Próchnilec gałęzisty
Próchnilec gałęzisty (Xylaria hypoxylon (L.) Grev.) – gatunek grzybów z rodziny próchnilcowatych (Xylariaceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
próchnilec gałęzisty |
| Nazwa systematyczna | |
| Xylaria hypoxylon (L.) Grev. Fl. Edin.: 355 (1824) | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Xylaria, Xylariaceae, Xylariales, Xylariomycetidae, Sordariomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1753 r. Karol Linneusz, nadając mu nazwę Clavaria hypoxylon. Obecną nazwę nadał mu w 1824 r. Robert Kaye Greville, przenosząc go do rodzaju Xylaria[1]. Niektóre synonimy nazwy naukowej[2]:
- Clavaria hypoxylon L. 1753
- Sphaeria hypoxylon (L.) Pers. 796
- Sphaeria ramosa Dicks.
- Xylaria adscendens (Fr.) Fr. 1851
- Xylosphaera hypoxylon (L.) Dumort. 1822
Morfologia
edytujOwocnikuje na łopatkowatej, bardzo twardej, ale niełamiącej się przy zginaniu podkładce, biało obsypanej przez zarodniki. Podkładka na dole jest czarna, u góry białoszara. Zazwyczaj osiąga do 2 cm wysokości[3], jednak w szczególnie dobrych warunkach czasami aż do 8 cm. Szerokość gałązek wynosi 3–5 mm. Czasami gałązki nie są rozgałęzione[4]. Na ich górnej części wiosną, rzadziej jesienią powstają w otoczniach worki z zarodnikami. Po wytworzeniu i rozsianiu się zarodników grzyb traci jasną barwę[5] Konidia są bezbarwne, gładkie, eliptyczne lub wydłużone. Askospory o nerkowatym kształcie, czarnej, gładkiej powierzchni i rozmiarach 14–10 × 6–4 μm[4].
Podobny jest próchnilec owocolubny (Xylaria carpophila). Wyrasta na próchniejących owocach buka[5].
Występowanie i siedlisko
edytujWystępuje w Ameryce Północnej i Środkowej, Europie, Azji, Afryce Północnej, Australii i na wielu wyspach[6]. W Polsce jest pospolity[3].
Nadrzewny grzyb saprotroficzny, Rośnie głównie na zrzezach pni różnych drzew liściastych, rzadko na drewnie drzew iglastych[3].
Związki chemiczne
edytujZidentyfikowano różne substancje chemiczne zawarte w grzybie wykazujące różne właściwości in vitro. Związki xylarial A i B cechują się umiarkowaną aktywnością cytotoksyczną na linie komórkowe Hep G2 raka wątrobowokomórkowego[7]. Pochodne pironu: xylaron oraz 8,9-dehydroxylaron również wykazują aktywność cytotoksyczną[8]. W próchnilcu gałęzistym zidentyfikowano także kilka cytochalazyn – związków wiążących aktynę w tkance mięśniowej[9]. Występuje w nim także wiążące węglowodany białko – lektyna, cechująca się unikalną swoistością cukru i wykazująca silne działanie przeciwnowotworowe w liniach komórkowych różnych nowotworów[10].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2012-11-17] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2014-09-01] (ang.).
- ↑ a b c d Edmund Garnweidner i inni, Grzyby. Przewodnik do poznawania i oznaczania grzybów Europy Środkowej, Warszawa: MUZA SA, 2006, s. 234, ISBN 83-7319-976-4.
- ↑ a b Xylaria hypoxylon [online], Californian Fungi [dostęp 2012-11-25].
- ↑ a b Próchnilec gałęzisty [online], Grzybland [dostęp 2012-11-25].
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2014-09-01].
- ↑ W. Gu, Ding, Two new tetralone derivatives from the culture of Xylaria hypoxylon, „Chinese Chemical Letters”, 19 (11), 2008, s. 1323–26.
- ↑ Anja Schüffler; Olov Sterner; Heidrun Anke. Cytotoxic alpha-pyrones from Xylaria hypoxylon. „Zeitschrift Fur Naturforschung. C, Journal of Biosciences”. 62 (3–4), 2007-03-01. 169–172. ISSN 0939-5075. PMID: 17542480.
- ↑ A. Espada i inni, New cytochalasins from the fungus Xylaria hypoxylon, „Tetrahedron”, 53 (18), 1997, s. 6485–6492, DOI: 10.1016/S0040-4020(97)00305-0 [dostęp 2017-01-26].
- ↑ First report of a xylose-specific lectin with potent hemagglutinating, antiproliferative and anti-mitogenic activities from a wild ascomycete mushroom [online], ResearchGate [dostęp 2017-01-26] (ang.).