Zuzanna (poemat Kochanowskiego)
Zuzanna – poemat Jana Kochanowskiego, opublikowany na początku 1562 lub pod koniec 1561 r.[1] nakładem drukarni Macieja Wirzbięty. Utwór zadedykowany został Elżbiecie z Szydłowieckich, żonie Mikołaja Radziwiłła Czarnego, zmarłej 20 czerwca 1562 roku. Treść utworu nawiązuje do biblijnej postaci Zuzanny z Księgi Daniela.
.jpg) Strona tytułowa wydania Zuzanny z 1562 | |
| Autor | |
|---|---|
| Typ utworu | |
| Wydanie oryginalne | |
| Miejsce wydania | |
| Język | |
| Data wydania |
1561 lub 1562 |
| Wydawca | |
Do pierwszego wydania poematu Kochanowski dołączył swoją Pieśń XXV (Czego chcesz od nas, Panie, za Twe hojne dary)[2].
Fabuła utworu
edytujKochanowski w Zuzannie podjął bardzo popularny w okresie renesansu temat zaczerpnięty ze starotestamentowej Księgi Daniela, pojawiający się zarówno w malarstwie, jak i w literaturze. Zuzanna, żona Joakima, jest podglądana w kąpieli przez dwóch lubieżnych starszych mężczyzn, a następnie szantażowana: albo im się odda, albo ogłoszą, że dopuściła się cudzołóstwa z jakimś młodzieńcem. Zuzanna nie zgadza się na popełnienie grzechu, więc staje przed sądem. Bóg zsyła proroka Daniela, który ujawnia, że starcy kłamią, zadając im zręczne pytania. W malarstwie renesansowym prezentowano zazwyczaj sam moment podglądania Zuzanny w kąpieli przez mężczyzn, Kochanowski jednak w swoim utworze skupił się na przeżyciach wewnętrznych bohaterki w momencie podejmowania przez nią decyzji[3][4]. Poeta podkreślił w ten sposób wizerunek Zuzanny jako cnotliwej kobiety i żony[3].
Konstrukcja
edytujJest to jeden z wczesnych utworów Jana Kochanowskiego. Poemat składa się z 202 wersów pisanych czternastozgłoskowcem ze średniówką po ósmej sylabie. Do właściwego tekstu Zuzanny autor dołączył dwanaście wersów pełniących funkcję dedykacji, o odmiennej od właściwego tekstu budowie: jest to trzynastozgłoskowiec ze średniówką po siódmej sylabie. W całym tekście występują rymy dokładne, półtorazgłoskowe i akcentowe[5].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Krzywy i Krzywy/2008 ↓, s. 21.
- ↑ Pelc 2001 ↓, s. 69.
- ↑ a b Pelc 2001 ↓, s. 221.
- ↑ Ziomek 2012 ↓, s. 260.
- ↑ Pelc 2001 ↓, s. 217–218.
Bibliografia
edytuj- Janusz Pelc: Kochanowski. Szczyt renesansu w literaturze polskiej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001. ISBN 83-01-13133-0.
- Jerzy Ziomek: Renesans. Wyd. XI – 5 dodruk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, seria: Wielka Historia Literatury Polskiej. ISBN 978-83-01-13843-1.
- Roman Krzywy: Sztuka wyborów i dar inwencji. Studium o strukturze gatunkowej poematów Jana Kochanowskiego. Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN, 2008. ISBN 978-83-61552-12-3
- Roman Krzywy: „Zuzanna” Kochanowskiego na manowcach twórczości oralnej. "Pamiętnik Literacki" 2020, z. 2.
Linki zewnętrzne
edytuj- poemat Zuzanna w serwisie Polona