Zgaga
Zgaga (łac. pyrosis) – objaw chorobowy polegający na uczuciu bolesnego pieczenia, które chory lokalizuje za mostkiem, zwykle opisywane jako „palenie w przełyku”.
| Pyrosis | |
| Klasyfikacje | |
| ICD-10 | |
|---|---|
Przyczyną tego objawu jest cofanie się kwaśnego soku żołądkowego (tzw. refluks żołądkowo-przełykowy) z żołądka przez dolny zwieracz przewodu pokarmowego z powrotem do przełyku, wbrew kierunkowi fal perystaltycznych. Dolegliwości odczuwane są najczęściej pośrodku klatki piersiowej oraz w nadbrzuszu, ale w skrajnej postaci ból może promieniować do szyi, gardła, krtani, kąta żuchwy, a nawet bocznych części klatki. Refluks może być niekiedy podłożem występowania napadów astmatycznych i dolegliwości laryngologicznych (na przykład przewlekłego kaszlu).
Etiopatogeneza
edytujPrawidłowo działający dolny zwieracz przełyku zapobiega zarzucaniu, kurcząc się i odcinając drogę powrotną pokarmowi. Do zarzucania będzie dochodzić przy niewydolności tego zwieracza. Niewydolność zwieracza może wynikać ze zbyt częstej jego relaksacji. Zgaga jako objaw często występuje w chorobie refluksowej przełyku i przepuklinie rozworu przełykowego przepony.
Pokarmy, napoje i inne przyczyny, które mogą wywoływać zgagę:
- kawa (istnieje jednak kawa niskodrażniąca, która nie powoduje zgagi), herbata, kola i inne zawierające kofeinę napoje gazowane (kofeina wykazuje działanie podobne do histaminy, która zwiększa wydzielanie żołądkowe)
- czekolada i orzeszki ziemne
- owoce cytrusowe i soki (powodują zakwaszenie) oraz pomidory i mięta
- ostre przyprawy i tłuste jedzenie (tłuste pokarmy powodują zwiększenie wydzielania cholecytokininy, która zmniejsza ciśnienie w dolnym zwieraczu przełyku)
- ciąża. Zgaga w początkowym okresie ciąży wiąże się ze zmianami hormonalnymi; wskutek działania progesteronu rozluźniają się mięśnie przewodu pokarmowego, w tym odgrywający kluczową rolę przy powstawaniu zgagi dolny zwieracz przełyku. Zgaga pojawiająca się w późniejszych miesiącach ciąży to natomiast efekt powiększania się macicy. Uciska ona na żołądek, co powoduje wypychanie z niego treści pokarmowej do przełyku.
Rozpoznanie
edytujRozpoznanie zgagi, a także choroby refluksowej przełyku, stawiane jest zwykle tylko na podstawie danych z wywiadu chorobowego. Gdy obraz kliniczny jest niejasny, można wykonać odpowiednie badania, które pozwolą potwierdzić diagnozę lub wykluczyć inne zaburzenia. Do badań potwierdzających zaliczamy:
- 24-godzinną pH-metrię („złoty standard”)
- badanie endoskopowe
- manometrię przełyku
- biopsję
- zdjęcie RTG z kontrastem.
Leczenie
edytuj
W jednej z metaanaliz wykazano, że uniesienie głowy w pozycji leżącej skutecznie zapobiega zgadze, chociaż dowody na to pochodzą tylko z badań bez randomizacji[1]. Najczęściej doradza się unikania pewnych rodzajów pokarmów przed zaśnięciem, aby uniknąć wywoływania występowania napadów zgagi. W leczeniu farmakologicznym stosuje się: leki zobojętniające kwaśną treść żołądkową o szybkim, lecz krótkotrwałym działaniu (tabletki lub zawiesinę trzeba stosować kilka razy dziennie), leki z grupy antagonistów receptorów H2 (np. famotydyna i ranitydyna, działające po około 30 minutach, do 12 godzin) oraz leki z grupy inhibitorów pompy protonowej (m.in. pantoprazol, omeprazol). Restrykcje w diecie mają istotne, ale mniejsze znaczenie. Około 90-95% osób cierpiących na zgagę lub inne zaburzenia przełykowe łączy wystąpienie dolegliwości z przyjmowaniem określonych pokarmów. Należy więc stosować taką dietę, która zapobiega występowaniu napadów zgagi.
Picie mleka, choć przynosi chwilową ulgę, stymuluje żołądek do produkcji jeszcze większej ilości kwasu.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ T. Kaltenbach, S. Crockett, LB. Gerson. Are lifestyle measures effective in patients with gastroesophageal reflux disease? An evidence-based approach.. „Arch Intern Med”. 166 (9), s. 965-71, May 2006. DOI: 10.1001/archinte.166.9.965. PMID: 16682569.
Bibliografia
edytuj- Stanisław J. Konturek: Gastroenterologia i hepatologia kliniczna. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2006. ISBN 83-200-3188-5.
- Tadataka Yamada: Postępy w gastroenterologii. Wydawnictwo Czelej, 2010, s. 90-98. ISBN 978-83-7563-067-1.
