Zakład Św. Józefa dla Osieroconych Chłopców w Krakowie
Zakład Św. Józefa dla Osieroconych Chłopców w Krakowie – organizacja charytatywna założona w roku 1848 przez Piotra Michałowskiego. Zakład działał przez ponad 100 lat, do 1950 roku.
 nr rej. A-328 z 9 lutego 1937[1]
| |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Karmelicka 66–68 |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Inwestor | |
Położenie na mapie Krakowa  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
 50°04′06,36″N 19°55′37,15″E/50,068433 19,926986
| |
Powstanie Zakładu
edytujW wyniku nieurodzaju w 1845 roku i wydarzeń 1846 w Krakowie pojawiły się bandy włóczących chłopców zwanych pauprami. Piotr Michałowski - prezes Rady Administracyjnej okręgu krakowskiego, aby im pomóc założył stowarzyszenie, które miało zająć się nimi i zapewnić im przyszłość. Na czele Stowarzyszenia stanęła Julia Potocka (Główna Opiekunka) i pułkownik Franciszek Salezy Gawroński (Główny Opiekun), sekretarzem był Feliks Gutwiński[2]. Należeli do niego również ks. Kijasiewicz i Jakubowski - rektor oo. Pijarów oraz Walery Wielogłowski. Fundusz stanowiła pensja Michałowskiego - 10 000 złp oraz inne dary. Pozwoliło to na urządzenie Zakładu dla 40 osieroconych lub nie mających wsparcia rodziców chłopców[3]. Zakład nosił nazwę Zakład Opiekuńczy dla zaniedbanych chłopców.
Zadaniem Zakładu było wychowywanie osieroconych i bezdomnych chłopców, kształcenie ich w zakresie ogrodnictwa i sadownictwa. Siedziba Zakładu znajdowała się początkowo w wynajętym mieszkaniu przy ulicy Brackiej, następnie w majątku Piotra Michałowskiego w Krzysztoforzycach, a od roku 1857 we własnym budynku przy ulicy Pędzichów. W roku 1858 Zakład został ostatecznie przeniesiony do własnej siedziby przy ulicy Karmelickiej 66[4]. Budynek według projektu B. Mullera po 1885 roku rozbudowano i przebudowano[5]. W 1909 roku Fundacja kupiła majątek w podkrakowskich Prusach i działała tam filia Zakładu[4]. Po przejęciu opieki nad zakładem w 1917 roku przez biskupa krakowskiego zmieniono nazwę na Zakład św. Józefa Fundacji Piotra Michałowskiego. W 1921 roku wszystkich wychowanków przeniesiono do Prus. W budynku przy ulicy Karmelickiej pozostały biura fundacji, sklep i mieszkania dla 20 wychowanków[5].
Po śmierci Piotra Michałowskiego fundację wspierała jego żona Julia[4].
Dyrektorami zakładu byli m.in. Józef Kurzycki i Antoni Soświński[6]. Od 1925 roku do sierpnia 1940 roku zakład prowadzili księża michaelici, potem do 1942 sercanie, następnie salezjanie. W 1942 roku Niemcy przekształcili go w Dom Poprawy. W październiku 1945 roku abp Adam Sapieha przekazał zakład w zarząd Caritasowi. W latach 1945–1948 w Prusach działały szkoły: średnia ogólnonarodowa i ogrodnicza, a w latach 1948–1949 średnia zawodowa z wydziałem ogrodniczym i krawieckim oraz sierociniec. W lipcu 1950 roku zakład zlikwidowano[5].
Przypisy
edytuj- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2011-05-19].
- ↑ Kraków dnia 9 stycznia Czas 1849 nr 7 z 10 stycznia s. 2
- ↑ Kraków 2 stycznia Czas 1849 nr 2 z 3 stycznia s. 2
- ↑ a b c Zapisy i fundacje rodzin krakowskich na rzecz opieki nad dziećmi i dorosłymi w drugiej połowie XIX wieku, „Wychowanie w Rodzinie” (2), 2011, s. 261-271.
- ↑ a b c Zakład Świętego Józefa, [w:] Encyklopedia Krakowa, Wyd. 2 zm. i rozsz., t. 2, Kraków 2023, s. 745-746, ISBN 978-83-66334-92-2.
- ↑ Józefa Czecha Kalendarz Krakowski na Rok Pański 1909.