Zamek w Ćmielowie
Zamek w Ćmielowie – niezachowany zamek w miejscowości Ćmielów, w województwie świętokrzyskim.
 nr rej. A.600/1-5 z 4.12.1956, z 23.04.1967 i z 20.05.1977[1]
| |
 Ruiny zamku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ budynku | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu ostrowieckiego  | |
Położenie na mapie gminy Ćmielów  | |
Położenie na mapie Ćmielowa  | |
 50°53′29″N 21°31′10″E/50,891389 21,519444
| |
Historia
edytujZamek w Ćmielowie pojawia się w dokumentach w 1388 roku, jednak dotyczą one raczej warowni w pobliskim Podgrodziu. Istniejące obecnie ruiny to pozostałość po renesansowym zamku zbudowanym w latach 1519–1531 przez Krzysztofa Szydłowieckiego.
Zamek składał się z dwóch części. Starszego zamku ulokowanego na wyspie, który został zbudowany na planie czworoboku z dwoma równoległymi budynkami oraz wieżą bramną z jednej strony i kaplicą na osi z drugiej strony dziedzińca. Drugą częścią zamku był zespół zabudowań na terenie przedzamcza z drugą wieżą bramną, do której przylegają dwa budynki mieszkalne na planie litery L połączone zamkową kaplicą. Kaplica składała się z nawy i zamkniętego wielobocznie prezbiterium. Była ona ulokowana w przyziemiu. Ponad nią znajdowały się pomieszczenia mieszkalne. Brama przejazdowa, która znajduje się w przyziemiu wieży jest przysklepiona. Otwory wjazdowe ostrołukowe z ciosowymi obramieniami. Po obydwu stronach otworu bramnego znajdują się strzelnice kluczowe. W 1524 na zamku Ćmielów prowadził późnogotyckie prace kamieniarskie mistrz Jan z Koszyc (Johanes Civis Cassoviensis), zatrudniony poprzednio na Wawelu. Ponad bramą umieszczona była tablica fundacyjna z 1531 roku w renesansowym obramieniu. W 1549 roku na zamku urodził się Mikołaj Krzysztof Radziwiłł. Potem zamek należał do Tarnowskich. Po 1606 roku właścicielem zamku był Janusz Ostrogski, który traktował zamek jako swoją główną siedzibę, w związku z czym wzmocnił obronność zamku budując w narożach cztery bastiony ziemne. Po jego bezpotomnej śmierci w 1621 roku, zamek odziedziczył ród Zasławskich. Następnie zamek przeszedł do Wiśniowieckich. W 1657 roku został zdobyty przez Szwedów. Podczas III wojny północnej zamek w 1702 roku został zniszczony i częściowo rozebrany. W 1709 roku dobra, w których leżał zamek, stały się własnością Aleksandra Dominika Lubomirskiego. W 1753 roku właścicielem zamku został kanclerz Jacek Małachowski.
Około 1800 roku przedzamcze przerobiono na browar, w 1905 na łaźnię, a w 1944 roku Niemcy urządzili w nim szpital wojskowy. W 2009 roku zamek stał się własnością osoby prywatnej, do której należy też Zamek Niesytno. W tym samym roku powstało Centrum Edukacji Historycznej „Zamek Ćmielów”. Na zamku przeprowadzono wykopaliska archeologiczne i urządzono wystawę. Po niedługim czasie jednak zamek ponownie został opuszczony i w 2022 zmienił właściciela[2].
Badania archeologiczne
edytuj- lata 2009, 2010 – dr Mariusz Ziółkowski
- lata 2022, 2023 – Tomasz Olszacki
Zamek obecnie
edytujZ właściwego zamku zachowały się fragmenty murów, a z przedzamcza wieża bramna połączona z budynkiem gospodarczym. Ślady bastionów zachowały się do dzisiaj, z wyjątkiem jednego, znajdującego się od strony południowo-wschodniej, który uległ całkowitemu zniszczeniu.
Przypisy
edytuj- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 44 [dostęp 2015-12-21].
- ↑ Kupił zamek, ruinę z XVI wieku i chce tam zamieszkać. "Szukałem miejsca dobrego na emeryturę"