Zamek w Wojnowicach
Zamek w Wojnowicach (niem. Schloss Wohnwitz) – zabytkowy[1] zamek na wodzie w Wojnowicach, w województwie dolnośląskim, w powiecie średzkim, w gminie Miękinia, około 25 km od Wrocławia.
 nr rej. 164/298
| |
_ID_597199.jpg) Zamek w Wojnowicach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
Zamkowa 2, 55-330 Wojnowice |
| Rozpoczęcie budowy |
XIV w. |
| Kolejni właściciele | |
| Obecny właściciel |
Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego we Wrocławiu |
Położenie na mapie gminy Miękinia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu średzkiego  | |
 51°11′52″N 16°47′43″E/51,197778 16,795278
| |
| Strona internetowa | |
Gotycko-renesansowa obronna siedziba rycerska. Jeden z nielicznych tego typu zamków w Polsce.
Historia
edytuj_ID_597199.jpg)
_ID_597201.jpg)
Wojnowice występują w źródłach od XIII w. jako majątek, później istniał tu folwark. Początki zamku datuje się na XIV wiek (Johann Skopp). W XV w. należał do różnych rodów śląskich, m.in. von Schellendorf oraz von Krickov. W 1522 r. kupił go znany poeta Achatius Haunold, sprzedając go dwa lata później wrocławskiemu mieszczaninowi Niklasowi (Mikołajowi) von Schebitz, żonatemu z Ursulą von Kromayer[2]. Nowy właściciel w latach 1515–1530 rozpoczął wyburzanie zamku z myślą o przebudowie go w nowoczesnym stylu. Po jego śmierci w 1537 r. nowym właścicielem została Lukrecja Boner (z domu Huber), żona Jakuba Bonera[3][4][5]. Dla niej Jakub przekształcił zamek w modną renesansową rezydencję. Po jego śmierci Lukrecja wyszła ponownie za mąż za Andreasa Hertwiga[4] (zm. 1575)[6], radcę Królewskiej Śląskiej Komory Fiskalnej i ziemianina. On to kontynuował dzieło swego poprzednika. W roku 1576 Wojnowice powróciły na krótko w ręce rodu von Schebitz. Szesnaście lat później zostały odkupione przez synów Jakuba Bonera (Jakuba i Sebalda) od Fryderyka von Schebitz. Następnie rezydencja często przechodziła z rąk do rąk różnych mieszczańskich rodów śląskich. Ostatnim właścicielem prywatnym w latach 1940–1945 była rodzina von Livonius. Niewielkie przebudowy w tym czasie, według projektu Augusta Wilhelma Hogrevego, nie zmieniły jego formy, dopiero II wojna światowa spowodowała zniszczenia.
W latach 1961–1984 wykonano na zamku prace restauracyjne. Od 7 czerwca 2014 r. właścicielem zamku jest Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego we Wrocławiu, które otrzymało zamek w darze od Ministerstwa Skarbu[7]. Od 21 marca 2015 r. zamek jest otwarty dla turystów. Mieszczą się w nim: restauracja, sale konferencyjne, pokoje hotelowe oraz biura fundacji Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego.
Architektura
edytujWojnowiecki zamek jest budowlą o wyjątkowych walorach architektonicznych, malowniczej bryle, ściśle związaną z kulturą późnośredniowiecznego Wrocławia. Powstał na planie prostokąta o wymiarach około 22 × 24 m, pierwotnie w układzie podkowiastym, od pierwszej połowy XVI w. jako czteroskrzydłowe założenie z wewnętrznym dziedzińcem. Otoczony został fosą z ceglanym mostem od strony północnej, który powstał w miejscu mostu zwodzonego. Jako budulca użyto cegły, jedynie detale architektoniczne wykuto z piaskowca: obramienia okien i renesansowy portal z herbami: Polikseny de Corona (L), trzymanym przez halabardzistę, żony Andreasa Hertwiga (1513-1575, Ś)[8][9], jego matki Magdaleny Scholtz von Rosenthal (P), trzymanym przez halabardzistę, oraz sentencją w j. łac. na belce o treści:
INICIVM SAPIENCIÆ TIMOR DOMINI
(Początkiem mądrości jest bojaźń Pana)[10]
Po lewej stronie portalu[11] znajduje się płycina z herbem Jakuba Bonera, dalej kolejna płycina z herbami: Mikołaja von Schebitz i Ursuli von Kromayer i sentencją w dwóch wersach, pierwszy: niem. IACOB BONER BAVET MICH (Jakub Boner mnie zbudował)[10]; drugi nieczytelny (zniszczony). Natomiast po prawej stronie portalu jest płycina z herbem Lukrecji Huber, żony Jakuba. Przy bramie stoi się smukła wieżyczka zwieńczona obecnie krenelażem, natomiast skrzydła zamku mają schodkowe szczyty. Dziedziniec, w którym umieszczono studnię, w przyziemiu otoczony jest arkadami. Od strony wschodniej zachowały się wykusze latrynowe.
Galeria
edytuj-
Herby: Boner (L), Hertwig (Ś) Huber (P) -
Herb Jakuba Bonera (L) -
Herb Andreasa Hertwiga -
Herb Magdaleny von Rosenthal -
Herb Lukrecji Huber (P) -
Herby M. Schebitz i Ursuli Kromayer -
Herb Mikołaja Schebitza -
Herb Ursuli Kromayer
_i_Ursuli_Kromayer_(P).jpg)
Przypisy
edytuj- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024.
- ↑ Ursula von Kromayer. [dostęp 2024-01-28].
- ↑ Jakub Boner (zm. 1560), syn Jakuba Bonera.
- ↑ a b Bartosz Chochołowski: Ten zamek jest wyjątkowy. Siedem wieków temu rozgościł się na wodzie niedaleko Wrocławia. 2023-04-30. [dostęp 2024-01-27].
- ↑ Jakub Boner. [dostęp 2024-01-27].
- ↑ Wojnowice. Wohnwitz, Kreis Neumarkt. [dostęp 2024-01-27]. (pol.).
- ↑ Fundacja dostała zamek. Otwarcie z pompą ma być w październiku.
- ↑ Portret Andreasa Hertwiga. [dostęp 2024-11-20].
- ↑ Wojnowice. [dostęp 2024-11-20].
- ↑ a b Wojnowice zamek renesansowy. [dostęp 2024-01-28].
- ↑ Herby byłych właścicieli zamku po lewej stronie bramy wejściowej do zamku.. [dostęp 2024-01-28].
Bibliografia
edytuj- L. Kajzer, S. Kołodziejski, J. Salm: Leksykon zamków w Polsce. Warszawa: Arkady, 2012, s. 544–545. ISBN 978-83-213-4158-3.
- B. Guerquin: Zamki śląskie. Warszawa: Wydawnictwo Budownictwo i Architektura, 1957, s. 82.