Zdrojówka
Zdrojówka (Isopyrum L.) – rodzaj roślin należący do rodziny jaskrowatych. Obejmuje 4 gatunki. Występują one w Eurazji w pasie od Hiszpanii do Japonii[3]. Gatunkiem typowym i jedynym przedstawicielem rodzaju we florze Polski jest zdrojówka rutewkowata (Isopyrum thalictroides)[4][5].
 Zdrojówka rutewkowata | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
zdrojówka |
| Nazwa systematyczna | |
| Isopyrum L. Sp. Pl. 557. 1753 | |
Morfologia
edytuj- Pokrój
- Niskie byliny o wyprostowanej, nagiej i gładkiej łodydze oraz czołgającym się kłączu.
- Liście
- Dwukrotnie trójdzielnie złożone. Liście odziomkowe od spodu jasnozielone, z wierzchu ciemniejsze. Liście łodygowe krótkoogonkowe, ogonek z błoniastą, białawą pochwą.
- Kwiaty
- Przysadki pojedynczo lub podwójnie trójdzielne. Kwiaty niewielkie, promieniste, wyrastają pojedynczo na gładkiej szypułce w obrębie rozgałęzionego kwiatostanu. Listki zewnętrznego okółka okwiatu w liczbie 5, rzadziej 6, większe, białe, odpadające. Wewnętrzny okółek składa się z 5 lub 6 listków znacznie drobniejszych, białych, łyżeczkowato zwiniętych lub płaskich, przekształconych w miodniki. Czasem listki te się nie wykształcają. Pręciki w liczbie od 20 do 30, z cienką nitką i żółtymi, szerokoeliptycznymi pylnikami. Słupki w liczbie od 1 do 5, wolne, z wąskojajowatą zalążnią.
- Owoce
- Mieszki wolne, siedzące. W owocach nasiona liczne, czarne lub czarnawe, owalne do elipsoidalnych, gładkie[3][6].
Systematyka
edytujBadania filogenetyczne wykazały, że rodzaj zdrojówka ma w tradycyjnym ujęciu charakter polifiletyczny – gatunek Isopyrum anemonoides jest taksonem siostrzanym dla rodzaju Paraquilegia, podczas gdy pozostałe należą do kladu współtworzonego przez rodzaje Dichocarpum i Enemion[7].
- Synonimy taksonomiczne[4]
Fontanella Kluk in Besser, Olfa Adans.
Isopyrum Adans. (= Hepatica)
- Pozycja według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)
Rodzaj z podrodziny Thalictroideae Raf., rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae) z rzędu jaskrowców (Ranunculales), należących do kladu dwuliściennych właściwych (eudicots)[2]. W obrębie podrodziny tworzy klad wspólnie z rodzajami Enemion i Dichocarpum[8].
- Pozycja rodzaju w systemie Reveala (1993-1999)
Gromada: okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Ranunculopsida Brongn., podklasa jaskrowe (Ranunculidae Takht. ex Reveal), nadrząd Ranunculanae Takht. ex Reveal), rząd jaskrowce (Ranunculales Dumort.), podrząd Ranunculineae Bessey in C.K. Adams, rodzina jaskrowate (Ranunculaceae Juss.), plemię Isopyrinae Benth. & Hook.f., rodzaj zdrojówka (Isopyrum L.)[9].
- Wykaz gatunków[10]
- Isopyrum anemonoides Kar. & Kir.
- Isopyrum ludlowii Tamura & Lauener
- Isopyrum manshuricum (Kom.) Kom. ex W.T.Wang & P.K.Hsiao
- Isopyrum thalictroides L. – zdrojówka rutewkowata
Przypisy
edytuj- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2011-05-19] (ang.).
- ↑ a b Fu Dezhi; Orbélia R. Robinson: Isopyrum. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2011-05-19]. (ang.).
- ↑ a b c Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-05].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 102, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ Jasiewicz Adam (red.): Flora Polski. Tom IV. Warszawa, Kraków: Instytut Botaniki PAN, PWN, 1985, s. 21-22. ISBN 83-01-05853-6.
- ↑ Wei Wang, Chen Zhi-Duan: Generic level phylogeny of Thalictroideae (Ranunculaceae): implications for the taxonomic status of Paropyrum and petal evolution. Taxon 56, 3: 811-821, 2007. [dostęp 2012-04-07]. (ang.).
- ↑ Wei Wang, Chen Zhi-Duan: Generic level phylogeny of Thalictroideae (Ranunculaceae): implications for the taxonomic status of Paropyrum and petal evolution. Taxon 56, 3: 811-821, 2007. [dostęp 2011-09-08]. (ang.).
- ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Isopyrum. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-02-05]. (ang.).
- ↑ Isopyrum L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-09-07].