Zygmunt Jan Grabowski
Zygmunt Jan Władysław Grabowski (ur. 10 lutego 1898 w Korczynie, zm. wiosną 1940 w Katyniu) – porucznik artylerii Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej[1].
 porucznik artylerii
| |
| Data i miejsce urodzenia |
10 lutego 1898 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
ok. 1916–1940 |
| Siły zbrojne | |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
 
| |
.png){kind=small}
Życiorys
edytujSyn Władysława i Antoniny z Marischlerów[2]. Uczestniczył w I wojnie światowej w szeregach austro-węgierskiej armii. W 1918 zgłosił się na ochotnika do formującego się Wojska Polskiego[2]. Następnie walczył w obronie polskości Lwowa[2]. W okresie międzywojennym (do 1934) służył w jednostkach artylerii WP. Po ukończeniu kursu intendentów w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie od października 1934 pracował w Składnicy Materiałów Intendentury nr 9[1].
W czasie kampanii wrześniowej 1939, po agresji ZSRR na Polskę, w nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej. Od 19 października 1939 przetrzymywany w obozie juchnowskim[3], a w listopadzie przeniesiony do obozu jenieckiego w Kozielsku[3]. Między 19 a 21 kwietnia 1940 przekazany do dyspozycji naczelnika smoleńskiego obwodu NKWD[3] – lista wywózkowa 035/4 z 16 kwietnia 1940[2][3]. Między 20 a 22 kwietnia 1940[3] został zamordowany w lesie katyńskim przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Ofiary tej zbrodni grzebano w bezimiennych mogiłach zbiorowych, gdzie od 28 lipca 2000 mieści się oficjalnie Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu[4][5]. W miejscu tym prowadzone były ekshumacje i prace archeologiczne[6][7]. W 1943 jego ciało zostało zidentyfikowane w toku ekshumacji nadzorowanych przez Niemców[8] pod numerem 3938[9][10][2] (raport dzienny z 4 czerwca 1943[3]), a przy zwłokach znaleziono: legit. ofic.[11]. Figuruje na liście Komisji Technicznej PCK pod numerem 03938[12].
Życie prywatne
edytujMieszkał w Warszawie[3], był żonaty z Marią z Zarańskich[1].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Medal Niepodległości (9 listopada 1933)[13]
- Srebrny Krzyż Zasługi[2]
Upamiętnienie
edytuj
5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień kapitana[14][15][16]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[17][18][19].
13 kwietnia 2016, w ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia”, w ogrodzie Pałacu Prezydenckiego został zasadzony Dąb Pamięci poświęcony wszystkim Ofiarom Zbrodni Katyńskiej, certyfikat z numerem 1[20][21][22].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Tarczyński i in. 2000 ↓, s. 263.
- ↑ a b c d e f Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 183.
- ↑ a b c d e f g Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 278.
- ↑ 20 lat temu otwarto Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu - Redakcja Polska - polskieradio.pl [online], polskieradio.pl [dostęp 2024-06-27] (pol.).
- ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. LIII.
- ↑ Historia Zbrodni Katynskiej [online] [dostęp 2024-12-10] (pol.).
- ↑ Pierwsze ekshumacje w Katyniu. "Wszystko było przesiąknięte zapachem śmierci" - Historia [online], www.polskieradio.pl [dostęp 2025-01-04] (pol.).
- ↑ Instytut Pamięci Narodowej - Kraków, Niemcy w Katyniu w 1943 roku, „Instytut Pamięci Narodowej - Kraków” [dostęp 2025-01-14] [zarchiwizowane z adresu 2024-12-06].
- ↑ Auswärtiges Amt, „Amtliches Material zum Massenmord von Katyn“, 1943, s. 268 [dostęp 2025-01-17] (niem.).
- ↑ Katyń według źródeł niemieckich – 1943 r.. stankiewicze.com. [dostęp 2025-01-17].
- ↑ Lista imienna zaginionych w ZSRR polskich jeńców wojennych z obozów Kozielsk - Ostaszków - Starobielsk, „Orzeł Biały. Polska walcząca o wolność.” (46 (332)), pbc.uw.edu.pl, 13 listopada 1948, s. 4 [dostęp 2025-01-17] (pol.).
- ↑ Mariusz Olczak (red.), Katyń. Listy ekshumacyjne i dokumenty Zarządu Głównego Polskiego Czerwonego Krzyża 1943–1944., koszalin.ap.gov.pl, s. 317, ISBN 83-89986-91-4 [dostęp 2025-01-17] (pol.).
- ↑ M.P. z 1933 r. nr 258, poz. 276 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 84 [dostęp 2025-01-17] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Zbrodnia katyńska, miedzy prawdą i kłamstwem [online], edukacja.ipn.gov.pl, 2008, s. 215 [dostęp 2024-09-17] (pol.).
- ↑ Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 2024-08-26] (pol.).
- ↑ Harmonogram odczytywania nazwisk osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie [online], policja.pl, s. 1-4 [dostęp 2024-08-28] (pol.).
- ↑ „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2023-09-15].
- ↑ Dąb pamięci w ogrodach Pałacu Prezydeckiego - Polska Prowincja Zakonu Pijarów [online], pijarzy.pl [dostęp 2024-12-27].
- ↑ Katyń… Ocalić od zapomnienia. [online], katyn-pamietam.pl [dostęp 2024-12-27].
- ↑ Obchody Dnia Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej [online], dzieje.pl [dostęp 2024-12-27].
Bibliografia
edytuj- Marek Tarczyński i inni, Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu, Warszawa: Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2000, ISBN 83-905590-7-2 [dostęp 2016-04-20] [zarchiwizowane z adresu 2012-12-01].
- Убиты в Катыни. Księga pamięci polskich jeńców wojennych – więźniów obozu NKWD w Kozielsku, rozstrzelanych decyzją Biura Politycznego Komitetu Centralnego Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (b) z 5 marca 1940 roku. Лариса Еремина (red.). Moskwa: Stowarzyszenie Memoriał, 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.