Wikipedia

Zdrój (Jastrzębie-Zdrój)

Zdrój – osiedle samorządowe[2][3] miasta Jastrzębie-Zdrój, dawna osada uzdrowiskowa. Osiedle obejmuje obszar o powierzchni 449,59 ha[4].

Zdrój
jednostka pomocnicza Jastrzębia-Zdroju
Ilustracja
Park Zdrojowy
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miasto

Jastrzębie-Zdrój

Zarządzający

Eugeniusz Glinka

Powierzchnia

4,50 km²

Populacja (2024)
• liczba ludności


6510

Kod pocztowy

44-330[1]

Położenie na mapie Jastrzębia-Zdroju
Położenie na mapie
Położenie na mapie Jastrzębia-Zdroju
49°56′50,42″N 18°33′54,18″E/49,947339 18,565050

Graniczy z osiedlami Przyjaźń, Jastrzębie Górne i Dolne, Bogoczowiec, Staszica i Chrobrego, sołectwem Moszczenica oraz gminą Mszana w powiecie wodzisławskim (wsią Mszana). W granicach osiedla znajdują się również przysiółki Krzyżówka, Mazurowiec, Kondziołowiec i większa część Bożej Góry.

Na terenie dzielnicy znajduje się wpisany do rejestru zabytków dawny Zespół uzdrowiskowy w Jastrzębiu-Zdroju.

Zachował się tutaj pochodzący z drugiej połowy XIX wieku zabytkowy Park Zdrojowy z Domem Zdrojowym, muszlą koncertową, letnią kawiarenką, pijalnią wód i licznymi pomnikami przyrody. Znajdują się tu także dwa mniejsze parki: Park Dąbrówka oraz Park Uniwersytecki. W dzielnicy usytuowane są Galeria Historii Miasta, Państwowa Szkoła Muzyczna I i II stopnia z orkiestrą, Wojewódzki Szpital Rehabilitacyjny dla Dzieci, Urząd Skarbowy, Dom Wypoczynkowy "Retro", hotel "Dąbrówka", apteka, szkoły, restauracje, sklepy, dom handlowy, banki, Sąd Rejonowy, Prokuratura Rejonowa, kąpielisko "Zdrój", Akademia Górniczo-Hutnicza i Uniwersytet Trzeciego Wieku.

Historia

edytuj

Rozwój Jastrzębia związany był ściśle z odkryciem źródeł solankowych i powstaniem uzdrowiska.

W 1861 r. powstała w Jastrzębiu Dolnym pierwsza pijalnia wód mineralnych zlokalizowana w Parku Zdrojowym, a rok później otwarto pierwszy budynek sanatoryjny, tzw. Szwajcarkę (do dziś nie zachowała się) oraz Dom Zdrojowy. Z czasem powstały zakłady lecznicze dla dzieci żydowskich, katolickich jak i ewangelickich, łazienki oraz wille służące pokojami dla przybywających tu kuracjuszy. Swój rozkwit i świetność uzdrowisko przeżywało w okresie, gdy jego właścicielem był dr Mikołaj Witczak. Wtedy to zespół uzdrowiskowy wzbogacił się o kolejne obiekty, a kurort zyskał renomę.

1 czerwca 1911 roku otwarto stację kolejową w Jastrzębiu Dolnym, mieszczącą się na dzisiejszej ulicy Dworcowej, dzięki czemu ułatwiono dostęp do uzdrowiska dla przybywających tu kuracjuszy.

1 sierpnia 1924 r. z części obszaru dworskiego Jastrzębie Dolne, powstała gmina Jastrzębie-Zdrój, w skład której weszło uzdrowisko[5].

Wybuch II wojny światowej powstrzymał rozwój uzdrowiska. Po zakończeniu wojny odremontowano obiekty działalności leczniczej.

W latach 1945–1954 siedziba gminy Jastrzębie-Zdrój w powiecie rybnickim. Miejscowość została siedzibą gromady Jastrzębie-Zdrój 5 października 1954 roku, do której należało także Jastrzębie Dolne. 13 listopada tego samego roku gromada weszła w skład nowo powstałego powiatu wodzisławskiego. W 1956 roku gromada otrzymała status osiedla typu miejskiego, a w 1963 otrzymała prawa miejskie.

Od 1951 roku rozpoczęto intensywne badania geologiczne, w wyniku których odkryto bogate złoża węgla kamiennego. W roku 1962 oddano do użytku pierwszą z kopalń – "Jastrzębie" a 3 lata później drugą – "Moszczenica"[6], leżącą w granicach osiedla Zdrój. Istniejące wciąż uzdrowisko stopniowo zaczęło podupadać.

W 1994 roku zakończono działalność uzdrowiskową w mieście, co znacząco wpłynęło na charakter dzielnicy. 1 czerwca 1997 roku zawieszono przewozy pasażerskie na linii kolejowej ze stacji Jastrzębie Zdrój do Wodzisławia Śląskiego, a 18 lutego 2001 roku z Pawłowic Śląskich do Jastrzębia i dworzec w Zdroju został zamknięty[7]. Był to główny dworzec pasażerski w mieście, a jego zamknięcie oznaczało, iż Jastrzębie-Zdrój stało się największym miastem w Polsce bez połączenia kolejowego.

W 1998 roku, w budynku dawnego sanatorium Spółki Brackiej rozpoczął działalność wydział zamiejscowy Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Po kilku latach wydział zamknięto, a na jego miejsce w 2006 roku otwarto kolejną uczelnię wyższą – Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie.

31 grudnia 2019 r. osiedle miało 7132 mieszkańców[4].

  •  
    Kościół parafialny pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa
  •  
    Klasztor Sióstr Boromeuszek
  •  
    Filia Akademii Górniczo-Hutniczej
  •  
    Dom Zdrojowy w Parku Zdrojowym
  •  
    Letnia kawiarenka w Parku Zdrojowym
  •  
    Galeria Historii Miasta w Parku Zdrojowym
  •  
    Zegar kwiatowy w Parku Zdrojowym
  •  
    Oddział Miejskiej Biblioteki Publicznej oraz Biblioteka Uniwersytecka
  •  
    Muszla koncertowa w Parku Zdrojowym
  •  
    Budynek mieszkalno-usługowy na ul. Mikołaja Witczaka

Turystyka

edytuj

Przez dzielnicę przebiegają główne szlaki turystyczne oraz trasy rowerowe przechodzące przez miasto:

Na ulicy Witczaka, przy Parku Zdrojowym, znajduje się płyta upamiętniająca miejsce męczeńskiej śmierci 15 więźniów KL Auschwitz-Birkenau poległych w czasie ewakuacji obozu z Oświęcimia do Wodzisławia 19-20 stycznia 1945 roku[11].

Wspólnoty wyznaniowe

edytuj

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Kod pocztowy 44-330 Jastrzębie-Zdrój •• mapa, urząd pocztowy [online], kodypocztowe.info [dostęp 2017-11-28] (pol.).
  2. ↑ Uchwała Nr XLII/1036/2002 Rady Miasta Jastrzębie Zdrój z dnia 25 maja 2002 r. ws. utworzenia jednostek pomocniczych (Dz. Urz. Woj. Śląskiego z 2002 r. Nr 37 poz. 1326)
  3. ↑ Uchwała Nr LV/697/2010 Rady Miasta Jastrzębie Zdrój z dnia 29 kwietnia 2010 r. zmieniająca (Dz. Urz. Woj. Śląskiego z 2010 r. Nr 114 poz. 1829)
  4. ↑ a b Sołectwa i osiedla. Urząd Miasta Jastrzębie-Zdrój. [dostęp 2020-08-03].
  5. ↑ https://web.archive.org/web/20191130083954/http://jaspedia.eu/wpis/1353/utworzenie-gminy-jastrzebie-zdroj-sierpien-1924-rok.html Utworzenie gminy Jastrzębie-Zdrój (sierpień 1924 rok)
  6. ↑ KWK Moszczenica (fotopolska.pl)
  7. ↑ Jastrzębie-Zdrój (kolejcieszyn.pl)
  8. ↑ Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2013-05-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-16)].
  9. ↑ Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2013-05-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-16)].
  10. ↑ Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2013-05-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-16)].
  11. ↑ Oficjalna strona miasta Jastrzębie-Zdrój [online], jastrzebie.pl [dostęp 2018-07-07].
  12. ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2014-09-09].

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Zdrój_(Jastrzębie-Zdrój)&oldid=74240734”