Wikipedia

Zamach podczas maratonu w Bostonie (2013)

zamach terrorystyczny w Stanach Zjednoczonych

Zamach podczas maratonu w Bostonie – zamach, który miał miejsce 15 kwietnia 2013 roku, ok. godz. 14:49 czasu lokalnego (20:49 czasu polskiego), w czasie trwania maratonu w Bostonie, w stanie Massachusetts (Stany Zjednoczone). Do wybuchu dwóch bomb doszło przy Boylston Street, niedaleko Copley Square[1][4]. Zginęły trzy osoby, a 264 zostały ranne[2]. Trzy dni później (18 kwietnia), w trakcie obławy, został zastrzelony policjant.

Zamach bombowy podczas Maratonu Bostońskiego (2013)
Ilustracja
Zdjęcie zrobione tuż po wybuchach
Państwo

 Stany Zjednoczone

Stan

 Massachusetts

Miejsce

Boston

Data

15 kwietnia 2013

Godzina

14:49[1]

Liczba zabitych

3 osoby[2]

Liczba rannych

264 osoby[2]

Typ ataku

Detonacja dwóch bomb podczas maratonu

Sprawca

Tamerlan i Dżochar Carnajewowie

Położenie na mapie Bostonu
Mapa konturowa Bostonu, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „miejsce zdarzenia”
Położenie na mapie Stanów Zjednoczonych
Mapa konturowa Stanów Zjednoczonych, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „miejsce zdarzenia”
Położenie na mapie Massachusetts
Mapa konturowa Massachusetts, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „miejsce zdarzenia”
Ziemia42°20′59,2″N 71°04′44,1″W/42,349778 -71,078917
Multimedia w Wikimedia Commons
Policja i personel służb ratowniczych na miejscu zdarzenia
Konferencja prasowa komisarza bostońskiej policji Edwarda F. Davisa, zwołana 15 kwietnia o godz. 18:00, w związku z wybuchami na trasie maratonu[3]. Drugi od prawej – gubernator stanu Massachusetts Deval Patrick
West New York (New Jersey) – mieszkanie jednej z sióstr podejrzanych – Aliny Carnajewej – zostało przeszukane przez FBI, policję i szeryfa hrabstwa Hudson. Policja przejęła i zabezpieczyła komputer należący do siostry podejrzanych, łącznie z danymi znajdującymi się na dysku twardym

Eksplozje

edytuj

Chwilę przed wybuchem na miejscu zdarzenia były przeprowadzone ćwiczenia z użyciem przeszkolonych psów tropiących, a cała okolica była usiana ludźmi w mundurach. Uczestnicy biegu zostali poproszeni o zachowanie spokoju i poinformowani, że to jedynie ćwiczenia[5][6][7].

Dwie bomby wybuchły w odległości około 170 metrów od siebie, zabijając trzy osoby i raniąc 264[2]. Przez pierwsze dni mówiono o 183 rannych[8][9]. Z nagrań ukazujących moment zamachu wynika, że pomiędzy eksplozjami nastąpiła przerwa około 12 sekund. Pierwsza bomba znajdowała się przy 671 Boylston Street, niemal tuż przy linii mety. Druga bomba znajdowała się jeden blok dalej od linii[10]. Funkcjonariusze pracujący na miejscu zdarzenia uznali, że bomby były domowej produkcji[11], a znajdujące się w nich kulki łożyskowe sprawiły, iż zadziałały jak granaty odłamkowe[4].

Ofiary

edytuj

W wyniku zamachu śmierć poniosły trzy osoby, w tym 8-letni mieszkaniec Bostonu Martin Richard[12][13]. Do szpitali trafiły 264 osoby, w tym co najmniej 15 w stanie krytycznym[14]. 10 poszkodowanych zostało pozbawionych kończyn[13]. Pomoc poszkodowanym była udzielona w 26 placówkach medycznych. W dniu 22 kwietnia w szpitalach przebywało jeszcze 48 osób[2].

18 kwietnia, w trakcie obławy, został zastrzelony policjant.

Zachowanie bezpośrednio po zamachu

edytuj
 
Miejsce wybuchu niedługo po ataku
 
Ewakuacja rannych z miejsca ataku

Tuż po wybuchach ratownicy, obserwatorzy i pozostali uczestnicy maratonu ruszyli na pomoc poszkodowanym. Maraton został przerwany, a biegacze, którzy nie dotarli jeszcze do linii mety zostali skierowani przez policję do parku Boston Common i Kenmore Square[4][15]. Pobliski hotel Lenox również został ewakuowany[4]. Okolica została zamknięta przez policję i saperzy przystąpili do przeszukiwania terenu[13]. Saperzy znaleźli w okolicach kilka podejrzanych pakunków, na jednym z nich przeprowadzili kontrolowaną eksplozję w pobliżu 600 Boylston Street[16].

Federalna Administracja Lotnictwa ograniczyła ruch w strefie powietrznej nad Bostonem oraz nakazała wstrzymanie ruchu na lotnisku Logana[13]; w celu uniemożliwienia zdalnej detonacji ewentualnych materiałów wybuchowych na terenie miasta ograniczono zasięg telefonii komórkowej[17]. Nowojorska policja podniosła poziom zagrożenia i skierowała pojazdy antyterrorystyczne w okolice punktów orientacyjnych na Manhattanie; Secret Service zaostrzyło również ochronę wokół Białego Domu[18].

Śledztwo

edytuj

Śledztwo było prowadzone przez Federalne Biuro Śledcze (FBI) wraz z Centralną Agencją Wywiadowczą (CIA) i Krajowym Centrum ds. Antyterroryzmu[19].

Wytypowanie i ujęcie podejrzanych o przeprowadzenie zamachu

edytuj

Krótko po zamachu władze wytypowały podejrzanie zachowującego się studenta z Arabii Saudyjskiej, który szybko próbował uciec z miejsca zdarzenia. Po przesłuchaniu i przeszukaniu mieszkania Saudyjczyk został oczyszczony z podejrzeń[20].

18 kwietnia funkcjonariusze Federalnego Biura Śledczego poprosili o pomoc społeczną zarówno przed publikacją, jak i po publikacji fotografii oraz materiałów wideo prezentujących dwóch podejrzanych o przeprowadzenie zamachu[21]. Tego samego dnia dzięki zaangażowaniu lokalnej społeczności udało się ich zidentyfikować. Agenci FBI zdecydowali, że chodzi o braci Dżochara i Tamerlana Carnajewów. Pierwszy z nich jest obywatelem amerykańskim, drugi – był (nie żyje) obywatelem rosyjskim i posiadał tzw. zieloną kartę (obaj pochodzenia czeczeńsko-awarskiego)[22][23][24].

Reakcja władz była natychmiastowa. Zwierzchnicy sił policyjnych w Bostonie (Boston Police Department) wydali zakaz opuszczania domów i poruszania się w miejscach publicznych w wyznaczonym rejonie obławy policyjnej na terenie Bostonu. Oficjalnym powodem podjęcia takiej decyzji było zapewnienie ludziom postronnym bezpieczeństwa i nie narażanie ich na przypadkowy atak ukrywającego się domniemanego zamachowca. W związku z powyższym reporterzy i dziennikarze również nie mieli możliwości poruszania się po tym obszarze, co w konsekwencji doprowadziło do sytuacji, w której społeczeństwo nie poznało rzetelnego, dokładnego obrazu działań przeprowadzanych podczas obławy, zastosowanych metod oraz okoliczności zatrzymania podejrzanych o dokonanie zamachu[25][26]. Pewną rekompensatą były relacje (oraz zdjęcia) postronnych obserwatorów, którzy byli świadkami omawianych zdarzeń. Jeden z nich opisywał strzelaninę, która wywiązała się w nocy 19 kwietnia (we wczesnych godzinach rannych) w Watertown na przedmieściach Bostonu, pomiędzy Tamerlanem a policją, przy czym Dżochar był w tym czasie obok niego. Obaj bracia kryli się za skradzionym wcześniej samochodem typu SUV. W pewnym momencie jeden z nich odpalił ładunek wybuchowy, który wytworzył dużą ilość dymu. Po tym zdarzeniu starszy z braci miał biec w kierunku strzelających policjantów, a młodszy w tym czasie wsiadł do samochodu i przebił się przez blokadę policyjną. Jedni świadkowie wskazują, że zginął w wyniku strzelaniny, inny – że przejechał po nim samochód kierowany przez funkcjonariusza policji, oficjalna wersja mówi, iż za kierownicą samochodu, który miał zmiażdżyć ciało Tamerlana siedział sam Dżochar. Lekarze, którzy przyjęli na oddział ciężko rannego Tamerlana (zmarł w szpitalu w Bostonie) powiedzieli, że nie zobaczyli jakichkolwiek obrażeń, które świadczyłyby o tym, że został przejechany przez samochód[27]. Autopsja jednak wykazała, że prócz ran postrzałowych Tamerlan posiadał tępy uraz głowy i tułowia.

Kilkanaście godzin po ujęciu ciężko rannego Tamerlana – 19 kwietnia około godziny 20:45 policjanci zatrzymali 19-letniego Dżochara, który ukrywał się na łodzi zacumowanej na tyłach jednorodzinnego domu. Jej właściciel, po zauważeniu śladów krwi, o godzinie 17:45 zadzwonił pod numer 911 i poinformował policję o swoich podejrzeniach[28]. W czasie akcji ujęcia 19-latek odniósł wiele ran postrzałowych. 25 kwietnia agencja Associated Press podała, wbrew wcześniej rozpowszechnianym informacjom, że przy Carnajewie nie znaleziono żadnej broni. Łódź na której się ukrył została podziurawiona jak sito – w kierunku nastolatka policjanci oddali kilkadziesiąt strzałów. Komisarz bostońskiej policji Ed Davis podczas konferencji zorganizowanej po jego ujęciu wskazywał, iż podejrzany nie reagował na wezwanie do poddania się. Istnieje jednak duże prawdopodobieństwo, że był już wówczas tak poważnie ranny, że nie był w stanie odpowiedzieć na apele policjantów. Rany odniósł podczas pierwszego starcia z policją, w którym uczestniczył wspólnie z bratem. Właściciel łodzi mówił, że Dżochar leżał w kałuży krwi, a wartym nadmienienia jest fakt, że jego zeznania dotyczyły okoliczności jakie miały miejsce ponad 2 godziny przed akcją policji[29].

Po wyciągnięciu z łodzi dziewiętnastolatka przewieziono do szpitala. Miał rany postrzałowe głowy, szyi, nóg i ręki. Jego stan określono jako ciężki[29]. W związku z tym, iż stan zdrowia Dżochara Carnajewa nie pozwolił na przewiezienie go do sądu, został umieszczony w bostońskim szpitalu Beth Israel Deaconess Medical Center, gdzie 22 kwietnia przedstawiono mu zarzuty użycia broni masowego rażenia oraz zmowy przestępczej z użyciem broni masowego rażenia skutkujących śmiercią oraz rozmyślnego zniszczenia mienia ze skutkiem śmiertelnym[1][30]. Na pytania śledczych odpowiadał pisemnie lub kiwając głową. Inny sposób komunikacji uniemożliwia rana postrzałowa w okolicy szyi[31][32].

Reakcje

edytuj
 
Studenci z Mission Hill świętujący po aresztowaniu drugiego podejrzanego

Stróże prawa, politycy – zarówno szczebla lokalnego, regionalnego, jak i krajowego oraz przedstawiciele wielu państw wkrótce po tragicznym zdarzeniu podjęli szybką reakcję, stosowną do okoliczności – potępiając akt terroru oraz składając wyrazy współczucia dla ofiar[33].

Prezydent Stanów Zjednoczonych Barack Obama, bezpośrednio po ataku, zwrócił się do narodu z odezwą. Powiedział, że w czasie gdy sprawcy pozostają nieznani, rząd „dotrze do sedna sprawy” (ang. „get to the bottom of this”) i ci, którzy są za to odpowiedzialni „poczują całą siłę sprawiedliwości” (ang. „will feel the full weight of justice”)[34][35]. Prezydent zwrócił się do Amerykanów ponownie następnego dnia. Określił wybuchy jako terroryzm, mówiąc: „Za każdym razem, gdy bomby są użyte przeciwko niewinnym obywatelom, jest to akt terrorystyczny” (ang. „Any time bombs are used to target innocent civilians, it is an act of terror.”)[36]. Prezydent wydał orędzie nakazujące opuszczenie flag państwowych do połowy do dnia 20 kwietnia na wszystkich budynkach rządowych jako „znak wyrazu szacunku dla ofiar bezsensownych aktów przemocy popełnionych 15 kwietnia 2013 w Bostonie w stanie Massachusetts” (ang. „a mark of respect for the victims of the senseless acts of violence perpetrated on April 15, 2013, in Boston, Massachusetts”)[37].

Opinie

edytuj

Według ojca braci Carnajewów Anzora – prawnika, który mieszka w Dagestanie (kilka lat wcześniej wrócił do Rosji ze Stanów Zjednoczonych, gdzie pracował jako mechanik samochodowy) synowie są ofiarami amerykańskich służb. Utrzymuje on, że zadzwonili do niego zaraz po zamachu wskazując, że amerykańskie służby podejrzewają ich o jego dokonanie. Według relacji Anzora bracia zostali ostrzelani w czasie, gdy Tamerlan odwoził Dżochara do szkoły[22][24][38].

Matka podejrzanych o dokonanie zamachu, Zubejdat Carnajewa, twierdzi, że mężczyźni zostali „wrobieni przez władze” oraz że film przedstawiający nagiego mężczyznę aresztowanego tej samej nocy, w której schwytano podejrzanych o dokonanie zamachu, przedstawia Tamerlana Carnajewa (podobnie twierdzi ciotka podejrzanych Maret Carnajewa). Film pokazuje człowieka bez widocznych obrażeń, prowadzonego do radiowozu, przy czym bardzo przypomina on Tamerlana. Policja twierdzi, że starszy z braci został ciężko ranny, a następnie zmarł w szpitalu, natomiast zatrzymany człowiek, o którym wspominają członkowie rodziny, nie miał żadnego związku ze zdarzeniem i został wypuszczony[39][40]

Była pracownica Federalnego Bura Śledczego Sibel Edmonds twierdzi, że obaj domniemani zamachowcy mogli zostać zrekrutowani przez FBI[39][41]. Wyżej wymienioną sugestię o możliwej wewnętrznej operacji amerykańskiego rządu zdecydowanie odrzuciła dziennikarka Rachel Maddow[42].

Kontrowersje

edytuj

Tuż przed wybuchem dwóch bomb, nieopodal mety maratonu były przeprowadzone ćwiczenia z użyciem psów wyspecjalizowanych w wykrywaniu materiałów wybuchowych, a na pobliskich dachach można było dostrzec umundurowanych obserwatorów. Uczestnicy maratonu byli proszeni o zachowanie spokoju oraz powiadomieni, że to tylko ćwiczenia. Informacja taka została przekazana przez kilku świadków, w tym trenera biegów przełajowych, weterana wielu maratonów rozgrywanych na całym świecie (w tym Maratonu Londyńskiego) Alastaira Stevensona, który znajdował się w tym czasie w rejonie, w którym chwilę później eksplodowały ładunki wybuchowe[5][6][7]. Umundurowani ludzie, o których wspominał m.in. Alastair Stevenson, zostali po czasie zidentyfikowani jako pracownicy prywatnej firmy wojskowej Craft International. Identyfikacja była możliwa dzięki licznym zdjęciom zamieszczonym w Internecie[43]. Na konferencji prasowej zorganizowanej po zamachu władze (w tym gubernator stanu Massachusetts, burmistrz Bostonu oraz agent specjalny FBI odpowiedzialny za rejon Bostonu) na pytanie dziennikarza, czy przed wybuchami ładunków wybuchowych były przeprowadzone ćwiczenia, padła odpowiedź, że nie przeprowadzano „żadnych specjalnych działań” (ang. „no specific intelligence”) w sprawie ataku i żadne ćwiczenia nie miały miejsca poza środkami ostrożności specyficznymi dla tak dużej imprezy[44].

Jesienią 2011 Tamerlan Carnajew został umieszczony przez Amerykanów na liście osób podejrzanych o terroryzm oraz wymagających nadzoru, znanej jako TIDE (Terrorist Identities Datamart Environment). W tym samym czasie trafiła na nią matka Carnajewów. Na wyżej wymienionej liście, sporządzanej przez Narodowe Centrum Zwalczania Terroryzmu (NCC), w kwietniu 2013 r. znajdowało się około siedmiuset tysięcy nazwisk. Eksperci wskazywali wówczas, że lista z nazwiskami osób potencjalnie niebezpiecznych była zbyt duża. Podkreślali także, że taka sytuacja prowadzi do chaosu[45].

Starszy z braci, Tamerlan Carnajew, latem 2012 brał udział w warsztatach organizowanych przez Caucasus Fund, na których – według rosyjskiego dziennika Izwiestija – miał zostać zwerbowany przez tę organizację. Caucasus Fund jest ściśle powiązana z Jamestown Foundation, która z kolei jest powiązana amerykańską Centralną Agencją Wywiadowczą. Gazeta wskazywała, że głównym celem Caucasus Fund jest werbowanie młodych ludzi i intelektualistów na terenie północnego Kaukazu w celu zwiększenia ekstremizmu i niestabilności w południowej części Rosji. Izwiestija powoływała się na dokumenty, które wyciekły z Wydziału Kontrwywiadu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Gruzji[46][47][48][49][50].

Amerykańscy urzędnicy przyznali, że siły antyterrorystyczne Stanów Zjednoczonych zostały poinformowane, że „podejrzany bojownik” powrócił z długiej wyprawy do Rosji. Informacja została przekazana agencji rządowej U.S. Customs and Border Protection, wchodzącej w skład Departamentu Bezpieczeństwa Krajowego Stanów Zjednoczonych (ang. Department of Homeland Security)[51].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c United States Department of Justice: United States of America v. Dzhokhar Tsarnaev. Case 1:13-mj-02106-MBB. justice.gov, 22 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-25]. (ang.).
  2. ↑ a b c d e Reuters: Boston officials say 264 injured in marathon bombing. reuters.com, 22 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-26]. (ang.).
  3. ↑ Alexander C. Kaufman: NY Post Fail? Police Deny Tabloid’s Report of Suspect ‘Under Guard’ [UPDATED]. mediabistro.com, 15 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-18)]. (ang.).
  4. ↑ a b c d Boy, 8, one of 3 killed in bombings at Boston Marathon; scores wounded. CNN. [dostęp 2013-04-16]. (ang.).
  5. ↑ a b John Dzenitis: UM Coach: Bomb Sniffing Dogs, Spotters on Roofs Before Explosions. Local 15, 15 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-16)]. (ang.).
  6. ↑ a b Paul Joseph Watson: Eyewitness: Authorities Announced “Drill” Before Boston Explosions. infowars.com, 15 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-26]. (ang.).
  7. ↑ a b Anthony Gucciardi: Confirmed by eyewitness: EXCLUSIVE: Interview With Boston Marathon Eyewitness Confirms Bomb Squad Drill. storyleak.com, 16 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-27]. (ang.).
  8. ↑ Bev Ford, Greg B. Smith, Larry Mcshane: Police narrow in on two suspects in Boston Marathon bombings. Daily News, 17 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-23]. (ang.).
  9. ↑ What we know about the Boston bombing and its aftermath. CNN, 18 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-23]. (ang.).
  10. ↑ Explosions rock finish of Boston Marathon; 3 killed and scores injured. NBC. [dostęp 2013-04-16]. (ang.).
  11. ↑ Boston Marathon explosions: three dead, dozens injured as ‘bombs’ hit race finish line. The Telegraph. [dostęp 2013-04-16]. (ang.).
  12. ↑ 3 Dead, At Least 140 Hurt In Explosions At Boston Marathon Finish Line. CBS Boston. [dostęp 2013-04-16]. (ang.).
  13. ↑ a b c d Abel, David; Silva, Steve; Finucane, Martin: 3 killed, at least 125 injured in marathon blasts. The Boston Globe, 2013-04-15. [dostęp 2013-04-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-12)]. (ang.).
  14. ↑ Jimmy Golen: Boston Marathon bombing kills 2, injures over 120. Yahoo News. [dostęp 2013-04-16]. (ang.).
  15. ↑ Boston Marathon Explosion Video Footage (Graphic Video, Live updates). The Huffington Post. [dostęp 2013-04-16]. (ang.).
  16. ↑ U.S. Official: 2 Additional Explosive Devices Found Near Boston Marathon – WSYX ABC6 – Top Stories. ABS 6. [dostęp 2013-04-16]. (ang.).
  17. ↑ Official: Cellphone service shut down in Boston. Associated Press, 2013-04-15. [dostęp 2013-04-15].
  18. ↑ At least 2 dead, 23 injured in explosions reported at Boston Marathon. Public Radio International, 2013-04-15. [dostęp 2013-04-15].
  19. ↑ Investigators scour video, photos for Boston Marathon bomb clues. Global Post. [dostęp 2013-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-22)]. (ang.).
  20. ↑ Wybuchy w Bostonie. Ranny Saudyjczyk jest niewinny?. wprost.pl, 17 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-28]. (pol.).
  21. ↑ Remarks of Special Agent in Charge Richard DesLauriers at Press Conference on Bombing Investigation. fbi.gov, 18 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-23]. (ang.).
  22. ↑ a b Adrienne Mong: Boston bombing suspects’ father 'a good man,' neighbors in Dagestan say. NBC News, 21 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-23]. (ang.).
  23. ↑ Adrienne Mong: Hunt for Boston Clues Reveals Tanged Caucasus Web. The Moscow Times, 21 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-23]. (ang.).
  24. ↑ a b Tom Balmforth: ‘A Clear Setup’: The Conspiracy Theory of the Boston Bombing Suspects’ Father. The Atlantic, 22 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-23]. (ang.).
  25. ↑ Tom Balmforth: Obława w Bostonie: tego nie pokazywano w TV.. adnovum.nowyekran.pl, 22 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-23].
  26. ↑ Police State Lockdown in Boston. infowars.com, 19 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-23]. (ang.).
  27. ↑ Steve Watson: New Pictures Purport To Show Tsarnaev Brothers Engaged In Firefight With Police. infowars.com, 23 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-23]. (ang.).
  28. ↑ ‘He didn’t try to be a hero’: Stepson of brave Boston boat-owner describes the moment his father found second bombing suspect crumpled and bloody in boat then calmly called 911. Daily Mail, 20 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-23]. (ang.).
  29. ↑ a b IAR: Dżochar Carnajew nieuzbrojony podczas aresztowania. Interia.pl, 25 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-25].
  30. ↑ Jerry Markon, Sari Horwitz and Jenna Johnson: Dzhokhar Tsarnaev charged with using ‘weapon of mass destruction’. The Washington Post, 22 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-25]. (ang.).
  31. ↑ Paweł Żuchowski: Zamachowca z Bostonu zainspirowały amerykańskie interwencje w Iraku i Afganistanie. RMF FM, 23 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-23].
  32. ↑ IAR: Dżochar Carnajew oficjalnie oskarżony o zamach w Bostonie. Polskie Radio, 22 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-23].
  33. ↑ Boston Marathon bombs: The world reacts. CBS News, 16 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-27]. (ang.).
  34. ↑ Sarah Bell, Taylor Brown and Nigel Pankhurst: As it happened: Boston Marathon explosions. BBC News, 15 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-23]. (ang.).
  35. ↑ Boston Marathon bomb blasts kill 3, injure at least 140. CBC News, 15 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-27]. (ang.).
  36. ↑ Jennifer Fermino, James Warren: President Obama will attend Boston service for victims, calls marathon bombing ‘act of terror’. Daily News, 17 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-27]. (ang.).
  37. ↑ Donovan Slack: Obama orders flags lowered to half-staff. Politico, 16 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-27]. (ang.).
  38. ↑ IAR: Ojciec braci Carnajew: synowie ofiarami amerykańskich służb. Polskie Radio, 22 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-23].
  39. ↑ a b Paul Joseph Watson: Falsely Identified ‘Boston Bomber’ Found Dead In River. infowars.com, 25 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-26]. (ang.).
  40. ↑ Tsarnaev Aunt Claims Naked Man In Video Is Tamerlan. infowars.com, 22 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-26]. (ang.).
  41. ↑ Russia Today: Former FBI Employee: Bombers Could Have Been Recruited By FBI. infowars.com, 24 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-26]. (ang.).
  42. ↑ Kurt Nimmo: Rachel Maddow Froths Over Boston False Flag and Alex Jones. prisonplanet.com, 25 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-26]. (ang.).
  43. ↑ Anthony Gucciardi: Craft International Private Military Forces at Boston Marathon?. storyleak.com, 17 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-26]. (ang.).
  44. ↑ Paul Joseph Watson: Boston Authorities in Cover-Up of Bombing Drills. infowars.com, 18 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-26]. (ang.).
  45. ↑ PAP: Matka Carnajewów na liście terrorystów. interia.pl, 27 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-27]. (ang.).
  46. ↑ Was Tamerlan Tsarnaev Radicalized by The CIA?. infowars.com, 25 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-26]. (ang.).
  47. ↑ «Кавказский фонд» Грузии открещивается от бостонского террориста. izvestia.ru, 24 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-26]. (ros.).
  48. ↑ Boston Bomb BOMB Mysteries solved? Link to CIA. aangirfan.blogspot.com, 24 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-26]. (ang.).
  49. ↑ 4um: Tamerlan Tsarnaev Attended CIA-sponsored Workshop. stuffaintright.wordpress.com, 24 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-30)]. (ang.).
  50. ↑ Eric Morales: Report: Boston bomber tied to conservative think tank. Digital Journal, 24 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-26]. (ang.).
  51. ↑ Greg Miller: Anti-terror task force was warned of Tamerlan Tsarnaev’s long trip to Russia. Washington Post, 26 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-26]. (ang.).
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Zamach_podczas_maratonu_w_Bostonie_(2013)&oldid=73277093”