Zamach stanu w Maroku (1972)
Marokański zamach stanu z 1972 roku – druga w kolejności nieudana próba zabójstwa ówcześnie panującego króla Hassana II z dynastii Alawitów[1][2].
Pierwsza próba zamachu stanu
edytujMarokańska opozycja planowała zapoczątkować serię reform ustrojowych, których wprowadzenie uczyniłoby ten kraj republiką. Z punktu widzenia zwolenników zmiany niezbędnym warunkiem powodzenia było zabicie władcy. Pierwszą próbę zamachu stanu przeprowadzono w 1971 roku[3]. Podczas świętowania 42. urodzin króla grupa kadetów wraz z generałem i pułkownikiem wojska zaatakowała pałac królewski, zabijając 91 osób i raniąc 133[3][4]. Po tym wydarzeniu spiskowców stracono, a Mohamed Ufkir, bliski współpracownik Hassana II objął urząd ministra obrony kraju. Według jednej z teorii to on zaplanował przewrót, aby ułatwić sobie karierę[5].
Ponowna próba dokonania przewrotu
edytuj
16 sierpnia 1972 roku, gdy Hassan II wracał do Maroka z oficjalnej wizyty we Francji, wojskowe odrzutowce Northrop F-5 Freedom Fighter pod komendą generała Ufkira zaatakowały Boeinga 727, którym leciał monarcha[6][7]. Wystrzelone pociski trafiły w kadłub, zabijając niektórych pasażerów. Jeden z samolotów odleciał, atakując pobliskie lotnisko i zabijając wielu ludzi[8]. Gdy jednak sam król chwycił radio i powiedział pilotom: „Przestańcie strzelać! Tyran nie żyje!”, ostrzał przerwano, a zamachowcy przekonani, że ich misja zakończyła się sukcesem, odlecieli[9].
W wyniku tego wydarzenia ośmiu pasażerów Boeinga zginęło, a 40 zostało rannych. Samolot mimo dziur w kadłubie bezpiecznie wylądował na lotnisku w Rabacie. Król przeżył.
Następstwa
edytujBaza lotnicza Al-Kunajtira, w której znajdowała się większość zbuntowanych oficerów, została otoczona, setki osób aresztowano[8]. Ufkir został znaleziony martwy, na jego ciele znajdowało się wiele ran postrzałowych. Sugerowano, że popełnił samobójstwo[7][10][11]. Wielu jego krewnych uwięziono, zwolniono ich dopiero w 1991 roku wskutek międzynarodowej krytyki za możliwe naruszenia praw człowieka[12]. Generał Mohamed Amekrane, który pomagał rebeliantom, uciekł na Gibraltar[13][14]. Nie udzielono mu tam jednak azylu, musiał więc wrócić z powrotem do Maroka, gdzie wykonano na nim wyrok śmierci[14][15].
Przypisy
edytuj- ↑ Hassan II, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2020-06-26] (ang.).
- ↑ Morocco – The Alawi Dynasty, Genealogy [online], www.royalark.net [dostęp 2020-06-26].
- ↑ a b Zamachy stanu w Maroku [online], PolskieRadio.pl [dostęp 2020-06-26].
- ↑ 1971: Death for Moroccan rebel leaders, 13 lipca 1971 [dostęp 2020-06-26] (ang.).
- ↑ Peter Johnson, General Oufkir’s last interview [online], The Spectator Archive [dostęp 2020-06-26].
- ↑ Chapter 4: The Royal Moroccan Air Force and United States’ Assistance, [w:] David J. Dean, The Air Force role in low-intensity conflict, Maxwell Air Force Base, Alabama: Air University Press, 1986, s. 56, ISBN 978-1-4294-5829-0, OCLC 85858037 [dostęp 2020-06-26].
- ↑ a b Radosław Bania, Bezpieczeństwo narodowe i międzynarodowe w regionie Bliskiego Wschodu i Północnej Afryki (MENA) u progu XXI wieku, KBWiPA, 2012, s. 294, ISBN 978-83-63547-01-1 [dostęp 2020-06-26] (pol.).
- ↑ a b Chicago Tribune – 17 August 1972 [online], Newspapers.com [dostęp 2020-06-26] (ang.).
- ↑ Joseph R. Gregory, Hassan II of Morocco Dies at 70; A Monarch Oriented to the West, „The New York Times”, 24 lipca 1999, ISSN 0362-4331 [dostęp 2020-06-26] (ang.).
- ↑ ExecutedToday.com » 1972: Mohamed Oufkir [online] [dostęp 2020-06-26] (ang.).
- ↑ Foreign Correspondent – 11/07/2001: Interview with Malika Oufkir [online], web.archive.org, 25 lipca 2008 [dostęp 2020-06-26] [zarchiwizowane z adresu 2008-07-25].
- ↑ Associated Press, Morocco Frees Coup Leader’s Relatives After 18 Years in Jail [online], Los Angeles Times, 2 marca 1991 [dostęp 2020-06-26] (ang.).
- ↑ Susan Gilson Miller, A History of Modern Morocco, Cambridge University Press, 15 kwietnia 2013, s. 177, ISBN 978-0-521-81070-8 [dostęp 2020-06-26] (ang.).
- ↑ a b Council of Europe/Conseil de L’Europe, European Convention on Human Rights Year: 1973, Martinus Nijhoff Publishers, 1 listopada 1975, s. 366, ISBN 978-90-247-1784-2 [dostęp 2020-06-26] (fr.).
- ↑ ExecutedToday.com » 1973: Lt. Col. Mohamed Amekrane, no asylum [online] [dostęp 2020-06-26] (ang.).