Zygmunt Gromnicki
Zygmunt Włodzimierz Gromnicki vel Stanisław Szymański pseud.: „Gula”, „Grom”, „Alecki”, „Gromowski”, „Konduktor” (ur. 2 maja 1911 w Kołomyi, zm. 18 sierpnia 1994 w Szczecinie) – oficer Wojska Polskiego, uczestnik Powstania Warszawskiego, cichociemny, kapitan Sił Zbrojnych PRL. Zwykły Znak Spadochronowy nr 3247, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1455[1][2].
 kapitan artylerii
| |
| Data i miejsce urodzenia |
2 maja 1911 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
18 sierpnia 1994 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1939–1945 |
| Siły zbrojne |
|
| Jednostki |
11 Karpacki Pułk Artylerii Lekkiej, |
| Stanowiska |
dowódca plutonu, dowódca baterii, oficer sieci wywiadu |
| Główne wojny i bitwy | |
| Późniejsza praca |
kierownik wydziału kontroli, zastępca dyrektora ds. technicznych, naczelnik wydziału produkcji pomocniczej |
| Odznaczenia | |
  
| |
Życiorys
edytujOd 1926 uczył się w III Państwowym Gimnazjum im. Stanisława Staszica w Stanisławowie, w 1931 zdał egzamin dojrzałości. Od 11 sierpnia 1931 w Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim, po jej ukończeniu od 30 czerwca 1932 praktyka w 11 Karpackim Pułku Artylerii Polowej (Lekkiej) we Włodzimierzu Wołyńskim 11 Karpackiej Dywizji Piechoty. 12 września 1932 przeniesiony do rezerwy[2].
Od 1932 podjął pracą jako sekretarz w gimnazjum, które ukończył. W 1937 roku rozpoczął studia na Wydziale Budowlanym Politechniki Lwowskiej, jednak po roku nie kontynuował nauki. Awansowany na stopień podporucznika ze starszeństwem od 1 stycznia 1934[2].
W kampanii wrześniowej walczył jako dowódca plutonu, następnie dowódca baterii 11 Karpackiego Pułku Artylerii Lekkiej 11 Karpackiej Dywizji Piechoty. 17 września 1939, po przekroczeniu granicy polsko-węgierskiej został internowany. Uciekł, 7 grudnia 1939 dotarł do Francji gdzie wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych. Przydzielony do 3 baterii 1 Wileńskiego pułku artylerii lekkiej 1 Dywizji Grenadierów. Uczestnik kampanii francuskiej, m.in. w walkach w Lotaryngii oraz w rejonie Lagarde nad kanałem Marna – Ren. Po rozwiązaniu dywizji 21 czerwca 1940, dotarł do nieokupowanej części Francji, następnie do Afryki Północnej. Od 13 grudnia 1941 do października 1942 jako oficer łącznikowy polskiej Misji Morskiej w Gibraltarze. Rozpracowywał tereny potencjalnej inwazji, podróżował jako kurier do Marsylii, stamtąd do Oranu, do Nicei, stamtąd do Algieru. 23 grudnia 1940 odznaczony Krzyżem Walecznych. 19 listopada 1942 odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami. Od 28 listopada1942 w Wielkiej Brytanii, wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych, przydzielony do Marynarki Wojennej[2].
Zgłosił się do służby w kraju. Przeszkolony ze specjalnością w wywiadzie, m.in. podczas Oficerskiego Kursu Doskonalącego Administracji Wojskowej w Glasgow (kamuflaż polskiej szkoły wywiadu) oraz na kursach specjalnych dla kandydatów na cichociemnych, m.in. spadochronowym, odprawowym (Ośrodek Wyszkolenia nr 10, Ostuni), i in. Po szkoleniach odbył praktykę w kierownictwie Marynarki Wojennej. Zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 5 listopada 1943 w Chicheley, przerzucony na stację wyczekiwania Głównej Bazy Przerzutowej w Latiano nieopodal Brindisi (Włochy)[2].
Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 9/10 kwietnia 1944 w sezonie operacyjnym „Riposta”, w operacji lotniczej „Weller 1”, na placówkę odbiorczą „Koc 1” 117 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w okolicach miejscowości Nieporęt, 9 km od Radzymina. Razem z nim skoczyli: st. sierż. Edward Kowalik ps. Ciupuś, st. sierż. Albin Łakomy ps. Twornik, ppłk. dypl. Felicjan Majorkiewicz ps. Iron.[3]
Po aklimatyzacji do realiów okupacyjnych przydzielony do Oddziału II Informacyjno-Wywiadowczego (wywiad) Komendy Głównej Armii Krajowej, jako oficer wywiadu morskiego ekspozytury „Lombard” w referacie „Zachód” Wydziału Wywiadu Ofensywnego „Stragan”[2].
W Powstaniu Warszawskim jako oficer do zleceń szefa Kwatery Głównej Komendy Okręgu Warszawa AK oraz oficer wywiadu KG AK. Po upadku powstania w niemieckiej niewoli, w Ożarowie, następnie w Łambinowicach, później w oflagu Gross-Born i Lubece. 2 maja 1945 uwolniony przez wojska brytyjskie, 11 maja dotarł do Wielkiej Brytanii, wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych. Zdemobilizowany28 marca 1947. [2]
20 czerwca 1948 powrócił do Polski. Podjął pracę jako kierownik wydziału kontroli w Państwowym Przedsiębiorstwie Budowlanym, od 1951 jako zastępca dyrektora ds. technicznych w Okręgowym Zarządzie Kin. 23 lipca 1952 aresztowany przez UB, prawdopodobnie osadzony w więzieniu na Rakowieckiej, zwolniony 13 czerwca 1953[2].
Od listopada 1968 naczelnik wydziału produkcji pomocniczej w Zjednoczeniu Budownictwa Rolniczego. Od listopada 1976 na emeryturze.[4] W 1972 roku awansowany na kapitana. Zmarł 18 sierpnia 1994 w Szczecinie. Pochowany na Cmentarzu Centralnym – kwatera 86E, rząd 8, grób 6.[5]
Odznaczenia
edytuj- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
- Krzyż Walecznych – dwukrotnie, pierwszy 23 grudnia 1940 roku
- Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami – 19 listopada 1942 roku.
Życie rodzinne
edytujBył synem Władysława, maszynisty kolejowego, i Olgi z domu Teichman. W 1936 roku ożenił się z Teodozją Kliszcz (1912–1985), z którą miał syna Wacława (ur. w 1949 roku).
Przypisy
edytuj- ↑ Cichociemni - nazwa, przysięga, znak [online], Cichociemni elita dywersji [dostęp 2024-01-19] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h Teka personalna, 1943–1970, s. 3-81 (pol.), w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0064.
- ↑ Kajetan Bieniecki, Lotnicze wsparcie Armii Krajowej,, Kraków: Arcana, 1994, s. 128-129, ISBN 83-86225-10-6 (pol.).
- ↑ Zygmunt Gromnicki - Cichociemny [online], Cichociemni elita dywersji [dostęp 2024-01-19] (pol.).
- ↑ Pamięć [online], Cichociemni elita dywersji [dostęp 2024-01-19] (pol.).
Bibliografia
edytuj- Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 1. Oleśnica: Firma „Kasperowicz – Meble”, 1994, s. 44–45. ISBN 83-902499-0-1.
- Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 317. ISBN 83-211-0537-8.
- Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, s. 189–190.