Zsófia Balla
Zsófia Balla (ur. 15 stycznia 1949 w Klużu) – węgierska poetka, dziennikarka i eseistka[1].
 Zsófia Balla, 2017 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Narodowość |
węgierska |
| Język |
węgierski |
| Dziedzina sztuki |
poezja |
Życiorys
edytujUrodziła się 15 stycznia 1949 roku w Klużu[1] w rodzinie węgierskiego pochodzenia[2]. Jej ojcem był literat i dziennikarz Károly Balla, a matką Berta de domo Taub, wykładowczyni literatury niemieckiej[2]. Oboje rodzice podczas wojny byli więźniami obozów koncentracyjnych: matka przeżyła pobyt w Auschwitz, a ojciec w Ebensee[2]. Choć Zsófia została wychowana w duchu ateizmu, matka nauczyła ją praw i tradycji żydowskich[2]. Ukończyła szkołę muzyczną średniego stopnia w klasie skrzypiec, po czym w 1972 roku została absolwentką pedagogiki[3] Wyższej Akademii Muzycznej[1] w rodzinnym mieście[3]. W latach 1972–1985 pracowała w Radiu Cluj na stanowisku redaktora muzycznego i literackiego, pisała także dla prasy[1]. Jej debiutanckie wiersze ukazały się 1965 roku, w magazynie „Igaz Szó”, a trzy lata później opublikowano jej pierwszy tomik poetycki A dolgok emlékezete[3].
W latach 80. Balla nie mogła opuścić kraju[2], do tego w latach 1983–1989[1][2] jej twórczość została objęta częściowym[3] zakazem druku[1][2]. Po zamknięciu Radia Cluj, w latach 1985–1990 utrzymywała się pisząc dla redakcji dziennika „Előre”[2], a w latach 1990–1994 pracowała jako redaktorka[3] w dwóch magazynach poświęconych tematyce rodzinnej[2]. W 1992 roku dołączyła do redakcji magazynu literackiego „Jelenkor”[2]. Rok później przeprowadziła się na Węgry[3]. Na początku XXI wieku została stypendystką Herrenhaus Edenkoben i Villi Waldberta[1].
Jest uważana za jedną z najważniejszych poetek węgierskich[2]. W swojej poezji łączy liryzm z groteskową zabawą i elementami ironii[2]. Dwukrotnie została wyróżniona Krajową Nagrodą Poetycką Związku Pisarzy Rumuńskich (1983, 1991), otrzymała także m.in. nagrody „Magyar Napló” i Tibora Déryego (1992), nagrodę im. Attili Józsefa (1996), nagrodę Palládium (2003)[1] i nagrodę literacką Artisjus (2010)[3].
Jej twórczość została przetłumaczona m.in. na język niemiecki, angielski i słoweński[2]. Po polsku jej wiersze ukazały się w antologiach Dojść do słonecznej strefy: antologia współczesnej poezji węgierskiej pod red. Jerzego Snopka (2010) i Węgierskie lato: przekłady z poetów węgierskich pod red. Bohdana Zadury (2010), a także na łamach „Literatury na Świecie” i „Akcentu” w tłumaczeniu Anny Góreckiej i Bohdana Zadury[4]. Z kolei w 2004 roku nakładem Wydawnictwa Czarne ukazała się książka Ádáma Bodora Zapach więzienia: odpowiedzi na pytania Zsófii Balla, która powstała na podstawie wywiadu radiowego[4].
Wybrana twórczość
edytujZa źródłem[2]:
- 1968: A dolgok emlékezete
- 1971: Apokrifének
- 1975: Vizláng
- 1980: Második személy
- 1983: Kolozsvári táncok
- 1985: Hóka Fóka fiai – wiersze dla dzieci, ilustracje: Géza Nagy
- 1991: A páncél nyomai
- 1991: Eleven tér – wybór wierszy
- 1993: Egy pohár fû
- 1995: Ahogyan élsz – wybór wierszy
- 2002: A harmadik történet
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h Zsófia Balla [online], Biuro Literackie [dostęp 2021-05-08] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Zsófia Balla [online], Jewish Women’s Archive [dostęp 2021-05-08] (ang.).
- ↑ a b c d e f g Zsófia Balla [online], Opera [dostęp 2021-05-08] (ang.).
- ↑ a b Zsófia Balla [online], Katalogi Biblioteki Narodowej [dostęp 2021-05-08] (ang.).