Zespół Bouvereta

niedrożność przewodu pokarmowego na wysokości odźwiernika żołądka spowodowana kamieniem żółciowym

Zespół Bouvereta (ang. Bouveret syndrome lub Bouveret's syndrome) – rzadko występująca niedrożność przewodu pokarmowego na wysokości odźwiernika żołądka spowodowana kamieniem żółciowym zamykającym opuszkę dwunastnicy.

Zespół Bouvereta
Syndroma Bouveret
Ilustracja
Kamień żółciowy w opuszce dwunastnicy w panendoskopii[1]
Klasyfikacje
ICD-10

K31.8
Inne określone choroby żołądka i dwunastnicy

DiseasesDB

32775

Historia

edytuj

Pierwsze dwa przypadki zostały podane w opisie sekcji przez francuskiego chirurga Amédée Bonneta w 1841[2]. Zespół został opisany po raz pierwszy przez Léona Bouvereta w 1896[3][4].

Etiologia

edytuj

Zespół Bouvereta jest to niedrożność jelit na wysokości odźwiernika żołądka spowodowana przejściem kamienia żółciowego z pęcherzyka żółciowego do dwunastnicy przez przetokę pęcherzykowo-dwunastniczną (54–76%)[5] lub przewodowo-dwunastniczą[6]. Większość kamieni opuszcza przewód pokarmowy drogą naturalną, dopiero kamienie o rozmiarze powyżej 2-2,5 cm mogą powodować niedrożność jelita[5][7].

Epidemiologia

edytuj

Niedrożność przewodu pokarmowego spowodowana kamieniem żółciowym stanowi 1–4% wszystkich przypadków niedrożności jelit, natomiast zespół Bouvereta jest przyczyną 1–3% przypadków niedrożności przewodu pokarmowego spowodowanych kamieniem żółciowym[8]. U pacjentów powyżej 65. r.ż. niedrożność przewodu pokarmowego spowodowana kamieniem żółciowym stanowi 23–25% przypadków niedrożności jelit[5]. Niedrożność przewodu pokarmowego spowodowana kamieniem żółciowym jest powikłaniem występującym w 0,3–4% przypadków kamicy żółciowej[6]. Do 1995 zostało opisanych około 250 przypadków[2]. Wśród opisanych pacjentów 85% było powyżej 60. roku życia, 70% było płci żeńskiej i 50% miało w wywiadzie objawową kamicę żółciową[2].

Obraz kliniczny

edytuj

Objawy, zwłaszcza w początkowej fazie, mogą być podobne do napadu kolki żółciowej[5]. Podstawowymi objawami są nudności, wymioty, ból brzucha, krwiste wymioty, chudnięcie i anoreksja[9]. W badaniu fizykalnym uwagę zwracają objawy otrzewnowe, objawy odwodnienia oraz wzdęcie brzucha[9].

Badania dodatkowe

edytuj

Podstawą rozpoznania jest panendoskopia, a w dalszym rzędzie diagnostyka obrazowa[6]:

Obraz radiologiczny

edytuj
 
Przeglądowe zdjęcie z jamy brzusznej u pacjenta z zespołem Bouvereta z zaznaczonym rozdęciem żołądka oraz wapiennym cieniem w świetle dwunastnicy

Objawy radiologiczne w zespole Bouvereta charakteryzuje triada Riglera[11][8]:

  • objawy niedrożności jelita cienkiego
  • pneumobilia
  • kamień żółciowy położony poza pęcherzykiem żółciowym na przeglądowym zdjęciu rentgenowskim jamy brzusznej

Obecność 2 z 3 objawów spotyka się w 40–50% przypadków niedrożności żółciowej[11], natomiast obecność wszystkich 3 objawów pozwala na rozpoznanie niedrożności przewodu pokarmowego spowodowanej kamieniem żółciowym[8].

Leczenie

edytuj

W pierwszym rzędzie należy podjąć próbę usunięcia kamienia przy użyciu metod endoskopowych[6][12]. Opisany został zabieg z pofragmentowaniem kamienia niemożliwego do usunięcia przez przełyk przy użyciu lasera holmowego na YAG-u (Ho:YAG)[13], lasera neodymowego na YAG-u (Nd:YAG), litotrypsji lub endoskopowej litotrypsji mechanicznej[5].

Leczenie chirurgiczne, które jest konieczne w ponad 90% przypadków, obciążone jest śmiertelnością 19–24%[6]. Zabieg kompleksowy, w którego skład wchodzą wydobycie kamienia, cholecystektomia i zamknięcie przetoki, zabezpiecza pacjenta przed nawrotem niedrożności, zapaleniem dróg żółciowych oraz rakiem pęcherzyka żółciowego, jednakże zwiększa śmiertelność wokółoperacyjną i ryzyko pojawienia się nieszczelności w miejscu usunięcia przetoki[5]. Zabieg dwuetapowy (w pierwszym etapie usunięcie niedrożności i w drugim etapie zamknięcie przetoki) jest obciążony mniejszym ryzykiem[5]. Ponieważ 50% przetok zamyka się samoistnie, a ryzyko ponownej niedrożności szacowane jest na 2–5%, powinien być on wykonywany u osób z istotnymi schorzeniami współistniejącymi[5].

Przypisy

edytuj
  1.   C. Nabais, R. Salústio, I. Morujão, FV. Sousa i inni. Gastric outlet obstruction in a patient with Bouveret's syndrome: a case report.. „BMC Res Notes”. 6, s. 195, 2013. DOI: 10.1186/1756-0500-6-195. PMID: 23663702. 
  2. a b c D. Rodriguez Romano, E. Moreno Gonzalez, C. Jiménez Romero, PR. Selas i inni. Duodenal obstruction by gallstones (Bouveret's syndrome). Presentation of a new case and literature review.. „Hepatogastroenterology”. 44 (17). s. 1351-5. PMID: 9356854. 
  3. Léon Bouveret. Stenose du pylore adherent a la vesicule. „Revue Medicale”. 16, s. 1-16, 1896. (fr.). 
  4.   AK. Singh, A. Shirkhoda, N. Lal, P. Sagar. Bouveret's syndrome: appearance on CT and upper gastrointestinal radiography before and after stone obturation.. „AJR Am J Roentgenol”. 181 (3), s. 828-30, Sep 2003. DOI: 10.2214/ajr.181.3.1810828. PMID: 12933489. 
  5. a b c d e f g h   Grzegorz Naprawa, Joanna Białkowska, Zbigniew Kowalewski, Katarzyna Mikołajczyk, Witold Brzeziński. Niedrożność żółciowa jelita cienkiego. „Przegląd Gastroenterologiczny”. 5 (5), 2010. DOI: 10.5114/pg.2010.17267. 
  6. a b c d e AS. Lowe, S. Stephenson, CL. Kay, J. May. Duodenal obstruction by gallstones (Bouveret's syndrome): a review of the literature.. „Endoscopy”. 37 (1), s. 82-7, Jan 2005. DOI: 10.1055/s-2004-826100. PMID: 15657864. 
  7.   Jakub Żmudzki, Tomasz Orawczyk, Tomasz Bolkowski, Marek Kazibudzki. Przetoka pęcherzykowo-skórna w przebiegu nieleczonego przewlekłego kamiczego zapalenia pęcherzyka żółciowego — opis przypadku. „Chirurgia Polska”. 2 (11). s. 75-78. 
  8. a b c   V. Gaduputi, H. Tariq, AA. Rahnemai-Azar, A. Dev i inni. Gallstone ileus with multiple stones: Where Rigler triad meets Bouveret's syndrome.. „World J Gastrointest Surg”. 7 (12), s. 394-7, Dec 2015. DOI: 10.4240/wjgs.v7.i12.394. PMID: 26730285. 
  9. a b   MS. Cappell, M. Davis. Characterization of Bouveret's syndrome: a comprehensive review of 128 cases.. „Am J Gastroenterol”. 101 (9), s. 2139-46, Sep 2006. DOI: 10.1111/j.1572-0241.2006.00645.x. PMID: 16817848. 
  10.   PJ. Pickhardt, JA. Friedland, DS. Hruza, AJ. Fisher. Case report. CT, MR cholangiopancreatography, and endoscopy findings in Bouveret's syndrome.. „AJR Am J Roentgenol”. 180 (4), s. 1033-5, Apr 2003. DOI: 10.2214/ajr.180.4.1801033. PMID: 12646450. 
  11. a b   Sebastian Grzeszewski, Zbigniew Ziętek, Andrzej Żyluk, Maciej Zalewski, Grzegorz Gerlecki, Grzegorz Stańko, Klaudia Winiecka-Socha, Marek Kamiński. Wysoka niedrożność przewodu pokarmowego spowodowana kamieniem żółciowym – doświadczenia własne. „Annales Academiae Medicae Stetinensis”. 58 (1), s. 18-22, 2012. 
  12. G. Bedogni, S. Contini, M. Meinero, C. Pedrazzoli, G.C. Piccinini. Pyloroduodenal obstruction due to a biliary stone (Bouveret’s syndrome) managed by endoscopic extraction. „Gastrointestinal Endoscopy”. 31 (1), s. 36-38, 1985. DOI: 10.1016/S0016-5107(85)71965-7. (ang.). 
  13. EB. Goldstein, RH. Savel, HL. Pachter, J. Cohen i inni. Successful treatment of Bouveret syndrome using holmium: YAG laser lithotripsy.. „Am Surg”. 71 (10), s. 882-5, Oct 2005. PMID: 16468542.