 3 sierpnia 1931, s. 252 .
- ↑ „Dziennik Personalny” (R.13, nr 6), 23 marca 1932, s. 235 .
- ↑ Rocznik Oficerski, Warszawa 1932, s. 146, 420 .
- ↑ Władysław Lewandowski , Zarys historii 201 pułku szwoleżerów - 3 pułku szwoleżerów mazowieckich im. płk. Jana Kozietulskiego, lipiec 1920 - 23 sierpnia 1939, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Historia” (21 (167)), 1983, s. 113 .
- ↑ Katyńska hekatomba [online], Historia ze starej fotografii, 31 marca 2018 [dostęp 2019-10-13] (pol.).
- ↑ Rybka R. , Stepan K. , Rocznik oficerski 1939, Kraków 2006, s. 129 .
- ↑ J. Tucholski , op cit, s. 648 .
- ↑ Auswaertiges Amt – Amtliches Material Zum Massenmord Von Katyn, Berlin 1943, s. 199.
- ↑ Listy katyńskie w zasobie Archiwum Państwowego w Lublinie – Archiwum Państwowe w Lublinie [online] [dostęp 2019-10-12] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-07] (pol.).
- ↑ The Katyn Forest Massacre, Washington 1952, s. 134
- ↑ Auswaertiges Amt – Amtliches Material Zum Massenmord Von Katyn, Berlin 1943, s. 209
- ↑ „Nowy Kurier Warszawski” (R. 5, nr 127), 30 maja 1943, s. 2 .
- ↑ „Nowy Czas”, 28 maja 1943, s. 1 .
- ↑ Gminny Program Opieki nad Zabytkami dla Miasta Kołobrzeg na lata 2016–2019. e-dziennik.szczecin.uw.gov.pl. [dostęp 2021-04-18].
- ↑ Komunikat nr 3, „Komunikat SUWoSP” (nr 3), Stowarzyszenie Uczestników Walki o Szkołę Polską, 1935, s. 4 .
- ↑ „Kurjer Warszawski” (R.106, nr 262), 23 września 1926, s. 6 .
- ↑ „Stajon” (R.2, nr 25), 19 czerwca 1924, s. 14 .
- ↑ „Polska Zbrojna” (R.4, nr 160), 13 czerwca 1924, s. 5 .
- ↑ „Polska Zbrojna” (R.2 , nr 324), 28 listopada 1922, s. 7 .
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 111, poz. 163 „za pracę w dziele odzyskania Niepodległości”.
- ↑ „Gazeta Polska” (R.3, nr 130), 13 maja 1931, s. 4 .
- ↑ M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 468 „za zasługi w służbie wojskowej”.
- ↑ „Dziennik Personalny” (R.17, nr 2), 11 listopada 1936, s. 18 .
- ↑ a b c d Muzeum Katyńskie - Szczegóły [online], www.muzeumkatynskie.pl [dostęp 2019-10-12] .
- ↑ Rocznik Oficerski, Warszawa 1923, s. 595, .
- ↑ M.P. z 1927 r. nr 283, poz. 778 „za zasługi około rozwoju sportu konnego w wojsku”.
- ↑ Jerzy Dziewirski , Katyń oskarża, „Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego” (7), 1993, s. 315 .
- ↑ Stefan Pomarański , Z historycznych dni lipca i sierpnia 1914, Warszawa 1936, s. 65 .
- ↑ „Dziennik Personalny” (R.11, nr 12), 28 czerwca 1930, s. 260 .
- ↑ Bohaterowie. Katyń… ocalić od zapomnienia, strona 393 [online], katyn-pamietam.pl [dostęp 2019-10-13] [zarchiwizowane z adresu 2020-07-01] (pol.).
- ↑ Młodzi słubiczanie pamiętają o historii [online], www.slubice24.pl, 2 grudnia 2008 [dostęp 2019-10-13] .
Bibliografia
edytuj- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych
- Rocznik Oficerski 1923, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1923.
- Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1924.
- Rocznik Oficerski 1928, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1928.
- Rocznik Oficerski 1932, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1932.
- The Katyn Forest Massacre: hearings before the Select Committee to Conduct an Investigation of the Facts, Evidence and Circumstances of the Katyn Forest Massacre, Eighty-second Congress, first[-second] session, on investigation of the murder of thousands of Polish officers in the Katyn Forest near Smolensk, Russia, Washington 1952.
- Jędrzej Tucholski: Mord w Katyniu. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991. ISBN 83-211-1408-3.
- Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- УБИТЫ В КАТЫНИ, Москва Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья» 2015, ISBN 978-5-78700-123-5.