Zamek krzyżacki w Toruniu
Zamek krzyżacki w Toruniu – najwcześniejszy zamek krzyżacki na ziemi chełmińskiej, zbudowany na planie podkowy, prezentuje wcześniejszą formę rozwoju zamków krzyżackich, jeszcze przed ustaleniem się typowego zamku konwentualnego w postaci regularnego czworoboku.
 nr rej. A/88 z 6 października 1938[1]
| |
 Widok od strony północnej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Przedzamcze 3 |
| Styl architektoniczny | |
| Rozpoczęcie budowy |
XIII w. |
| Ukończenie budowy |
XIV w. |
| Pierwszy właściciel | |
Położenie na mapie Torunia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
 53°00′34″N 18°36′39″E/53,009444 18,610833
| |
.jpg)
Historia
edytujXIII wiek
edytujBudowę zaczęto prawdopodobnie w 1233 roku, był rozbudowywany aż do jego zburzenia w 1454 roku[2]. Była to pierwsza murowana warownia na ziemi chełmińskiej[3].
Przypuszczalnie na początku XX wieku na zamku krzyżackim założono zegar[4].
Na początku lutego 1454 roku mieszkańcy Starego Miasta oblegli warownię. Szturm na zamek był sygnałem do powstania kierowanego przez Związek Pruski, który walczył przeciwko zakonowi krzyżackiemu. Po zdobyciu zamku torunianie rozpoczęli jego rozbiórkę. Dziedziniec zamkowy przekształcono w wysypisko śmieci[5].
Przedzamcze
edytuj- Gdanisko – wzniesione na początku XIV w. (zwane również Danskerem). Pierwotnie było ono wyższe, a górna jego część była w kształcie ośmioboku[6].
- Tama gotycka – pochodzi z końca XIII wieku, była częścią zamkowego systemu obronnego. W wypadku ataku na miasto spiętrzała wody fosy. Górny poziom tamy jest ozdobiony otworami w kształcie ostrołuku[6].
- Górny Młyn – mieści się przy lewym brzegu Strugi Toruńskiej. W źródłach po raz pierwszy pojawia się w 1262 roku. Został przebudowany w XIX wieku, podczas prac zachowano fragmenty gotyckie[7].
- Bramy gotyckie – znajdują się w północno-wschodniej części międzymurza, sąsiadują ze sobą[7].
- Mur przedzamcza – gotycki mur wybudowany pod koniec XIV wieku[6].
- Międzymurze – mieści się przy wylocie ul. Przedzamcze. W 1966 roku na międzymurzu odsłonięto tablicę upamiętniającą oddanie do użytku obszar zamku[7].
- Nadbrzeże – XIX-wieczny mur fortyfikacji pruskich, wzniesiony na fundamentach starszego, wzmiankowanego w 1613 roku[6]
Przypisy
edytuj- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo kujawsko-pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2012-11-25].
- ↑ Giętkowski, Karpus i Rezmer 2004 ↓, s. 16.
- ↑ Giętkowski, Karpus i Rezmer 2004 ↓, s. 18.
- ↑ Sumowska 2021 ↓, s. 12.
- ↑ Ruiny Zamku Krzyżackiego. torun.pl. [dostęp 2024-05-26].
- ↑ a b c d Gąsiorowska i Gąsiorowski 1971 ↓, s. 88.
- ↑ a b c Gąsiorowska i Gąsiorowski 1971 ↓, s. 87.
Bibliografia
edytuj- Maria Gąsiorowska, Eugeniusz Gąsiorowski: Toruń. Przewodnik. Toruń: Sport i Turystyka, 1971.
- Mirosław Giętkowski, Zbigniew Karpus, Waldemar Rezmer: Twierdza Toruń. Toruń: Dom Wydawniczy Duet, 2004. ISBN 83-89706-12-1.
- Alicja Sumowska: Porządek dnia w dawnym Toruniu. Toruń: Muzeum Okręgowe w Toruniu, 2021. ISBN 978-83-66208-20-9.
Linki zewnętrzne
edytuj- 1 2 (gdanisko) Ruiny zamku w okresie PRL (archiwalne zdjęcia)
- Archiwalne widoki zamku w bibliotece Polona