Zamek w Giżycku
Zamek w Giżycku – zbudowany w 2. połowie XIV wieku na przesmyku pomiędzy jeziorami Niegocin i Kisajno, nad brzegiem Kanału Giżyckiego. Mieści się przy ulicy Stanisława Moniuszki. Obecnie użytkowany jako jeden z budynków hotelu St. Bruno.
 nr rej. 42 z 24.05.1979
| |
_ID_645478.jpg) zamek w Giżycku po remoncie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
Położenie na mapie Giżycka  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu giżyckiego  | |
 54°02′07″N 21°45′34″E/54,035278 21,759444
| |
Historia
edytujMurowany zamek został zbudowany przez zakon krzyżacki przypuszczalnie około lat 1377-1380[1][2]. Drewniana warownia krzyżacka istniała już jednak w Giżycku wcześniej, na co wskazuje wzmianka z 1340 roku o rezydującym tu prokuratorze krzyżackim pełniącym rolę sądowniczą, dowódczą i administracyjną. Prokurator krzyżacki kontrolował ze swojej siedziby północne tereny Galindii. Nie jest jednak pewne, czy zamek istniał wtedy w obecnym miejscu i być może poprzednia drewniana warowania funkcjonowała na Pięknej Górze, którą określono później m.in. jako Stary Lec[3], Stari Zamek[4] lub Alt-Lötzischen Schanze[5]. W 1361 krzyżacką warownię w Giżycku zniszczyli Litwini pod wodzą Kiejstuta[1], jednak nie wiadomo czy dotyczyło to fortyfikacji w miejscu obecnego zamku czy na Pięknej Górze. Następnie przez kilkadziesiąt lat zamek nie jest wzmiankowana, aż do roku 1400. Wtedy istniał już gotycki budynek w miejscu dzisiejszego zamku. Był to niewielki obiekt na terenie komturstwa z siedzibą w Pokarminie, który nie odznaczał się dużymi walorami obronnymi i był podobny do zamku w Bezławkach[2]. W czasie wojny trzynastoletniej pomiędzy Królestwem Polskim i Zakonem Krzyżackim okoliczna ludność spaliła zamek w 1455 roku. Zniszczenia były tak duże, że kolejny prokurator krzyżacki był wzmiankowany dopiero w 1497 roku[1]. Przy zamku istaniała osada, dla której w 1475 roku odnowiono przywilej wsi jako "Nowa Wieś Leczen"[2]. W latach 1507–1508 załoga zamku składała się z 15 osób (bracia i służba)[1]. Od 1513 roku zamek przeszedł w ręce zarządców świeckich. W 1520 roku podczas wojny polsko-krzyżackiej załoga krzyżacka podpaliła zamek i go porzuciła[1]. W 1560 na polecenie starosty Lehndorffa zamek został przebudowany pod kierunkiem Christopha Römera z Królewca[2]. Wtedy też przypuszczalnie powstał istniejący obecnie renesansowy szczyt[1]. W 1614 zamek został przebudowany na książęcy dwór myśliwski, co poświadczała tablica z inskrypcją i datą umieszczona nad wejściem[2]. W późniejszym okresie dobudowano do zamku dwa niewielkie barokowe skrzydła, które spłonęły w 1749 roku i zostały rozebrane[2]. W 1852 zamek kupiło wojsko i po adaptacji obiekt został przeznaczony na mieszkania dla komendantów pobliskiej Twierdzy Boyen[2].
Po 1945 roku zamek był opuszczony. Po badaniach archeologicznych w 1969 roku[6] i remoncie w latach 60. XX wieku na zamku mieścił się hotel. W dniu 24 maja 1979 roku obiekt został wpisany do rejestru zabytków. W 2000 roku na zamku prowadzono badania archeologiczne pod kierunkiem dr. Marka Guli. W 2007 roku uszkodzeniu uległa jedna ze ścian. W latach 2009–2011 zamek został odbudowany ze wsparciem dotacji z Unii Europejskiej z przeznaczeniem na hotel.
Architektura
edytujZ dawnego zamku zachował się jedynie dwupiętrowy budynek o wymiarach 14,5 x 22 m. Gmach ozdobiony jest późnorenesansowymi szczytami z XVI wieku. Pod budynkiem zachowały się trzy piwnice, z czego dwie są sklepione kolebkowo[2]. Naroża budynku wsparte są szkarpami. Od strony Jeziora Niegocin znajdowało się podzamcze[2]. Znajdujące się w pobliżu stylizowane ceglane budynki są współczesne i zostały ukończone w 2011 roku.
-
Zamek w 2008 przed remontem -
Zamek po remoncie -
Zamek w 2021 po remoncie -
Nowe skrzydła hotelowe przy zamku ze stylizowaną basztą narożną -
Hotel w nocy -
Nowy budynek hotelowy na podzamczu
.jpg)
_ID_645478.jpg)
.jpg)
Bibliografia
edytuj- M. Haftka, „Zamki krzyżackie w Polsce. Szkice z dziejów”, Malbork-Płock 1999.
- G. Białuński, „Inwentarz zamku leckiego (giżyckiego) z 1514 r.”, Masovia, 3, 2000.
- Polska: mapa zamków – Warszawa Wrocław: Polskie Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych im. Eugeniusza Romera, 1995
- Informacja o odbudowie zamku
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f Mieczysław Haftka, Zamki krzyżackie w Polsce: szkice z dziejów, Wyd. 1, Płock : Malbork: Wydawn. Consort ; Muzeum Zamkowe w Malborku, 1999, ISBN 978-83-86206-27-8 [dostęp 2024-06-24].
- ↑ a b c d e f g h i Małgorzata Jackiewicz-Garniec, Mirosław Garniec, Zamki państwa krzyżackiego w dawnych Prusach: Powiśle, Warmia, Mazury, Wyd. 1, Olsztyn: Studio Wydawnicze "Arta", 2006, ISBN 978-83-912840-4-9 [dostęp 2024-06-24].
- ↑ Mapa von Schröttera 1796–1802, [w:] Atlas Historyczny Miast Polskich, t. 3, Mazury, z. 1, Giżycko, mapa nr 6
- ↑ A. Wakar, T. Willan, Giżycko. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1966, s. 279
- ↑ Helmut Meye, Eine Topographie des Amtes Lötzen aus dem Jahre 1712, Aus der Heimat, 1938, nr 12, według Ostpr. Fol. 228a (1712 r.)
- ↑ J. Gula, M. Ślaska, Odkrycie drewnianych konstrukcji obronnych na terenie zamku w Giżycku, Wiadomości Archeologiczne, 1970, t. 35, z. 4, s. 573–574.