Zapalicznik
rodzaj roślin
Zapalicznik[5] (Ferulago) – rodzaj roślin z rodziny selerowatych. Obejmuje 48 gatunków[3]. Zasięg rodzaju obejmuje kraje basenu Morza Śródziemnego, południową i wschodnią część europejskiej części Rosji, Kaukaz, południowo-zachodnią Azję po Pakistan na wschodzie[3]. We florze Polski brak przedstawicieli[6], najdalej na północ do Europy Środkowej sięgają zapalicznik polny i zapalicznik leśny rosnące na Podolu[5]. W Europie rośnie 9 gatunków z tego rodzaju[7].
Zapalicznik leśny | |||
Systematyka[1][2] | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | |||
Klasa | |||
Nadrząd | |||
Rząd | |||
Rodzina | |||
Rodzaj |
zapalicznik | ||
Nazwa systematyczna | |||
Ferulago W.D.J.Koch Nova Acta Phys.-Med. Acad. Caes. Leop.-Carol. Nat. Cur. 12(1): 97 (1824)[3] | |||
Typ nomenklatoryczny | |||
F. thyrsiflora (J.E. Smith) W.D.J. Koch[4] | |||
Synonimy | |||
|
Niektóre gatunki wykorzystywane są w medycynie ludowej[8].
Morfologia
edytuj- Pokrój
- Byliny o pędach nagich lub owłosionych[8].
- Liście
- Ogonkowe, pierzasto podzielone 3–4-krotnie. Odcinki liści od włosowato cienkich do szeroko lancetowatych[8].
- Kwiaty
- Zebrane w baldaszki, a te w baldachy złożone, pod którymi są liczne pokrywy i pokrywki[5], całobrzegie, nitkowate do trójkątniekolistych[8]. Ząbki kielicha z trójkątnymi ząbkami[8], zwykle drobnymi[5]. Korona kwiatu z płatkami żółtymi, okrągławymi, na końcach wyciętymi i zagiętymi do środka kwiatu[5]. Szyjki słupka odgięte[8].
- Owoce
- Nagie[8], eliptyczne lub odwrotnie jajowate, spłaszczone i ożebrowane rozłupki, żebra szerokie, boczne oskrzydlone[5], czasem żebra faliste[8].
Systematyka
edytujRodzaj z podrodziny Apioideae z rodziny selerowatych Apiaceae[9]. Jest blisko spokrewniony z rodzajem Prangos[8].
- Ferulago abbreviata C.C.Towns.
- Ferulago akpulatii Akalın & Gürdal
- Ferulago angulata (Schltdl.) Boiss.
- Ferulago antiochia Saya & Miski
- Ferulago armena (DC.) Bernardi
- Ferulago asparagifolia Boiss.
- Ferulago aucheri Boiss.
- Ferulago bernardii Tomk. & Pimenov
- Ferulago biumbellata Pomel
- Ferulago blancheana Post ex Boiss.
- Ferulago brachyloba Boiss. & Reut.
- Ferulago bracteata Boiss. & Hausskn.
- Ferulago carduchorum Boiss. & Hausskn.
- Ferulago cassia Boiss.
- Ferulago contracta Boiss. & Hausskn.
- Ferulago galbanifera (Mill.) W.D.J.Koch – zapalicznik polny
- Ferulago glareosa Kandemir & Hedge
- Ferulago granatensis Boiss.
- Ferulago humilis Boiss.
- Ferulago idaea Özhatay & Akalin
- Ferulago isaurica Peşmen
- Ferulago kurdica Post
- Ferulago lutea (Poir.) Grande
- Ferulago macedonica Micevski & E.Mayer
- Ferulago macrocarpa (Fenzl) Boiss.
- Ferulago macrosciadea Boiss. & Balansa
- Ferulago mughlae Peşmen
- Ferulago nodosa (L.) Boiss.
- Ferulago pachyloba (Fenzl) Boiss.
- Ferulago phialocarpa Rech.f. & Riedl
- Ferulago platycarpa Boiss. & Balansa
- Ferulago sandrasica Peşmen & Quézel
- Ferulago sartorii Boiss.
- Ferulago scabra Pomel
- Ferulago serpentinica Rech.f.
- Ferulago setifolia K.Koch
- Ferulago silaifolia (Boiss.) Boiss.
- Ferulago stellata Boiss.
- Ferulago subvelutina Rech.f.
- Ferulago sylvatica (Besser) Rchb. – zapalicznik zaroślowy
- Ferulago syriaca Boiss.
- Ferulago ternatifolia Solanas, M.B.Crespo & García-Martín
- Ferulago thirkeana Boiss.
- Ferulago thyrsiflora (Sm.) W.D.J.Koch
- Ferulago trachycarpa Boiss.
- Ferulago trojana Akalın & Pimenov
- Ferulago vesceritensis Coss. & Durieu ex Batt.
- Ferulago westii (Post) Pimenov & Kljuykov
Przypisy
edytuj- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01] (ang.).
- ↑ a b c d e Ferulago W.D.J.Koch, [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-09-18] .
- ↑ Ferulago, [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [online], Smithsonian Institution [dostęp 2024-09-18] .
- ↑ a b c d e f g Marian Koczwara , Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. IX. Dwuliścienne wolnopłatkowe-dwuokwiatowe. Cz. VII, Kraków 1960, s. 106-108 .
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, ISBN 978-83-62975-45-7 .
- ↑ David J. Mabberley , Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 363, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
- ↑ a b c d e f g h i K. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. XV. Flowering Plants. Eudicots. Springer International Publishing, 2018, s. 130-131. ISBN 978-3-319-93604-8.
- ↑ Genus Ferulago W. D. J. Koch, [w:] U.S. National Plant Germplasm System (GRIN Taxonomy) [online], USDA, Agricultural Research Service. National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2024-09-18] .
Identyfikatory zewnętrzne (takson):