Wikipedia

Zygmunt Dzwonkowski

oficer dyplomowany Wojska Polskiego

Zygmunt Michał Ludwik Dzwonkowski[a] (ur. 29 kwietnia 1889 w Warszawie[2], zm. w 1987 w Toronto) – inżynier, pułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego.

Zygmunt Dzwonkowski
Poźniak
Ilustracja
pułkownik dyplomowany piechoty pułkownik dyplomowany piechoty
Data i miejsce urodzenia

29 kwietnia 1889
Warszawa, Imperium Rosyjskie

Data i miejsce śmierci

1987
Toronto, Kanada

Przebieg służby
Lata służby

1914–1987

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie

Formacja

Legiony Polskie

Jednostki

II Brygada Legionów Polskich
Departament Piechoty
56 Pułk Piechoty
3 Dywizja Piechoty Legionów

Stanowiska

szef wydziału
dowódca pułku piechoty
dowódca piechoty dywizyjnej

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
II wojna światowa

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, dwukrotnie) Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Krzyż Pamiątkowy Monte Cassino
Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys

edytuj

Zygmunt Dzwonkowski urodził się 24 kwietnia 1889 roku w Warszawie[3], w rodzinie Ludwika i Jadwigi z domu Koyszor[4]. W 1905 roku, po strajku szkolnym, został wyrzucony ze Szkoły Chrzanowskiego w Warszawie. Maturę zdał w 1908 roku w Szkole Realnej w Krakowie. Absolwent I Wydziału Mechanicznego Politechniki we Lwowie Szkoły Politechnicznej we Lwowie.

W czasie I wojny światowej służył w Legionach Polskich[2]. W 1917 pełnił służbę w Komendzie Legionów na stanowisku adiutanta[5]. Przeszedł z Komendą Legionów cały szlak bojowy II Brygady Legionów. Po zajęciu Warszawy przez Niemców prowadził akcję werbunkową do Legionów.

W listopadzie 1918 przyjęty został do Wojska Polskiego. Służył w 10 pułku piechoty. 10 sierpnia 1921 wyznaczony został na stanowisko szefa Wydziału Ordre de Bataille Oddziału I Sztabu Generalnego, a w styczniu 1922 powierzono mu kierowanie pracami Wydziału Organizacyjnego w tej samej komórce organizacyjnej Sztabu Generalnego[6]. W latach 1922–1923 był słuchaczem Kursu Doszkolenia Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. Z dniem 15 października 1923, po ukończeniu kursu i uzyskaniu dyplomu naukowego oficera Sztabu Generalnego przydzielony został do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr IV w Łodzi na stanowisko szefa sztabu.

8 marca 1924 roku w lesie wawerskim pojedynkował się z redaktorem Adolfem Nowaczyńskim. Powodem był artykuł zamieszczony tydzień wcześniej w „Myśli Narodowej”, w którym ów znany z ciętego pióra i złośliwych epitetów dramatopisarz i kalamburzysta zaczepił „hauptmanna von Dzwonkowskiego”, że się ongiś wysługiwał Niemcom[7].

15 października 1924 roku powierzono mu pełnienie obowiązków dowódcy 31 pułku Strzelców Kaniowskich w Łodzi[8]. 15 stycznia 1925 roku wyznaczony został na stanowisko dowódcy 25 pułku piechoty w Piotrkowie[9]. 14 maja 1926 roku, w czasie zamachu stanu, opowiedział się za Prezydentem RP i odmówił podporządkowania się rozkazom gen. bryg. Stanisława Małachowskiego, który przejął dowodzenie Okręgiem Korpusu Nr IV.

Do generała Małachowskiego p.o. dowódcy OK nr IV w Łodzi. Na tamt. L.dz. 2401 z dnia 14 V br. donoszę, że uznaję jedyną legalną władzę w Polsce, reprezentowaną przez Prezydenta Rzeczypospolitej, któremu na wierność składałem przysięgę. Oświadczenie moje nie jest skierowane przeciwko osobie marszałka Piłsudskiego, którego rozkazom chętnie podporządkuję się, o ile uzyska władzę na drodze legalnej, a więc z rąk Prezydenta Rzeczypospolitej. W myśl powyższego opierając się na rozkazie DOK L.dz. 2262/Org. tjn. z dnia 12 bm. wszelkie rozkazy dotyczące użycia wojska i jego dyslokacji wykonywać będę, o ile je otrzymam od legalnych moich władz w powyższym rozkazie DOK IV wyszczególnionych. Poza tym odnośnie utrzymania wewnętrznego porządku, dyscypliny i bezpieczeństwa w garnizonie, jak również spraw związanych z gospodarką i wyszkoleniem 25 pp podporządkowany jestem dowódcy 7 DP w Częstochowie. Piotrków 14 V 1926 r. (-) Dzwonkowski płk, dowódca 25 pp[10]

Poza cytowaną deklaracją, która do generała Małachowskiego dotarła dopiero 16 maja, nie podjął żadnych działań wymierzonych przeciwko zamachowcom[11]. Odmowa podporządkowania się rozkazom pełniącego obowiązki dowódcy OK IV spowodowała, że gen. Małachowski polecił mjr. SG Alfredowi Krajewskiemu przejąć dowództwo nad 25 pp. Postawa wyczekująca przyjęta przez pułkownika w czasie przewrotu majowego spowodowała, że w sierpniu 1926 przeniesiony został do Departamentu Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych na stanowisko szefa Wydziału Piechoty[12]. Od lipca 1927 roku dowodził 56 pułkiem piechoty Wielkopolskiej w Krotoszynie[13]. 28 stycznia 1929 roku mianowany został dowódcą piechoty dywizyjnej 3 Dywizji Piechoty Legionów w Zamościu[14]. W październiku 1931 roku został pomocnikiem dowódcy Okręgu Korpusu Nr VIII do spraw uzupełnień w Toruniu[15]. Od 1 lipca 1938 roku pozostawał w dyspozycji II Wiceministra Spraw Wojskowych[16].

W czasie kampanii wrześniowej 1939 służył jako ochotnik oficer artylerii. Wycofując się przeszedł do Rumunii, gdzie został internowany w obozie w Čalimānesti, skąd zbiegł. Wkrótce został skierowany do tajnej bazy łączności „Bolek” w Bukareszcie, której komendantem był Stanisław Rostworowski. Z końcem 1940 skierowany na Środkowy Wschód. Tutaj był w czynnej służbie wojskowej w Armii Polskiej na Wschodzie. Następnie pełnił służbę w Sztabie 2 Korpusu Polskiego na stanowisku szefa Oddziału Personalnego[17]. W 1947, po demobilizacji PSZ na Zachodzie, pozostał na emigracji. W 1948 zamieszkał w Toronto w Kanadzie i tam zmarł w 1987.

Zygmunt Dzwonkowski był żonaty z Lucyną z domu Haberlinck (o 5 lat od niego młodszą). Miał syna Jerzego, którego Niemcy rozstrzelali w czasie Powstania Warszawskiego 6 lub 7 sierpnia 1944 roku przy Bagateli.

Awanse

edytuj
  • porucznik – 28 września 1914 w korpusie oficerów artylerii Legionów Polskich
  • kapitan – 20 sierpnia 1915 w korpusie oficerów artylerii Legionów Polskich[18]
  • podpułkownik – 3 maja 1922 zweryfikowany ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 w korpusie oficerów piechoty (w 1923 zajmował 96 lokatę)
  • pułkownik – 3 maja 1926 ze starszeństwem z 1 lipca 1925 i 5 lokatą w korpusie oficerów piechoty

Ordery i odznaczenia

edytuj

Zobacz też

edytuj

Uwagi

edytuj
  1. ↑ W styczniu 1934 ogłoszono sprostowanie imienia pułkownika Dzwonkowskiego z „Zygmunt” na „Zygmunt Michał Ludwik”[1].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 26 stycznia 1934 roku, s. 22.
  2. ↑ a b Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 163.
  3. ↑ Archiwum Państwowe miasta stołecznego Warszawy, Akta metrykalne parafii św. Krzyża w Warszawie. Księga urodzeń z 1889 r., akt nr 1447
  4. ↑ Wykaz Legionistów ↓.
  5. ↑ Jako adiutant Komendy Legionów odpowiadał za sprawy personalne. Według informacji pochodzących od kuzyna T. Dzwonkowskiego pełnił tam również funkcję oficera wywiadu. Patrz też: Stanisław Rostworowski, Nie Tylko Pierwsza Brygada (1914–1918). Z Legionami na bój, P.W. EGROSS – Oficyna Wydawnicza, Warszawa 1993, ISBN 83-85253-05-X, s. 268.
  6. ↑ Regina Czarnecka, Oddział I Sztabu Głównego ....
  7. ↑ Stanisław Milewski, Pojedynki na wokandzie.
  8. ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 110 z 15.10.1924 r. i Rocznik Oficerski z 1923 s. 200, 342. Witold Jarno, Okręg Korpusu Wojska Polskiego Nr IV Łódź ... s. 366 błędnie podał, że obowiązki dowódcy 31 pp w okresie od 15 października 1924 do 21 lutego 1925 pełnił ppłk Leon Gotkiewicz, etatowy zastępca dowódcy pułku. Zygmunt Dzwonkowski zastąpił na stanowisku dowódcy pułku, płk Wacława Szokalskiego, który zwolniony został do czasu zakończenia postępowania superrewizyjnego.
  9. ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 6 z 18.01.1925 r.
  10. ↑ Przewrót wojskowy w Polsce w 1926 r. ... s. 248.
  11. ↑ Po stronie zamachowców wystąpił II batalion 25 pp stacjonujący w Tomaszowie.
  12. ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 33 z 21.08.1926 r.
  13. ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 18 z 15.07.1927 r.
  14. ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 4 z 14.02.1929 r.
  15. ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 7 z 23.10.1931 r.
  16. ↑ Pułkownicy piechoty, Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce, sygn. 701/1. Z informacji zamieszczonych w wykazie wynika, że został on sporządzony na przełomie lutego i marca 1939 roku, przed awansami generalskimi. Ryszard Rybka, Kamil Stepan, Rocznik Oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939, Biblioteka Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego tom 29, Fundacja CDCN, Kraków 2006, ISBN 978-83-7188-899-1, s. 7, 430. Witold Jarno, Okręg Korpusu Wojska Polskiego Nr IV Łódź ... s. 164, błędnie podał, że płk Dzwonkowski w 1939 roku w dalszym ciągu pełnił służbę na stanowisku pomocnika dowódcy Okręgu Korpusu Nr VIII do spraw uzupełnień.
  17. ↑ Żaroń 1981 ↓, s. 259.
  18. ↑ Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich ... s. 36. Awansował z pominięciem stopni chorążego i podporucznika.
  19. ↑ Dekret Wodza Naczelnego L. 3423 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 43, s. 1722)
  20. ↑ M.P. z 1933 r. nr 292, poz. 318 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  21. ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 9 z 19.03.1934 r.
  22. ↑ M.P. z 1929 r. nr 123, poz. 302 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska”.
  23. ↑ Lista Krzyży M.C. Kwatera Główna Dowództwa 2 Korpusu. krzyz.montecassino.eu. [dostęp 2023-04-30].

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Zygmunt_Dzwonkowski&oldid=74359394”