Zdzisław Zakrzewski
Zdzisław Zakrzewski herbu Jastrzębiec (ur. 11 listopada 1919 we Lwowie, zm. 21 marca 2013 w Hayward w Kalifornii) – amerykański inżynier optyk, filantrop, bankier, działacz społeczno-polityczny pochodzenia polskiego.
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód |
inżynier optyk |
| Współmałżonek |
Zofia z Witwickich |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytujUrodził się w rodzinie Wilhelma, legionisty, funkcjonariusza Policji Państwowej we Lwowie. Ojciec i matka zostali zabici przez Sowietów. Także jego dziadek Józef najprawdopodobniej został zamordowany w 1937, w ramach operacji polskiej NKWD w Płoskirowie.
Abiturient gimnazjum klasycznego św. Jadwigi, student Wydziału Inżynierii Politechniki Lwowskiej, ministrant, harcerz, działacz Lwowskiego Koła Młodzieży Wszechpolskiej, „Bratniej Pomocy” i Chrześcijańskiej Korporacji Akademickiej „Ikaria”.
We wrześniu 1939 wyruszył ze Lwowa z kolegami na poszukiwanie wojska. Grupa wpadła w ręce ukraińskich nacjonalistów, którzy chcieli ich rozstrzelać. Następnie wpadli w ręce bolszewików. Zdzisław i jego przyjaciele uciekli z więzienia i przedostali się do Rumunii, gdzie zostali internowani. Zbiegli z obozu internowania i przez Jugosławię i Grecję na gapę dopłynęli statkiem do Francji.
We Francji wstąpił do podchorążówki. Żołnierz Brygady Strzelców Podhalańskich, uczestnik walk pod Narvikiem oraz kampanii francuskiej 1940. Zbiegł z kolegami z niewoli niemieckiej i przedostał się do nieokupowanej części Francji. Razem z kolegami jachtem popłynął do Gibraltaru. Burza rozbiła jacht u wybrzeża Hiszpanii i został aresztowany i osadzony w obozie Miranda de Ebro, w którym Hiszpanie uznali ich za komunistów[1].[2] Według Alfonsa Jacewicza, "podchorąży Zakrzewski" był jednym z wybitnych przywódców młodych w obozie. Po kilku próbach ucieczki i w wyniku strajku głodowego więźniów oraz naciskowi alianckiej dyplomacji Polaków zwolniono i przez Portugalię dotarli do Anglii[3][4].
Został przyjęty do Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii. W stopniu kaprala pełnił służbę w 304 Dywizjonie Bombowym Ziemi Śląskiej im. ks. Józefa Poniatowskiego i został odznaczony Medalem Lotniczym.
Szef Młodzieży Wszechpolskiej w Wielkiej Brytanii.
Dwukrotnie organizował bunt lotników: pierwszy (w sierpniu 1944) – przeciw brakowi pomocy dla powstania warszawskiego oraz drugi (w czerwcu 1945) – po cofnięciu uznania prawowitemu rządowi RP przez władze alianckie.
Po wojnie organizował studentów polskich w Europie Zachodniej, załatwiając im m.in. stypendia do uczelni katolickich, przede wszystkim w Belgii.
Kontynuował studia na Polskim Uniwersytecie na Uchodźstwie i w The Royal Institute of Technology, gdzie uzyskał stopień magistra inżyniera ze specjalizacją inżynierii optycznej[1].
W 1949 przeniósł się do USA. Pracował w sektorze bezpieczeństwa narodowego, m.in. przy projekcie bomby wodorowej i satelitów szpiegowskich. Ostatnią pracą były Wojny Gwiezdne (Strategic Defense Initiative), szczególnie nad komponentem lustrzanym systemu obronnego.
Związany z ruchem konserwatywnym. Animator życia społecznego i politycznego Polonii w San Francisco Bay Area. W 1974 założyciel i prezes Polskiej Federalnej Unii Kredytowej „Polam” w Kalifornii. Dyrektor Kongresu Polonii Amerykańskiej w Północnej Kalifornii[5][6][7].
Twórca kilku organizacji charytatywnych, a w tym „Help to Poland” i Fundacji im. Tadeusza Ungara[8]. Prowadził polski program radiowy, redagował biuletyn polamowski, napisał liczne artykuły o tematyce społecznej, politycznej i kulturowej. Opublikował też książkę O Polsce i Polakach (Warszawa: Ronin, 1996).
W latach 70. XX wieku wspierał opozycję antykomunistyczną (grupę harcerską KOR) w Polsce, a później „Solidarność”.
Po 1989 założył Fundację Niezależny Zespół Badawczy, wspomagał fundację „Samostanowienie” i finansowo pismo Glaukopis. Przede wszystkim koncentrował się na działalności charytatywnej na obszarze post-sowieckim: od Wilna i Lwowa po Kazachstan.
Był autorem wielu patentów i licznych artykułów naukowych z zakresu inżynierii. Opublikował książkę Myśli o Polsce i Polakach (Warszawa: Ronin, 1996).
Zdzisław Zakrzewski był żonaty z Zofią z Witwickich, z którą miał siedmioro dzieci.
Przypisy
edytuj- ↑ a b Marek Jan Chodakiewicz, „Śp. Zdzisław Zakrzewski: Z żałobnej karty,” Glaukopis, 2013.
- ↑ Jan Stanisław Ciechanowski, Czarna legenda Mirandy: Polacy w hiszpańskim obozie internowania Miranda de Ebro, 1940-1945, 2021.
- ↑ Alfons Jacewicz, Miranda (Pamiętnik więźnia), 1962.
- ↑ Marek Jan Chodakiewicz, "Pystar z Mirandy," Nowe Panstwo, 30 sierpnia 1996, 8 września 2017, DOI: 10.4324/9780203788349 [dostęp 2020-04-22].
- ↑ Betsy Cepelik, "PolAm Credit Union in San Francisco,", „News of Polonia” (September), 2007.
- ↑ Who is Who in California, 1979.
- ↑ 43 Years of Service and Still Going Strong! [online], Polam Federal Credit Union, 4 lipca 2017 [dostęp 2020-04-24] (ang.).
- ↑ Betsy Cepelik, “Tadeusz Ungar Foundation,”, „News of Polonia [Pasadena, CA],” (September), 2007.
Linki zewnętrzne
edytuj- Zmarł Zdzisław Zakrzewski – inżynier, filantrop, bankier, żołnierz i działacz społeczno-polityczny
- In Memoriam: Richard (Zdzisław) Zakrzewski (1919-2013)
- Oficjalny nekrolog. udskior.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-20)].
- http://www.poloniasf.org/english/images/nop200709s06.pdf
- http://polamfcu.com/43-years-of-service-and-still-going-strong/
- http://polamfcu.com/43-years-of-service-and-still-going-strong/