Wikipedia

Zamach w Omagh

Zamach w Omagh – zamach bombowy wykonany przez Real Irish Republican Army przy pomocy samochodu pułapki w dniu 15 sierpnia 1998 roku w Omagh w Irlandii Północnej. W wyniku zamachu zginęło 29 osób i około 220 zostało rannych. Powodem zamachu był sprzeciw wobec porozumienia wielkopiątkowego, a celem był sąd w Omagh.

Zamach w Omagh
Państwo

 Wielka Brytania

Prowincja

 Irlandia Północna

Miejsce

Omagh

Data

15 sierpnia 1998

Godzina

15:10

Liczba zabitych

29 osób

Liczba rannych

ok. 220 osób

Typ ataku

Samochód-pułapka

Sprawca

Real Irish Republican Army

Położenie na mapie Irlandii Północnej
Mapa konturowa Irlandii Północnej, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „miejsce zdarzenia”
Położenie na mapie Wielkiej Brytanii
Mapa konturowa Wielkiej Brytanii, po lewej znajduje się punkt z opisem „miejsce zdarzenia”
Ziemia54°36′01″N 7°17′56″W/54,600278 -7,298889

Zamach jest określany jednym z najokrutniejszych w ciągu całego konfliktu w Irlandii Północnej[1][2][3][4]. Natura zamachu rozpoczęła głośną krytykę RIRA. Organizacja ta za zamach przeprosiła.

Przebieg zamachu

edytuj

Tło zamachu

edytuj

RIRA rozpoczęła swoją paramilitarną kampanię przeciwko porozumieniu już w styczniu 1998 podkładając samochód-pułapkę w Banbridge. Został on jednak rozbrojony przez oddziały specjalne. Kolejny atak, po którym zostało rannych 35 osób, miał miejsce w tym samym mieście kilka miesięcy później[5]. Przypuszcza się, że RIRA w tym okresie jest również odpowiedzialna za dziesięć podobnych zamachów w innych miastach Irlandii Północnej[6]. Zamach bombowy w Omagh miał miejsce trzynaście tygodni po podpisaniu porozumienia wielkopiątkowego.

Przebieg

edytuj
 
Ulica Lower Market Street, w tle budynek sądu, zdjęcie wykonane 2 lata po zamachu

Samochód Vauxhall Cavalier, którym zamachowcy posłużyli się do zamachu, został skradziony dwa dni przed zamachem w Carrickmacross w Irlandii. W samochodzie podmieniono tablice rejestracyjne na brytyjskie oraz zainstalowano około 500 funtów (ok. 227 kg) materiałów wybuchowych, których głównym składnikiem były nawozy sztuczne. Samochód przekroczył granicę Irlandii Północnej już w dniu zamachu[7].

Zamachowców było dwóch i planowali zaparkować samochód-pułapkę przy sądzie w Omagh, lecz nie mogli znaleźć miejsca parkingowego wokół budynku. Ostatecznie samochód zaparkowano na ulicy Lower Market Street przy sklepie odzieżowym. Zamachowcy uzbroili bombę, po czym opuścili samochód i skierowali się w kierunku wschodnim.

Przed wybuchem zostały wykonane trzy telefony ostrzegawcze o podłożeniu bomby w mieście[8]. O 14:32 miał miejsce pierwszy telefon wykonany do Ulster TV ze słowami: Jest bomba, sąd, Omagh, główna ulica, 500 funtów, eksplozja 30 minut[a]. Minutę później telewizja otrzymała kolejną informację telefoniczną: Bomba, miasto Omagh, 15 minut[b]. W kolejnej minucie telefon otrzymało również biuro Samarytan w Coleraine, w którym zamachowiec informował o podłożeniu bomby: Czy dodzwoniłem się do Omagh? To jest ostrzeżenie o bombie. Ona wybuchnie w ciągu 30 minut[c]. Osoba dzwoniąca użyła zwrotu "main street" jako miejsce podłożenia bomby, co było przyczyną niejasności w określeniu jej prawdziwego położenia[d]. Wiadomość ta została przekazana do Royal Ulster Constabulary (RUC). W rzeczywistości jednak samochód znajdował się około 400 jardów (ok. 360 metrów) od sądu. Policja zaczęła ewakuować budynki przy ulicy High Street oraz wokół sądu w kierunku ulicy Market Street nieświadoma tego, że właśnie tam znajdowała się bomba[7].

Bomba została zdetonowana po godzinie 15 GMT zabijając na miejscu 21 osób znajdujących się wokół samochodu. Kolejnych 8 zmarło w drodze do szpitala. Samochód został rozerwany na drobne części, które zostały rozrzucone na odległość 300 jardów (275 metrów). Na miejscu zginęła między innymi kobieta w bliźniaczej ciąży, sześcioro dzieci oraz osoby z trzech pokoleń jednej rodziny[7][9][10].

Samochód-pułapka oraz miejsce zdarzenia na kilka minut przed wybuchem zostały sfotografowane przez hiszpańskich turystów[11].

Po zamachu

edytuj

Reakcje

edytuj

Następny dzień w Irlandii Północnej ogłoszono dniem żałoby narodowej[12].

Zamach ten, będący atakiem na proces pokojowy w Irlandii Północnej, spotkał się z wielką międzynarodową krytyką[13]. Został potępiony przez ówczesnego premiera Wielkiej Brytanii Tony'ego Blaira oraz królową Elżbietę II[1][14]. Zamach potępił również przewodniczący Sinn Féin Gerry Adams[14]. Partia ta, będąca politycznym skrzydłem IRA, po zamachu odmówiła współpracy z RUC[1][15]. Lider partii Martin McGuinness zaznaczył, że w zamachu zginęli zarówno katolicy, jak i protestanci[16].

 
Szklany obelisk przy Market Street
 
Małe lustra odbijające promienie słoneczne w kierunku obelisku przy Market Street

Odpowiedzialność

edytuj

W dniu ataku nikt nie przyznał się do zamachu, ale policja Irlandii Północnej (RUC) podejrzewała o to RIRA[1]. Trzy dni po zamachu RIRA przyznała się do zamachu i jednocześnie za niego przeprosiła[17]. 22 września 1998 RUC i Garda aresztowała 12 osób połączonych z zamachem, których jednak wypuszczono bez oskarżenia[14].

25 lutego 1999 zostało aresztowanych 7 osób i trzy dni później wniesiono akt oskarżenia tylko wobec jednej osoby – Colma Murphy[14].

9 października 2000 roku program telewizyjny Panorama stacji BBC udostępnił publicznie nazwiska podejrzanych osób. Byli to: Oliver Traynor, Liam Campbell, Colm Murphy oraz Seamus Daly[18]. Policja zaznaczyła, że zna te nazwiska, ale nie jest w stanie wszcząć postępowania, ponieważ nie posiada wystarczających dowodów, aby postawić te osoby przed sądem. 28 października 2000 roku rodziny czworga dzieci zabitych w zamachu wniosły pozew cywilny przeciwko tym czterem podejrzanym[19].

15 marca 2001 roku rodziny wszystkich 29 zabitych osób wystąpiły z pozwem cywilnym przeciwko RIRA żądając 2 mln funtów odszkodowania. Osoby, którym postawiono zarzuty, to: Seamus McKenna, Michael McKevitt, Liam Campbell, Colm Murphy oraz Seamus Daly. Wszyscy odrzucili oskarżenia, jakoby brali udział w zamachu bombowym[20]. 8 czerwca 2008 sąd wydał wyrok skazujący na czterech z nich: Colma Murphy'ego, Michaela McKevitta, Liama Campbella i Seamusa Daly'ego, natomiast Seamus McKenna został zwolniony z wszelkich zarzutów. Sąd przyznał 12 rodzinom ponad 1,6 miliona funtów odszkodowania[21][14].

Upamiętnienie

edytuj

Ze względu na niewielką ilość wolnej przestrzeni w miejscu wybuchu, wybudowano pomnik składający się z dwóch części. Jedna znajduje się na miejscu zdarzenia – jest to przezroczysty obelisk z lustrem w kształcie serca. Druga część to większy pomnik położony 300 m dalej w Memorial Park. Jest on zbudowany z jednego lustra, które skupia promienie przesuwającego się po nieboskłonie słońca i odbija je do 31 małych luster, na których wyryte są imiona ofiar (łącznie z dwoma nienarodzonymi bliźniakami). Małe lustra ułożone są w taki sposób, aby połączyć wszystkie promienie w jedną wiązkę, która następnie zostaje przesłana na serce na obelisku w miejscu wybuchu[22]. Pomnik ten został odsłonięty w 10. rocznicę zamachu[23].

Uwagi

edytuj
  1. ↑ ang.: There's a bomb, courthouse, Omagh, main street, 500lb, explosion 30 minutes.
  2. ↑ ang.: Bomb, Omagh town, 15 minutes
  3. ↑ ang.: Am I through to Omagh? This is a bomb warning. It's going to go off in 30 minutes.
  4. ↑ Niejasności w określeniu położenia bomby były spowodowane angielskim zwrotem "main street" co dosłownie oznacza "główna ulica", ale "Main Street" bywa również nazwą ulicy w brytyjskich i irlandzkich miastach. W Omagh nie istnieje ulica o tej nazwie

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d Omagh bombing kills 28. BBC News, 1998-08-16. (ang.).
  2. ↑ Jo Adetunji, Henry McDonald: Omagh bomb: police chief pays tribute to slain officer. The Guardian, 2011-04-03. (ang.).
  3. ↑ Ruth Dudley Edwards: Aftermath: the omagh bombing and the families' pursuit of justice. ruthdudleyedwards.co.uk. [dostęp 2013-03-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-29)]. (ang.).
  4. ↑ Lesley-Anne Henry: Omagh bomb legal victory: The men behind worst atrocity of the Troubles. belfasttelegraph.co.uk, 2009-06-09. (ang.).
  5. ↑ Seamus McKinney: Birth and rise of the IRA – the Real IRA. nuzhound.com, 2007-12-21. (ang.).
  6. ↑ 'real' Irish Republican Army (rIRA). University of Ulster. (ang.).
  7. ↑ a b c Who Bombed Omagh?. BBC One, 2000-10-09. (ang.).
  8. ↑ Omagh bomb warnings released. BBC News, 1998-08-18. (ang.).
  9. ↑ John Kelly: Omagh Bombing: Northern Ireland's Blackest Day. Sky News, 2008-02-27. (ang.).
  10. ↑ Man cleared over Omagh bombing. CNN, 2007-12-20. (ang.).
  11. ↑ Before the Bomb - 15 August, 1998. wesleyjohnston.com. (ang.).
  12. ↑ National day of mourning call. BBC News, 1998-08-16. (ang.).
  13. ↑ A blast of evil. pbs.org. (ang.).
  14. ↑ a b c d e Timeline: Omagh bombing. The Guardian, 2009-06-08. (ang.).
  15. ↑ Omagh families seek online justice. BBC News, 2000-04-17. (ang.).
  16. ↑ Sinn Fein condemnation 'unequivocal'. BBC News, 1998-08-16. (ang.).
  17. ↑ First Statement issued by the "real" IRA, 18 August 1998. University of Ulster. (ang.).
  18. ↑ BBC names 'Omagh bombers'. The Guardian, 2000-10-10. (ang.).
  19. ↑ Omagh families launch civil action. The Guardian, 2000-10-28. (ang.).
  20. ↑ Omagh civil case 'unprecedented'. BBC News, 2008-04-07. (ang.).
  21. ↑ Henry McDonald: Four Real IRA leaders found liable for Omagh bombing. The Guardian, 2009-06-08. (ang.).
  22. ↑ Fintan O'Toole: A monument that casts a human light. The Irish Times, 2007-09-22. (ang.).
  23. ↑ Rachel Stevenson: Omagh marks 10th anniversary of deadly bombing. The Guardian, 2008-08-15. (ang.).

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Zamach_w_Omagh&oldid=74512984”